Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego to najstarsza świątynia naszego miasta. Została wybudowana ponad sześć wieków temu, a jej potężna ceglana bryła dumnie wyróżnia się w panoramie Koła. Najstarsze rysunki tego kościoła pochodzą z połowy XIX wieku, sprzed 180 lat, ale są mało znane. Dziś przedstawiamy je dzięki ciekawemu artykułowi Marcina Nowackiego.
W latach 1844-1855 na obszarze zaboru rosyjskiego działała Delegacja do opisywania zabytków starożytności w Królestwie Polskim, której zadaniem była inwentaryzacja najważniejszych zabytków zlokalizowanych na obszarze dzisiejszej centralnej Polski. Na jej czele stał Kazimierz Stronczyński, urzędnik pochodzący z Piotrkowa (dziś: Trybunalskiego), który swoją pracę zawodową łączył z rozwijaniem pasji do historii.
Owocem prac komisji było stworzenie tzw. „Albumów Stronczyńskiego”. W jednym z nich, zatytułowanym „Widoki zabytków starożytności w Królestwie Polskim służące do objaśnienia opisu tychże Starozytnosci sporządzonego przez Delegacyę wysłaną z polecenia Rady Administracyjnej Królestwa w latach 1844 i 1846 zebrane. Atlas IV, Gubernia Warszawska, Powiaty: Kaliski, Koniński, Sieradzki, Piotrkowski i Wieluński”, datowanym na 1851 r., odnaleźć można cztery rysunki przedstawiające najstarszy kolski kościół parafialny. Są tam również dwie ryciny ruin kazimierzowskiego zamku.
W latach 40. XIX wieku proboszczem kolskiej parafii był ks. kanonik Tomasz Tobolczyk. W historii zapisał się przede wszystkim jako budowniczy murowanej dzwonnicy po północno-zachodniej stronie świątyni. Ta budowla zastąpiła wcześniejszą drewnianą – uwidocznioną na wspomnianych rysunkach, została wyburzona dopiero niemal 100 lat później, przez Niemców w czasie okupacji.
Opisywane rysunki przedstawiają kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Kole jeszcze sprzed rozbudowy zapoczątkowanej przez ks. kanonika Ignacego Górskiego i kontynuowanej przez ks. kanonika Edwarda Narkiewicza, która została zwieńczona rekonsekracją fary 23 czerwca 1895 r. Szczególnie widoczny jest brak kruchty od strony zachodniej – w jej miejscu, naprzeciwko ołtarza, znajduje się wejście do kościoła. Brakuje także od zachodu – kaplicy Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej.
Oprócz trzech zewnętrznych wizerunków, odnaleźć można także rycinę podpisaną jako „starożytny pomnik”. Jest to płyta nagrobna Jana z Garbowa, która wówczas jeszcze znajdowała się w posadzce nawy kościoła, nieopodal wejścia i była rozdeptywana przez wiernych przychodzących na nabożeństwa. 27 lutego 1890 r., staraniem regionalisty Michała Rawity Witanowskiego i jego brata Mieczysława, kamienna tablica została podniesiona, odrestaurowana i wmurowana w wewnętrzną północną ścianę, gdzie możemy ją podziwiać także dzisiaj.
Dzieło Kazimierza Stronczyńskiego z połowy XIX wieku pozwala nam rozwijać wiedzę na temat przeszłości naszego królewskiego grodu. Widoczne na rycinach postaci rozszerzając także spojrzenie na stroje ówczesnych mieszkańców miasta Koła.
Marcin Nowacki
Zgłoś naruszenie/Błąd
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS