Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Sprawiedliwości, aby sprawy sądowe o uzgodnienie płci uwzględnić w katalogu spraw pilnych regulaminu urzędowania sądów powszechnych. Ministerstwo Sprawiedliwości przyznało, że prowadzi prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia.
Sprawy sądowe o uzgodnienie płci – w których dziś trzeba pozywać swych rodziców – mogą trwać nawet kilka lat. Jeszcze bardziej komplikuje to trudną sytuację emocjonalną osób potrzebujących takich decyzji. Celem takich postępowań jest przede wszystkim zapewnienie ochrony godności osoby transpłciowej. Postępowania te powinny być zatem traktowane priorytetowo i zakończyć się w możliwie krótkim terminie, ale tak nie jest.
Ministerstwo Sprawiedliwości odpisało na apel RPO, że prowadzi prace legislacyjne nad projektem rozporządzenia, który m.in. zalicza sprawy o ustalenie płci metrykalnej do katalogu spraw pilnych. Oznacza to, że będą one niezwłocznie kierowane do przydziału sędziom w ramach Systemu Losowego Przydziału Spraw oraz będą kierowane na terminy rozpraw czy posiedzeń poza kolejnością ich wpływu do danego referatu
Wsparcie rzecznika dla osób transpłciowych
W ramach wykonywania funkcji niezależnego organu ds. równego traktowania RPO wspiera osoby transpłciowe przechodzące procedurę prawnego uzgodnienia płci metrykalnej. Z braku szczegółowych przepisów i konieczności wytoczenia przez osobę transpłciową powództwa przeciw rodzicom, rzecznik podejmuje działania, aby te postępowania możliwie najpełniej realizowały standard międzynarodowy i w jak najmniejszym stopniu ingerowały w prawa jednostki.
We wnioskach do rzecznika zgłaszane są głównie problemy przewlekłości postępowań oraz postępowań dowodowych, w tym – przeprowadzania opinii sądowych przez biegłych.
A liczba takich spraw stale rośnie. W latach 2014-2019 było to ich ok. 650, a w latach 2020-2022 w sądach okręgowych – już 1162. Coraz więcej zatem osób dąży do tego, by ich tożsamość płciowa została uznana i właściwe odzwierciedlona w dokumentach urzędowych.
Niemcy. Przepisy zabraniające oddawania krwi przez homoseksualnych mężczyzn zniesione
Oznaczenie płci w akcie urodzenia
Umożliwienie osobom transpłciowym prawnego uzgodnienia płci – czyli dostosowania oznaczenia płci w akcie urodzenia i dokumentach tożsamości do płci odczuwanej – jest obowiązkiem państwa, wynikającym z konieczności ochrony prawnej życia prywatnego, które obejmuje także życie w zgodzie z własną tożsamością płciową. Obowiązek ten wynika zarówno „Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności”, jak i z konstytucji. Niezbędne jest zatem wprowadzenie przepisów ustawowych, które w odpowiedni sposób regulowałyby tryb postępowania w takich sprawach.
Sądowa korekta płci
Z doświadczenia pełnomocników reprezentujących osoby transpłciowe i skarg do rzecznika wynika, że postępowania są nierzadko prowadzone w oderwaniu od wzorców wypracowanych w orzecznictwie. Nie mogąc oprzeć się na przepisach wprost określających właściwą procedurę, sędziowie podejmują niekiedy działania niecelowe lub nadmiarowe z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy. Powołują np. kilku biegłych lub wzywają licznych świadków, informują o postępowaniach prokuratorów. Dodatkowo przedłuża to postępowanie i jedynie komplikuje trudną sytuację emocjonalną osób zainteresowanych.
Zdarza się także, że sędziowie wydają się nieświadomi znaczenia, jakie orzecznictwo nadaje roli rodziców w tych postępowaniach. Z orzeczeń oddalających pozwy w tych sprawach wynika również, że niektórzy sędziowie nadal stoją na stanowisku, że nie ma przepisu prawa materialnego, który pozwalałby na sądową korektę płci.
Ochrona godności człowieka
Z perspektywy praw i wolności człowieka i obywatela celem każdego postępowania o ustalenie płci jest przede wszystkim zapewnienie ochrony godności osoby transpłciowej. Postępowania te znacząco wpływają na sytuację osobistą i prawa człowieka osób je inicjujących. Powinny być zatem potraktowane priorytetowo i zakończyć się w możliwie krótkim terminie.
Konieczność szybkiego rozstrzygnięcia takiej sprawy wynika z międzynarodowych standardów ochrony praw człowieka osób transpłciowych. Procedura prawnego uzgodnienia płci i zmiany odpowiednich dokumentów powinna być sprawna, przejrzysta, ogólnie dostępna i zapewniająca poszanowanie integralności fizycznej osoby transpłciowej oraz jej życia prywatnego, tak by fakt uzgodnienia płci nie był w jej dalszym życiu uwidoczniony.
Dobre praktyki prawne
Biuro rzecznika przygotowało publikację pt. „Postępowania w sprawach o uzgodnienie płci. Przewodnik”. Publikacja uwzględnia dodatkowe kwestie wynikające z doświadczeń RPO i uczestników postępowań. Dokonano zmian i uzupełnień merytorycznych i zaktualizowano wykaz orzecznictwa sądów polskich i międzynarodowych oraz część nt. dobrych praktyk. Jest tam również rozbudowany słowniczek oraz odpowiedzi na pytania, które pozwolą na podejmowanie decyzji najlepszych dla stron procesowych.
Rzecznik liczy, że publikacja będzie pomocnym narzędziem postępowań, a wdrożenie jej rekomendacji pozwoli osobom transpłciowym przejść proces tranzycji prawnej w bezpiecznej atmosferze, przy poszanowaniu ich godności i prawa do życia prywatnego – donosi biuro rzecznika.
Źródła:
Mat. pras. RPO
Autor: Zdzisława Górska-Nieć
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS