„Rektora zaprosiła na spotkanie dziekanę i pięć profesor”. Językowy łamaniec? Może, ale warto ćwiczyć dykcję. Wiele wskazuje na to, że feminatywy na uczelniach wkrótce staną się normą. „To nie fanaberia, ale dostosowanie języka do świata, w którym żyjemy” – mówią inicjatorki i inicjatorzy zmian.
Kiedy sto lat temu dopuszczano kobiety do nauki na uczelniach, społeczeństwo miało wątpliwości. Czy u pań emocje nie wezmą góry nad rozumem, uniemożliwiając zdobycie wiedzy? A jeśli wiedzę uda się zdobyć, to czy nie odbije się ona negatywnie na zdrowiu dam? I wreszcie: nawet jeśli uda się zdobyć wiedzę i zachować zdrowie, to czy obecność płci pięknej w akademickich ławach nie wprowadzi ich kolegów w stan trwałej dekoncentracji?
Wątpliwości nie było tylko co do jednego: “studentem” kobiety nazwać nie sposób. “Student” to słowo zarezerwowane dla mężczyzn, dla kobiet trzeba wymyślić coś innego. Na przykład “studentkę”.
– Feminatywy na uczelniach miały niezły start. Przed wojną były uznawane za normę, zniesiono je dopiero w PRL. Teraz najwyższy czas powrócić do stosowania żeńskich form i to w dużo większej skali – tłumaczy dra hab. Iwona Demko, wykładowczyni krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. – Wśród studentek 80 proc. to kobiety. Feminatywy są symbolicznym dostrzeżeniem ich obecności.
Tłumaczy, a temat zna jak mało kto – przez ostatnie kilka miesięcy walczyła, by na krakowskiej ASP dopuszczono stosowanie żeńskich nazw stanowisk. W wyniku jej starań fragment statutu dotyczący wspólnoty akademii, uzyskał brzmienie: “Uczelnia jest samorządną społecznością nauczycielek i nauczycieli akademickich, studentek i studentów, doktorantek i doktorantów oraz pracownic i pracowników niebędących nauczycielami akademickimi, działającą na zasadach i dla osiągnięcia celów określonych w ustawie i w niniejszym statucie”.
Kiedy Iwona Demko czyta ten fragment, akcentuje “nauczycielki”, “studentki”, “doktorantki”, “pracownice”, potem na chwilę zawiesza głos i wreszcie pyta: “Czy to nie brzmi pięknie?”.
Choć słowo “rewolucja” przywodzi na myśl tłumy zaangażowanych, Iwona Demko lingwistyczną rewoltę przeprowadziła jednoosobowo. Jak wyjaśnia, przepis na zmianę jest już wypracowany. – Jeden: złożyć wniosek do uczelnianej komisji ds. zmian statutu i regulaminów. Dwa: sformułować konkretne zapisy, wskazać jakie punkty należy dodać, poszerzyć, skrócić. W naszym przypadku, oprócz rozszerzenia punktu o wspólnocie uczelni, dodałam też zapis zezwalający na stosowanie męskich i żeńskich nazw stanowisk. Trzy: pojawić się na posiedzeniu komisji i zaprezentować argumenty za wnioskiem. Cztery: przedłożyć wniosek do zaopiniowania prawnikowi/prawniczce oraz Radzie Uczelni. Pięć: przedstawić projekt senatowi uczelni i trzymać kciuki za wynik głosowania – wylicza szczegółowo i prosi, żeby niczego nie pomijać. Przecież tą samą ścieżką wkrótce mogą podążyć inne uczelnie, niech ta krótka instrukcja posłuży im za mapę.
– Podkreślam, że taką zmianę można zainicjować w pojedynkę, nie trzeba powoływać żadnego zespołu, zbierać podpisów. Wystarczy trochę determinacji – dodaje.
Polskim pionierem na polu wprowadzania feminatywów jest Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, jako druga na ten krok zdecydowała się Akademia Sztuki w Szczecinie.
Na szczecińskiej uczelni, jakby powiedzieli studenci, “nie brano jeńców”. Inicjatorzy wprowadzili do statutu 45 stron poprawek, dodając żeńskie odpowiedniki do każdej męskiej nazwy. – Mogliśmy ograniczyć się do wprowadzenia zapisu, dopuszczającego stosowanie żeńskich nazw stanowisk, postanowiliśmy jednak potraktować język prawny jako narzędzie, za pomocą którego wysyłamy komunikat: zarówno kobiety jak i mężczyźni są pełnoprawnymi członkami akademickiej wspólnoty, tak jedni jak i drudzy mają otwartą drogę do awansu – tłumaczy dr Mikołaj Iwański, prorektor ds. artystyczno-naukowych szczecińskiej akademii. – Bezpośrednim impulsem do zmian było wybranie Mirosławy Jaromołowicz na stanowisko rektory w 2020 r.. Kontekst jest jednak szerszy: studentom mówimy o sztuce zaangażowanej, wrażliwej na to, co dzieje się wokół. Jak mielibyśmy zachować wiarygodność, sami nie reprezentując tego rodzaju postaw?
Za wprowadzone zmiany Akademia Sztuki w ubiegłym roku otrzymała Nagrodę Sztuki im. Marii Anto & Elsy von Freytag. To pierwszy raz w historii, gdy wyróżnienie to otrzymała uczelnia. Jak czytamy w uzasadnieniu, nagrodę przyznano za “głęboką pionierską, systemową zmianę kulturową w obszarze równościowego języka (…)”.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS