Ivan IV. Car najbardziej Groźny

Wielki okrutnik

Swoimi zasługami dla państwa moskiewskiego Iwan IV zapracował na przydomek „wielki”. Wzmocnił integralność dopiero co zjednoczonego po trwającym cztery wieki rozbiciu dzielnicowym państwa; ukrócił wpływy najzamożniejszej szlachty – bojarów; scentralizował i usprawnił armię, dzięki której przesunął granice aż za Wołgę, a także rozprawił się z chanatami tatarskimi, które zagrażały Rusinom. Utworzył ponadto Sobór Ziemski – organ doradczy, który skutecznie wspomagał politykę władców przez kolejne 100 lat. Dlaczego zatem poddani, a później historia, nazwali go „groźnym”?

Otóż ten oczytany i wykształcony władca (lata samotnego dzieciństwa spędził na czytaniu literatury religijnej i politycznej, np. Iwana Pierieswietowa, który optował za silną monarchią) swój dorobek budowniczego i dobrego gospodarza zmarnował porywczym charakterem, grubiaństwem i brutalnością.

Symbolem okrucieństwa stała się rzeź mieszkańców Nowogrodu w 1570 r. Do cara dotarły bowiem plotki, że mieszkańcy leżącego na zachodzie kraju miasta chcieli się odłączyć od Rusi i poddać Litwie. Iwan wpadł w furię. Nie poszukiwał prowodyrów zdrady – postanowił zemścić się na wszystkich mieszkańcach.„ Opricznicy ”– jeżdżący na charakterystycznych czarnych koniach gwardziści cara – najpierw przywiązywali matki do dzieci, a potem topili ofiary w rzece. Inne tortury polegały na wleczeniu za koniem przez ulice, obdzieraniu ze skóry czy rozrywaniu na kawałki. Niektórym wyrywali obcęgami żebra. W ten sposób zginęło 60 tys. ludzi, w większości niewinnych. Dostawało się także zamieszkującym Ruś Żydom, których car chrzcił na siłę. A tym, którzy nie chcieli zostać przy wierze ojców, fundował ostatnią w życiu kąpiel. W lodowatej w rzece.

W swych furiach nie oszczędzał nawet rodziny. Iwana, szykowanego na następcę tronu najstarszego z trzech synów, zabił w porywie gniewu. Pozostali Fiodor i Dymitr panicznie bali się ciężkiej ręki rodziciela. Do tego stopnia, że Fiodor, który objął rządy po śmierci ojca w 1584 r., spędzał go głównie na modlitwie i pielgrzymkach, unikając trudnych decyzji.

Historycy przyznają, że psychikę Groźnego ukształtowały lata młodości pełne lekceważenia i upokorzeń ze strony bojarów, którzy po śmierci jego ojca Wasyla III w 1533 r. walczyli o władzę. Iwan miał wówczas 3 lata, a rządziła za niego matka regentka Helena z Glińskich. Gdy 14 lat później zasiadł na tronie jako samodzielny władca, odpłacił się bojarom: ograniczył ich przywileje, oskarżył wielu arystokratów o zdradę, wygnał z Rusi wraz z rodzinami, poddawał torturom i zabijał.

Fot.: Newsweek_redakcja_zrodlo

Boski car

Krwawe dojście do władzy i wcześniejsza izolacja, którą spędził na czytaniu religijnych ksiąg, sprawiły, że car wyrobił w sobie przekonanie o słuszności rządów silnej ręki. W dodatku prawosławie charakteryzuje przenikanie się w osobie przywódcy przymiotów władzy świeckiej i religijnej, w efekcie car był odpowiedzialny tak za państwo, jak i zbawienie poddanych (tzw. diarchia).

– Takie kolektywne zbawienie w ogóle nie jest możliwe w tradycji katolickiej, której doktryna mówi o łasce dla pojedynczego człowieka – komentuje dr Nelli Bekus-Gonczarowa, kulturoznawczyni zajmująca się Europą Wschodnią na Uniwersytecie Warszawskim. – Do tego w okresie, kiedy Iwan Groźny obejmował władzę, w państwie moskiewskim panowało przekonanie, że to Ruś Święta jest ostatnią twierdzą wiary prawosławnej, jedynej prawdziwej wiary chrześcijańskiej. Czyniło to z władcy w oczach poddanych potężnego i boskiego przywódcę – dodaje.

Czytaj też: Rosja inwestuje 125 mld. euro w Dziki Wschód

Ale wyjątkowo silna pozycja, jaką miał car, prowadziła także do absurdów. Groźny bezkarnie poniżał metropolitów, wybierał ich według uznania, na mszach tańczył z berłem w ręku i bił nim bojarów po głowie (Takie zachowanie świadczyć też może o chorobie psychicznej, której historycy nie wykluczają). Tyle tylko, że brutalne czyny Iwana nie były postrzegane i oceniane poprzez pryzmat moralności, a skuteczności w obronie twierdzy prawdziwego chrześcijaństwa. Takie postrzeganie władzy, która pochodzi z góry i nie podlega ludzkiej ocenie, doprowadziło do absolutnych rządów za carów i komunistycznych notabli i jest obecne wśród Rosjan do dzisiaj.

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ