Profesor Hausner: Nie da się stale stymulować gospodarki wysokimi wydatkami. Kiedyś musi przyjść kres takiej polityki

Analitycy rynku paliw wskazują, że paliwa znów są najdroższe w historii. Jak oceniają, ponowny wzrost cen ropy naftowej nie uspokoi z pewnością sytuacji na rynku krajowym. Prognozują, że średnie ceny paliw będą podążały w kierunku 6 złotych za litr.

Sytuację na rynku paliwowym i energetycznym komentował w sobotnich “Faktach po Faktach” profesor Jerzy Hausner, ekonomista i były wicepremier, obecnie przewodniczący Rady Programowej Open Eyes Economy Summit i przedstawiciel Fundacji GAP.

– To, jak wyglądają u nas ceny paliw, na pewno zależy od rynków światowych. Te ceny mogą okresowo rosnąć, zwłaszcza w takiej sytuacji, kiedy w ogóle rosną ceny wszystkich surowców. Musimy mieć to w jakiś sposób skalkulowane – mówił gość TVN24. Jak dodał, “jednocześnie powinniśmy tak budować naszą infrastrukturę, aby mieć system zabezpieczeń”. Wymienił w tym miejscu 90 dniowe rezerwy paliw, czy alternatywne źródła energii. – Nie wszystko, jeśli chodzi o bezpieczeństwo, od strony wewnętrznej zrobiliśmy – ocenił ekonomista.

ZOBACZ CAŁE “FAKTY PO FAKTACH” W TVN24 GO >>>

Prowadzący program Piotr Marciniak przypomniał, że kilka lat temu Jarosław Kaczyński wzywał ówczesny rząd do obniżenia akcyzy. Teraz, prezes PiS pytany o tamtą propozycję mówi, że nie powinno się zmniejszać dochodów państwa, które prowadzi aktywną politykę społeczną.

– Tutaj mamy dwie rzeczy: problem dochodów państwa i stronę wydatkową – zauważył Hausner. Zwrócił uwagę, że postępujący fiskalizm to wynik tego, że “przez długi okres czasu rząd, budując swoje poparcie społeczne, wydatkował ponad możliwości gospodarki”.

– Nie nazywam tego polityką społeczną, raczej polityką wyborczą – stwierdził ekonomista. Jak tłumaczył, “nie da się prowadzić stale tego rodzaju polityki, nie da się stale stymulować gospodarki wysokimi wydatkami konsumpcyjnymi”. – Kiedyś musi przyjść kres takiej polityki – przyznał. – Teraz widzimy jej drugą stronę, że trzeba zwiększyć dochody państwa, by utrzymać w ryzach dług publiczny i deficyt budżetowy – dodał.

W jego ocenie, wiele z tych dodatkowych opłat wynika także z niskiej efektywności gospodarowania w spółkach Skarbu Państwa, w tym spółkach energetycznych i węglowych. – Nie da się już powiedzieć, że są to czynniki zewnętrzne, w bardzo dużym stopniu są to czynniki wewnętrzne, zależne od polityki gospodarczej rządu – przekonywał.

Profesor Hausner komentował także planowaną przez rząd fuzję spółki PKN Orlen z Grupą Lotos.

– Co do tego połączenia zawsze miałem wątpliwości. Jakiś rodzaj konkurencji, nawet pomiędzy spółkami Skarbu Państwa, jest nam potrzebny. Nigdy nie przekonywały mnie argumenty, że skupienie wszystkiego w jednym koncernie petrochemicznym jest dla nas dobrym rozwiązaniem – przyznał ekonomista. – Mam wrażenie, że tu chodzi o inne racje niż czysto ekonomiczne – dodał.

W jego ocenie, “jednym z czynników, które spowodowały, że dziś mamy coraz wyższe ceny energii, była polityka polegająca na konsolidacji sektora energetycznego tak, aby produkcja i dystrybucja były w jednych rękach”. – W związku z tym nie ma żadnej motywacji wewnętrznej, by gospodarować efektywniej – zauważył ekonomista.

Zwrócił uwagę, że “już wkrótce może nam zabraknąć zdolności do produkowania energii na odpowiednim poziomie”. – To, co nazywamy rewolucją 4.0. wcale nie powoduje zmniejszenia zapotrzebowania na energię elektryczną. Gospodarka cyfrowa także potrzebuje dużej ilości energii elektrycznej. Nasze gospodarstwa domowe mają coraz większe rachunki, bo korzystamy z bardzo wielu elektronicznych urządzeń – tłumaczył.

Prof. Hausner był pytany, na ile podwyżki cen prądu uderzą Polaków po kieszeniach.

Przypomniał, że wicepremier Jacek Sasin jeszcze przed wyborami obiecywał, że ceny energii dla odbiorców indywidualnych w 2020 roku nie wzrosną. – Podwyżki dla indywidualnych odbiorców nie będzie, zapewniał. Tymczasem rachunki wzrosły – zauważył gość TVN24.

– Zapewne jest tak, że część najsłabszych gospodarstw otrzymała jakąś rekompensatę, w dodatku rzeczywiście starano się hamować nadmierny, zdaniem regulatora, wzrost cen. Tylko że to nie jest sytuacja jednorazowa. Mamy w tej chwili kolejną podwyżkę, za chwilę będziemy rozmawiali o kolejnej – ostrzegł ekonomista.

Zwrócił uwagę, że polskie przedsiębiorstwa były konkurencyjne na rynkach międzynarodowych m.in. z uwagi na relatywnie niższe ceny energii elektrycznej. – Teraz widzimy, że my tę przewagę tracimy – stwierdził gość “Faktów po Faktach”.

– Musimy o tym myśleć nie na zasadzie pojedynczych decyzji, ale na zasadzie strategii. Jeśli nie ma żadnej strategii transformacji energetycznej to znaczy, że będziemy co roku stawali wobec problemu: trzeba podnosić ceny energii – ocenił ekspert.

Na październikowym posiedzeniu Rada Polityki Pieniężnej podwyższyła stopy procentowe. To reakcja na rosnącą inflację. – Ekonomiści będą uważali, z punktu widzenia sytuacji gospodarczej, że to decyzja we właściwym kierunku. Natomiast ja uważam, że ona jest błędem technicznym, dlatego, że zapadła na zasadzie kompletnego zaskoczenia – powiedział Hausner.

W jego opinii “komunkaty, które przedstawiał prezes NBP spowodowały, że zamiast wzmocnienia złotego stało się dokładnie odwrotnie”. – Ta decyzja wywołała dodatkowe zamieszanie. Potrzebujemy nie jednorazowej decyzji, ale wyjaśnienia uczestnikom rynku, jaka politykę NBP będzie prowadził, jaka jest jego strategia – przekonywał ekonomista.

Jak tłumaczył, “polityka pieniężna opiera się na tym, że oczekiwania bazują na wiarygodności NBP”. – Ja uważam, że NBP stracił swoją wiarygodność jako instytucja bankowa. Trzeba przede wszystkim zadbać, by wyraźnie było widać, że bank ten wypełnia dyspozycje ustawowe i dba przede wszystkim o stabilność siły nabywczej pieniądza, czyli przeciwdziała wysokiej inflacji. A my mamy wysoką inflację znacznie dłuższy okres czasu i będzie ona jeszcze wyższa – przewidywał były członek Rady Polityki Pieniężnej.