Powiat Ostrołęka: 85 lat Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ostrołęce

Na podstawie ocalałych dokumentów – w tym głównie protokołów z posiedzeń Rady Miejskiej IV kadencji – ustalono, że Biblioteka Miejska w Ostrołęce rozpoczęła działalność dopiero jesienią 1936 r. (najprawdopodobniej z początkiem listopada). Pierwszą siedzibą Biblioteki był – jak donosił Przegląd Ostrołęcki (Nr 35 z 1936 r.) -„efektowny budynek przy ul. Kościuszki, opróżniony niedawno po przeniesieniu Urzędu Skarbowego”1. Pierwszym bibliotekarzem, pracującym społecznie był nauczyciel Mieczysław Wojciechowski, a od 1938 r. Bibliotekę prowadziła Stefania Gretkowicz, już na płatnym ryczałcie. Zofia Niedziałkowska w monografii Ostrołęki wspomina, że „była to dobrze zaopatrzona biblioteka”. Również z wystąpień radnych (m.in. Alojzego Fronczaka) podczas wystąpień na posiedzeniach Rady Miejskiej (IV kadencji) wynika, że była to bardzo pożyteczna instytucja. W dniu 15 lutego 1939 r. w uchwalonym budżecie miasta radni przyznali Bibliotece na rok 1939/1940 kwotę 1740 zł (wzrost o ponad 100%), uzasadniając swą decyzję: „za słuszne uważa się popieranie Biblioteki Miejskiej, z której wszyscy mają prawo korzystać i cały wysiłek w tym celu winien być skierowany”.

Jesienią 1939 r. księgozbiór Biblioteki wraz ze zbiorami innych bibliotek ostrołęckich hitlerowcy niemal doszczętnie zniszczyli (poprzez spalenie). Ocalałe nieliczne egzemplarze książek zasiliły punkt biblioteczny, prowadzony konspiracyjnie przez Stefana Gampfa. Pojedyncze, ocalałe z pożogi wojennej egzemplarze książek znajdują się w zbiorach MBP, w tym rękopis Księgi Cechu Rybackiego w Ostrołęce z XVII i XVIII wieku.

Już 18 sierpnia 1945 r. Zarząd Miejski w Ostrołęce podjął uchwałę, w której zapisał: „Doceniając znaczenie książki wśród społeczeństwa a zarazem chcąc podnieść ogólną oświatę i dać godziwą rozrywkę mieszkańcom miasta – Zarząd Miejski postanowił na nową zorganizować Miejską Bibliotekę Publiczną, zniszczoną w sposób barbarzyński przez Wandalów – niemców” [pisownia oryginalna]. W tym celu powołano Komitet Organizacyjny, do którego zaproszono przedstawicieli różnych organizacji, partii i środowisk, a na jego czele stanęli starosta Władysław Pstrągowski i burmistrz Antoni Boguniecki. Wkrótce ruszyła wielka akcja zbierania książek dla Biblioteki. Głównymi darczyńcami książek byli mieszkańcy Ostrołęki. Miejska Biblioteka Publiczna wznowiła swoją działalność w 1946 r. Mieściła się w Ratuszu Ostrołęckim (na parterze), a jej pierwszym powojennym kierownikiem została Regina Załęgowska.

Biblioteka dysponowała skromnym księgozbiorem (dwie szafy). W 1948 r. władze miasta podjęły decyzję, mającą na celu wzbogacenie zbiorów książkowych i polepszenie sytuacji lokalowej Biblioteki. Okazją do powyższych działań był Dekret z 17 kwietnia 1946 r. o bibliotekach, który nakładał na władze miejskie i gminne obowiązek zakładania i utrzymywania bibliotek, a ponadto gwarantował pomoc ze strony Ministerstwa Oświaty. Dla spraw proceduralnych Biblioteka została ponownie otwarta we wrześniu 1948 r.; otrzymała 1612 egz. książek z Ministerstwa Oświaty, nowy lokal i zwiększony budżet. W tym samym czasie rozpoczęły się starania o powołanie Biblioteki Powiatowej w Ostrołęce i sieci bibliotek gminnych w powiecie ostrołęckim, które rozpoczęły swoją działalność w maju 1949 r. Obie 

Biblioteki Miejska i Powiatowa zostały zlokalizowane w drewnianym budynku przy ul. Kościuszki 13 2.

W 1954 r. obie Biblioteki połączoną w jedną instytucję o nazwie: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna, która z kolei w 1975 r. otrzymała status Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. W październiku 1980 r. odbyła się uroczystość nadania Bibliotece imienia Wiktora Gomulickiego – poety, prozaika, bibliofila, urodzonego w Ostrołęce. W styczniu 1999r. – w wyniku kolejnej reformy administracyjnej kraju – Biblioteka wróciła do pierwotnej nazwy i do pierwotnego właściciela tj. Miasta Ostrołęki. Dwa lata później – na mocy podpisanej umowy między Prezydentem Miasta a Starostą Ostrołęckim – Bibliotece powierzono również zadania Biblioteki Powiatowej dla powiatu ostrołęckiego ziemskiego.

85 lat działalności Ostrołęckiej Książnicy to temat bardzo obszerny, to m.in. 8 tomów Kroniki Bibliotecznej, 6 prac magisterskich, które również nie wyczerpały wszystkich zagadnień z dziejów Biblioteki. Historia Biblioteki znaczona jest licznymi sukcesami ale także latami zmagań i problemów. Była i jest bardzo ważnym ośrodkiem w życiu kulturalnym Ostrołęki i regionu, będąc organizatorem i inicjatorem licznych form, mających na celu upowszechnianie książki i czytelnictwa wśród lokalnego społeczeństwa. Za swoją działalność kulturalną i osiągane wyniki w upowszechnianiu czytelnictwa została wyróżniona: Odznaką „Za zasługi dla województwa ostrołęckiego” (1980 r.), złotą odznaką „Za zasługi dla Miasta Ostrołęki” (1997 r.) i najwyższym wyróżnieniem dla polskich bibliotek Medalem „Bibliotheca Magna Perennisque” (1999 r. oraz Kurpikiem (2017), a także wielokrotnie nagrodami i dyplomami m.in. Ministra Kultury, Wojewody Warszawskiego (przed 1975 r.), Wojewody Ostrołęckiego, Prezydenta Miasta Ostrołęki. Największymi i najistotniejszymi przeciwnościami Biblioteki były do roku 1996 lokale. Pracowała w bardzo trudnych, a niejednokrotnie tragicznych warunkach. Były to lokale zbyt małe, często niedogrzane, zagrzybione. W swej powojennej historii Biblioteka przeżyła 9 przeprowadzek, nie licząc przeprowadzek magazynów i poszczególnych agend bibliotecznych.

Dziś Ostrołęcka Biblioteka to ważna instytucja życia kulturalnego miasta i regionu. Dzięki udziałowi w Mazowieckim Systemie Informacji Bibliotecznej (MSIB) jest w pełni zautomatyzowana i świadczy swoje usługi dla mieszkańców na wysokim poziomie. Czas pandemii był czasem wielkiej próby. Dzięki nowoczesnym technologiom, z których korzysta mazowiecka sieć bibliotek, nasza Biblioteka mogła uruchomić zdalną obsługę czytelnika, pomimo zamknięcia placówek bibliotecznych, czytelnik nie pozostał bez książek, bez dostępu do źródeł wiedzy.

W programach działalności kulturalnej proponuje formy służące promocji bibliotek i czytelnictwa w lokalnym środowisku. Są to m.in. konkursy, spotkania z pisarzami, sesje literackie, warsztaty literackie i artystyczne, koncerty muzyczne, teatrzyki edukacyjne dla najmłodszych, pikniki literackie, happeningi, wystawy, kiermasze książek. Do stałych form należą: Festiwal literacki Dionizje, Noc Bibliotek, Zaduszki literackie, Konkurs Poetycki „Pierwszy krok w poezję” i Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Dionizego Maliszewskiego.

Fot. Tygodnik Ostrołęcki