Wyrok TSUE to kompromitacja PiS. Czy partia odpowie wchodząc na drogę Polexitu?

Kompromitacja polskich reform

Przede wszystkim wyrok to kompromitacja całego obozu władzy, na czele z Ministerstwem Sprawiedliwości i prezydentem Dudą. Dzisiejsze postanowienie TSUE nie rozstrzyga jeszcze co prawda, że system sądownictwa dyscyplinarnego wprowadzony przez PiS jest niezgodny z europejskim porządkiem prawnym. Sugeruje jednak, że z dużym prawdopodobieństwem taki będzie ostateczny wyrok. Przy tym europejscy sędziowie uznali, że samo obowiązywanie obecnych przepisów do czasu wydania ostatecznego orzeczenia stanowi ryzyko wyrządzenia „trwałej szkody” z punktu widzenia „europejskiego porządku prawnego”.

Uzasadnienie orzeczenia wprost obala też jeden z czołowych argumentów rządów Zjednoczonej Prawicy – że organizacja wymiaru sprawiedliwości to wyłączna prerogatywa krajów członkowskich i instytucjom europejskim nic do tego, jak swój reformuje dziś Polska. Europejscy sędziowie, nie negując prawa polskiego rządu do szczegółowej organizacji sądownictwa, podkreślają jednak, iż musi się ona mieścić w ramach pewnych „podstawowych zobowiązań wynikających z prawa Unii”.

Wszystko wskazuje więc na to, że pisowski walec, który w swojej determinacji do podporządkowania sobie trzeciej władzy rozjeżdżał opozycję i sporą część sądów, w Europie trafił w końcu na barierę, którą bardzo ciężko mu będzie sforsować. Niedostosowanie się do wyroku oznacza bowiem potężne kary finansowe i totalny polityczny konflikt z Unią. Orzeczenie TSUE wzmacnia politycznie wagę uchwały SN, uznającej, że Izba Dyscyplinarna nie jest sądem, daje też argumenty wszystkim sędziom, odmawiającym się podporządkowania ewentualnym przyszłym wyrokom Izby.

Czytaj więcej: Polska odmówiła relokacji uchodźców i złamała prawo UE

Gdyby nie pandemia…

Pytanie, co teraz z orzeczeniem zrobi PiS i jaką polityczną dynamikę wyzwoli wyrok w momencie, gdy najważniejszymi problemami wydają się „epidemiczne wybory” w maju i zbliżające się załamanie gospodarcze.

Gdyby nie było pandemii, scenariusz tego, co się stanie w reakcji na decyzję TSUE, dość łatwo byłoby przewidzieć. Media przez kilka dni nie mówiłby niemal o niczym innym. Opozycja ogłosiłaby swój triumf i waliła w PiS jak w bęben – w pełni zasłużenie. Organizacje sędziowskie z ulgą odetchnęłyby, że pisowski skok na sądy został przynajmniej na chwilę zatrzymany.

PiS zaś postąpiłby według scenariusza znanego z relacji tej partii z instytucjami europejskimi. Najpierw byłoby dużo mocnej retoryki, paski TVP Info i materiały w „Wiadomościach” o europejskich elitach, które bronią postkomunistycznych sędziów kradnących kiełbasy i wiertarki, nie pozwalając Polsce wprowadzić rozwiązań, rzekomo standardowych w Europie.

Po machaniu szabelką, PiS zacząłby jednak politycznie kalkulować i pewnie w końcu by jakoś ustąpił. Trudno byłoby nawet własnym wyborcom wytłumaczyć, że ze względu na pomysł Ziobry na dyscyplinowanie sędziów Polska ma płacić olbrzymie finansowe kary. Wreszcie w roku wyborczym, gdy ważą się losy drugiej kadencji Andrzeja Dudy, w interesie PiS nie byłaby mobilizacja opozycyjnego elektoratu wokół lęku przed Polexitem. A opozycja odmowę wykonania postanowień TSUE przedstawiałaby jako faktyczny Polexit. Kaczyński uznałby pewnie, że wzorem polityki Orbána z ostatniej dekady, lepiej zrobić krok wstecz, poczekać na ostateczną decyzję i najwyżej później wprowadzić podobne, nieznacznie zmodyfikowane rozwiązania.

Zobacz: PiS łamie prawo z rozmysłem i nieustannie

Droga poza Unię?

Dziś jednak współrzędne tych kalkulacji zmieniają się radykalnie. Debata publiczna nie ogniskuje się wokół orzeczenia w TSUE, ale dyskutowanych właśnie w Sejmie rozwiązań antykryzysowych. Nawet najbardziej aktywnych uczestników protestów z 2017 roku znacznie ciężej będzie dziś zaangażować w walkę o wykonanie wyroku europejskiego trybunału. W sytuacji, gdy ludziom grozi utrata pracy i dochodów, bardzo trudno zogniskować polityczny spór wokół walki o praworządność, czy nawet o miejsce Polski w Europie.

W sytuacji kryzysu horyzont europejski – także pod wpływem rządowej propagandy – niemal zupełnie zniknął z naszej debaty publicznej. Rząd Morawieckiego – z samym premierem na czele – powtarza ciągle, że obecna sytuacja pokazała słabość zjednoczonej Europy i jej bezradność w obliczu kryzysu, potwierdzając przy tym znaczenie państw narodowych.

W tej nadzwyczajnej sytuacji obóz rządowy może więc zachować się bardzo różnie. Wiceminister sprawiedliwości, Sebastian Kaleta, napisał na Twitterze: „TSUE nie ma kompetencji do oceny, ani tym bardziej zawieszania konstytucyjnych organów państw członkowskich. Dzisiejsze orzeczenie jest uzurpacyjnym aktem naruszającym suwerenność Polski.” W podobny sposób myśli pewnie całe środowisko skupione wokół ministra Ziobry, pytanie, czy to jego stanowisko przekona Kaczyńskiego.

Ten w sytuacji, gdy społeczeństwo żyje czymś zupełnie innym, sama Unia Europejska ma trochę inne problemy, a wyrok TSUE nie zagrozi Dudzie w wyborach w maju (pewnie zbojkotowanych przez opozycję), może uznać, że ma wyjątkową szansę, by kluczowej dla siebie sprawie podporządkowania sądów władzy partii, wygrać konfrontację z Europą.

Jeśli wybierze tę drogę, to Polska zapłaci za to bardzo poważną cenę. Kontestowane w kraju i Europie wybory epidemiczne, plus odrzucenie wyroku TSUE to już naprawdę recepta na Polexit, a przynajmniej zupełną już marginalizację kraju w Europie. Opinia publiczna, przy całej wadze innych wyzwań, nie powinna tu obozowi władzy odpuszczać.

Czytaj także: Ambasador RP przy UE Marek Grela: PiS idzie na zderzenie z UE, więc to, co się obecnie dzieje w relacjach z Europą nazwałbym nie „polexitem” ale „polcrashem”

Zgłoś naruszenie/Błąd