Dziś mija 320. rocznica śmierci Wespazjana Kochowskiego, polskiego poety i historyka, jednego z ważniejszych przedstawicieli kultury sarmackiej i polskiej literatury barokowej, prekursora mesjanizmu.
Wespazjan Kochowski urodził się w 1633 roku w Gaju (obecnie części wsi Śnieżkowice w woj. świętokrzyskim, pow. ostrowieckim) w rodzinie szlacheckiej herbu Nieczuja. W latach 1646-1648 kształcił się w krakowskiej szkole Nowodworskiego, podległej Akademii Krakowskiej. Uczestniczył w wojnach z Kozakami, Moskalami, Szwedami, Siedmiogrodem. Po zawarciu pokoju w Oliwie w 1660 roku osiadł we wsi. Raz jeszcze wziął udział w wojnie domowej znanej jako rokosz Lubomirskiego, stając po stronie tego ostatniego.
Właśnie z Lubomirskim wiąże się jego pierwszy utwór – poemat Kamień świadectwa wielkiego w Koronie Polskiej senatora niewinności, w którym bronił rokoszanina. Niedługo po tym napisał jeszcze Różaniec Najświętszej Panny Maryjej – poemat religijny o kompozycji wzorowanej na układzie różańca.
W 1670 roku pracował w kancelarii króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Potem pełnił jeszcze inne funkcje. Król Jan III Sobieski nadał mu tytuł „historiografa uprzywilejowanego” i uczynił uczestnikiem wyprawy wiedeńskiej. Kochowski opisał ją w poetyckim diariuszu Dzieło Boskie albo Pieśni Wiednia wybawionego oraz w spisanej po łacinie relacji Commentarius belli adversum Turcas ad Viennam.
Wcześniej, bo w roku 1674, opublikował Niepróżnujące próżnowanie – zbiór utworów lirycznych i fraszek dedykowany Jakubowi Sobieskiemu (synowi króla Jana III). Zbiór składa się z Liryków polskich zawartych 5 księgach oraz Epigramatów polskich zawartych w 2 księgach i zawiera wiersze historyczno-publicystyczne, opiewające polskie cnoty wojenne, wiersze religijne, wiersze podejmujące temat tradycji kulturowej, obyczajowe, miłosne, okolicznościowe, panegiryczne, autobiograficzne. Jeden z badaczy stwierdził, że można by z nich ułożyć encyklopedię życia szlacheckiego.
Kochowski uprawiał poezję liryczną, pisał fraszki, epigramaty, epikę historyczną i religijną w języku polskim, dzieła historiograficzne i panegiryki po łacinie.
Po Niepróżnującym próżnowaniu opublikował zbiór wierszy maryjnych Ogród Panieński i cykl poematów religijnych o charakterze medytacyjnym Chrystus cierpiący (oba wydane w 1681 r.).
W latach późniejszych Kochowski zajął się pracami historycznymi. Poza wspomnianymi wcześniej dwoma dziełami dotyczącymi wyprawy wiedeńskiej napisał też Roczniki (oryginalny łaciński tytuł: Annalium Poloniae ab obitu Vladislai IV Climacter I-III), których kolejne trzy tomy wydawane były w latach 1683-1698. Napisał też czwarty tom, którego nie zdążył opublikować i który wydany został dopiero w 1853 roku. Roczniki obejmują dzieje Rzeczypospolitej Obojga Narodów z okresu panowań Władysława IV, Jana Kazimierza i Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Kochowski dzielił dzieje na t.zw. „klimaktery”, czyli 7-letnie cykle.
Pod koniec życia stworzył swoje ostatnie dzieło, zamykające jego twórczość i będące swoistym jej ukoronowaniem, uważane za najwybitniejsze – Trybut należyty wdzięczności wszystkiego dobrego Dawcy, Panu i Bogu albo Psalmodia polska (1695). Był to cykl 36 psalmów. Nie były one pisane wierszem, ale prozą. Utwór nawiązuje do Psałterza Dawidowego Jana Kochanowskiego, lecz nie jest utworem typowo religijnym, tematykę religijną łączy bowiem z historyczną, patriotyczną i przede wszystkim autobiograficzną. Poeta opowiada o swoim życiu, o przeżyciach, o codziennych troskach i kłopotach, o chorobach i starości, wyrażał radość z potomka. Część psalmów poświęcona jest bieżącym wydarzeniom z epoki, przede wszystkim wojnie z Turcją. W tych fragmentach ujawnia się patriotyzm autora. Kochowski podziwiał Jana III. Cenił ustrój Rzeczypospolitej, m.in. wolną elekcję, ale wyrażał krytycyzm wobec liberum veto i innych problemów funkcjonowania Sejmu. Wrócił też do wspomnianej koncepcji „klimakterów”. Istotnym wątkiem jest wiara w szczególną opiekę Boga nad Polską oraz szczególne znaczenie i misję Polski w dziejach.
Wespazjan Kochowski zmarł 6 VI 1700 r. w Krakowie.
Uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej literatury barokowej, a także – obok Jana Chryzostoma Paska i Wacława Potockiego – najznamienitszego przedstawiciela sarmatyzmu w literaturze.
Wywarł też wpływ na potomnych. Przedstawiając wspomnianą wyżej koncepcja szczególnej opieki nad Polską i jej znaczenia w dziejach, stał się prekursorem polskiego mesjanizmu, obecnego później w literaturze, zwłaszcza u romantycznych „trzech wieszczów” (Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego). Kochowski stanowił inspirację nie tylko dla romantyków, ale także dla Henryka Sienkiewicza, który, pisząc „Trylogię”, obficie korzystał z jego dzieł historiograficznych dotyczących dziejów Polski w połowie XVII wieku.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS