Zabójczy rak wątroby. Kiedy przeszczep może uratować życie?

Onkologia transplantacyjna i przeszczepianie wątroby ze wskazań onkologicznych to wciąż stosunkowo nowe zagadnienia w chirurgii onkologicznej. Najnowsze trendy wskazują, że granica możliwości leczenia wyraźnie się przesunęła – to, co kiedyś traktowane było jako przeciwwskazanie, teraz jest już wskazaniem do przeszczepu. Jak to wygląda w przypadku różnych rodzajów raka?

– klasyczne wskazanie

Wątroba to wielkie laboratorium

Obecnie przeszczepienie wątroby z powodu raka wątrobowokomórkowego uznawane jest za “klasyczne wskazanie”. Biorąc pod uwagę, że najczęstszym podłożem rozwoju HCC jest marskość wątroby, przeszczep tego narządu powinien być najlepszym możliwym wyjściem, co odzwierciedla się w wynikach leczenia. Aktualnie przeżycia 5-letnie po przeszczepie u pacjentów spełniających kryteria mediolańskie (mówiące o tym, że do przeszczepu kwalifikują się osoby, u których istnieje pojedyncze ognisko raka o średnicy równej lub niższej 5 cm lub maksymalnie 3 zmiany o średnicy równej lub niższej 3 cm każda), kształtują się na poziomie około 75%.

 – wybrane przypadki

Przez lata rak żółciowokomórkowy był przeciwwskazaniem do przeszczepu wątroby, jednak wprowadzenie skojarzonych metod leczenia może zweryfikować ten pogląd. Podobnie jest w przypadku guza Klatskina. W Polsce przeszczepienie wątroby z tego powodu nadal pozostaje terapią eksperymentalną, ograniczoną jedynie do wybranych przypadków.

 – leczenie eksperymentalne

Co nam leży na wątrobie?

Dawniej wewnątrzwątrobowy rak żółciowokomórkowy był klasycznym przeciwwskazaniem do przeszczepienia wątroby. Również współcześnie przeszczepianie wątroby z powodu ICC pozostaje leczeniem eksperymentalnym i dla niektórych kontrowersyjnym. Według ostatnich doniesień przy skojarzeniu przeszczepu z agresywną terapią uzupełniającą udaje się osiągnąć przeżycia 5-letnie w zakresie 50-80%. Jednak biorąc pod uwagę, że kwalifikowani są pacjenci jedynie we wczesnym stadium, niestety nadal nie są to wyniki pozwalające na uznanie metody za standard postępowania.

 – uznane wskazania

Kawosze rzadziej chorują na raka wątroby

Pierwsze próby przeszczepów wątroby u pacjentów z przerzutami raka jelita grubego zostały porzucone dość wcześnie, bo w latach 90-tych, z powodu bardzo złych wyników leczenia. Dopiero badanie kliniczne prowadzone od 2006 roku w Szwecji, łączące przeszczepienie wątroby z terapią skojarzoną u pacjentów z nieresekcyjnymi przerzutami do wątroby, pozwoliło uzyskać przeżycia 5-letnie na poziomie 60%, niejako przywracając wskazanie do przeszczepu wątroby w takim przypadku.

Aktualnie dalsze postępy w chirurgii, poza uznaniem przeszczepu wątroby za efektywne postępowanie w chorobie przerzutowej, pozwoliły na wprowadzenie metod hybrydowych, takich jak RAPID. Procedura ta polega na kombinacji leczenia ALPSS, polegającego na etapowej, częściowej resekcji wątroby, z częściowym przeszczepem wątroby od dawcy żywego.

– wskazania w ramach kryteriów mediolańskich

W przypadku guzów neuroendokrynnych wskazaniem do przeszczepu są nieresekcyjne przerzuty u chorych, które mieszczą się w zakresie kryteriów mediolańskich. Dodatkowo są to trudne do opanowania objawy zespołu rakowiaka, które często są spowodowane przerzutami w wątrobie, a nie zmianą pierwotną.

– klasyczne wskazanie

Śródbłoniak wątroby jest bardzo rzadkim nowotworem o niskim potencjale złośliwości, jednak o dużym ryzyku transformacji do agresywnego mięsaka. HEHE jest jednym z “klasycznych” wskazań do przeszczepienia wątroby ze względu na ograniczenie choroby do wątroby.

***

12 sposobów na zdrowie! Jak obniżyć ryzyko raka

Rola przeszczepiania wątroby w leczeniu chorób onkologicznych jest już ugruntowana, jednak wskazania zmieniają się dynamicznie, wraz z postępami w leczeniu i rosnącym doświadczeniem w przeszczepach onkologicznych. W ostatnich pięćdziesięciu latach obserwujemy globalny wzrost zapadalności zarówno na pierwotne nowotwory wątroby, jak i przerzuty do wątroby. Jest to wyraźny impuls dla współczesnej medycyny, każący poszukiwać metod skutecznego leczenia chorych – mówi chirurg i transplantolog dr n. med. Maciej Kowalewski.

Jednocześnie postęp dokonujący się w onkologii klinicznej, pozwalający na wydłużenie życia pacjentom z wybranymi chorobami onkologicznymi, sprawia, że patrzymy na chorobę przerzutową wątroby jako na stadium wymagające intensyfikacji leczenia, a nie – jak dotąd – wyłącznie jako wskazanie do leczenia paliatywnego – komentuje specjalista.