“Pełno ich nigdzie…” Niezwykła wystawa murali, która przywraca pamięć o polskich Żydach w przestrzeni miejskiej

– Przede wszystkim ta ekspozycja wpisuje się w szeroki kontekst próby tworzenia nowego sposobu upamiętniania społeczności żydowskich w różnych miastach. Mam wrażenie, że ta tradycyjna forma, do której przywykliśmy przez wiele lat, czyli stawiania różnego rodzaju pomników czy tablic, staje się coraz mniej adekwatna i wbrew pozorom coraz mniej widoczna – mówi Joanna Zętar z Ośrodka „Brama Grodzka –Teatr NN”, współorganizatora lubelskiej wystawy.

Warto przy tym zauważyć, że w ostatnich latach sztuka uliczna zaczyna odgrywać coraz większą rolę w upamiętnianiu ważnych wydarzeń historycznych. – Dzieje się tak m.in. dlatego, że wykorzystują one nowoczesne formy ekspresji. Poza tym street art czy graffiti to tematy nośne wśród młodych osób. Studenci nie są dzisiaj w stanie wymienić artystów galeryjnych związanych ze sztuką współczesną, ale o Banksym słyszał prawie każdy. To znak czasu, który pokazuje, że mamy do czynienia z najlepszym sposobem zaznaczania ważnych treści w przestrzeni miast – dodaje Zętar.

Wystawa i towarzyszące jej wydarzenia

Wystawa stanęła w środę na placu Teatralnym przy Centrum Spotkania Kultur i zostanie tam do 1 sierpnia (jej otwarcie zaplanowano na godz. 17, a uczestnicy przejdą m.in. do miejsc, gdzie znajdują się murale o tematyce żydowskiej). Towarzyszy jej program edukacyjny, na który składają się wykłady i spacery miejskie śladami lokalnego dziedzictwa Żydów.

W czwartek na stronie projektu i kanale YouTube Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” pojawi się audycja internetowa pt. „Pełno ich nigdzie. Przywracanie pamięci o polskich Żydach w przestrzeni miejskiej”. Gośćmi prowadzonej przez Joannę Zętar rozmowy będą: Beata Chomątowska – pisarka i aktywistka zajmująca się odzyskiwaniem pamięci o historii i dziedzictwie kulturowym warszawskiego Muranowa – oraz Cezary Hunkiewicz – socjolog, organizator wydarzeń dotyczących graffiti i street artu, jeden z twórców muralu przy rzece Czechówce.

W piątek w południe Zętar zaprasza na wykład dotyczący historii upamiętnień lubelskiej społeczności żydowskiej od czasów powojennych do chwili obecnej. Uwzględni też przemiany ich funkcji, wyrazu artystycznego i przekazu symbolicznego (wykładu wysłuchać można na stronie projektu oraz YouTubie lubelskiego ośrodka).

Spacer nieistniejącymi ulicami

Ostatnim punktem programu będzie sobotni spacer miejski, który także poprowadzi Zętar. Jego trasa przebiegnie po miejscach związanych z upamiętnieniami lubelskiej społeczności żydowskiej. Uczestnicy spróbują odczytać ślady związanych z historią Żydów w przestrzeni lubelskiego Podzamcza oraz przejść nieistniejącymi ulicami zapisanymi już tylko na przedwojennych mapach Lublina: Krawiecką, Jateczną czy Szeroką. Początek o godz. 12, ale obowiązuje wcześniejsza rejestracja.

Lubelska odsłona plenerowej wystawy Muzeum POLIN powstała we współpracy z Ośrodkiem „Brama Grodzka – Teatr NN” oraz Centrum Spotkania Kultur w Lublinie.

W kolejnych miesiącach wystawę „Pełno ich nigdzie. Przywracanie pamięci o polskich Żydach w przestrzeni miejskiej” będzie można zobaczyć kolejno w Warszawie na bulwarze im. Jana Karskiego, w Krakowie na placu przed Synagogą Starą, w Łodzi przed CH Manufaktura oraz w Rzeszowie.