Praca zdalna w Tarczy 4.0

Specustawa z dnia 2 marca 2020 r.[1] uchwalona w celu przeciwdziałania COVID-19, przyznała pracodawcom możliwość polecenia pracownikowi wykonywania pracy zdalnej. Początkowo bardzo lakoniczne brzmienie przepisu wywoływało wiele wątpliwości interpretacyjnych. Ustawodawca zdecydował się więc doprecyzować regulację w drodze ostatniej nowelizacji, ale wprowadzone zmiany nie rozwiązały problemów i wątpliwości dotyczących pracy na odległość.

Polecamy: Kodeks pracy 2020 PREMIUM

Praca zdalna według specustawy

Tarcza 4.0 przewiduje, że pracodawca może polecić wykonywanie pracy zdalnej wyłącznie wtedy, gdy pracownik posiada umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do jej wykonywania, a ponadto gdy rodzaj pracy pozwala na jej wykonywanie w formie zdalnej. Ustawa nie określa jednak sposobu, w jaki pracodawca miałby zweryfikować warunki lokalowe pracownika, czy możliwości techniczne jakimi dysponuje. Jeśli zatem pracownik oświadczy, że nie ma warunków do pracy na odległość, może skutecznie ograniczyć pracodawcy prawo do zarządzenia pracy zdalnej, chyba że szef zapewni podwładnemu nadający się do tego lokal. Ustawa nie precyzuje też, jakie umiejętności powinien posiadać pracownik, aby pracować zdalnie. Do pracodawcy należy więc ocena i decyzja, czy pracownik posiada odpowiednie cechy i wiedzę, które pozwolą mu efektywnie wykonywać czynności zawodowe poza zakładem pracy.

Jakie czynności obejmuje praca na odległość?

Ustawodawca jedynie przykładowo wskazał, co może być przedmiotem pracy zdalnej. I tak, są to m.in.: czynności z wykorzystaniem  środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość (np. laptop, telefon), wykonywanie części wytwórczych lub usług materialnych (np. przygotowywanie dokumentów, projektów pism, przygotowanie korespondencji, porządkowanie dokumentów). Wśród licznych, innych pytań o pracę zdalną, to, co może być wykonywane zdalnie budziło jednak najmniej wątpliwości.

Kto może zlecić pracę poza zakładem?

Uprawnienie do polecenia wykonywania pracy zdalnej zostało przyznane wyłącznie pracodawcy. Pracownik nie może więc wystąpić z takim roszczeniem wobec pracodawcy. Jeśli chodzi o formę polecenia, to ustawa nie przewiduje specjalnych wymagań. Należy więc przyjąć, że decyzja o przejściu na pracę poza zakładem może zostać zakomunikowana pracownikowi nawet ustnie. Zgodnie z art. 100 § 1 Kodeksu pracy, pracownik ma obowiązek stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Z tego przepisu wynika, że pracownik, którego zobligowano do wykonywania pracy na odległość powinien potraktować to jako polecenie określone w przepisach pracy, a niezastosowanie się może skutkować nałożeniem kary porządkowej (nagany lub upomnienia).