Miasta żegnają się z prywaciarzami. Tak szukają oszczędności

Na domiar złego polityka energetyczna rządu doprowadziła do podwyżek cen prądu. Rząd się zarzekał, że nikt tych podwyżek nie odczuje, ale nie dotrzymał słowa. Zdrożał nie tylko prąd, ale więcej trzeba też zapłacić za dostawy wody oraz za odbiór śmieci. To również częściowo “zasługa” rządu, bo podniósł płace minimalne.

Samorządy postawione pod ścianą

Część samorządów poczuła się też podstawiona pod ścianą przez prywatne firmy zajmujące się odbiorem odpadów i tak, jak Chorzów, zerwały z nimi umowę. Zrobiły to w nadziei, że w kolejnym przetargu uda im się uzyskać niższą stawkę. Wreszcie część samorządowców, mniej lub bardziej otwarcie, zaczęła mówić o tym, że rynek odpadów jest zmonopolizowany.

Co można z tym zrobić? Jednym ze sposobów jest rekomunalizacja tej miejskiej usługi. Właśnie to planuje Jaworzno. W latach 90. sprywatyzowano miejscowy zakład oczyszczania miasta. Urzędnicy nie mieli kontroli nad jego działaniem, ani wpływu na ceny, jakie oferuje miastu. Później MPO przegrało jeszcze przetarg na odbiór śmieci i zostało zlikwidowane, umowę trzeba było podpisać z inną prywatną firmą.

Jaworzno przejmuje odpowiedzialność

Władze Jaworzna postanowiły więc odzyskać kontrolę nad gospodarką śmieciami. Miejski Zarząd Nieruchomości Komunalnych już podpisał umowę z Wodociągami Jaworzno (spółka w całości należy do miasta) dotyczącą odbioru i przyjmowania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości zamieszkałych oraz ich transport do miejsc zagospodarowania.

Umowa obejmuje odbiór odpadów komunalnych z terenu nieruchomości oraz przyjmowanie odpadów selektywnych w mobilnych punktach zbierania odpadów komunalnych.

Wodociągi Jaworzno dostarczą też mieszkańcom pojemniki na odpady komunalne niesegregowane i odpady selektywne (papier, szkło, tworzywa sztuczne, bioodpady).

– Dołożymy wszelkich starań, aby zmiana operatora systemu gospodarki odpadami przebiegła płynnie i była jak najmniej uciążliwa dla mieszkańców. O wszelkich zmianach będziemy informować na bieżąco – mówi Tomasz Jewuła, dyrektor MZNK w Jaworznie.

Umowa rozpocznie się pod koniec tego roku i będzie obowiązywać do 31 grudnia 2023 roku.

Rekomunalizacja to przyszłość?

Paweł Silbert, prezydent Jaworzna uważa, że z czasem miasto będzie przejmować z rąk prywatnych firm również inne zadania. Choćby zimowe utrzymanie dróg. Remunicypalizacja ma więc być coraz szerzej stosowanym lekiem na uzależnienie od prywatnych firm. Działaniom już teraz przypatrują się uważnie inne polskie miasta, które szukają oszczędności przede wszystkim na wydatkach bieżących, a więc również na codziennym utrzymaniu miasta.

Kilka lat temu o rekomunalizacji pisał dla Instytutu Obywatelskiego dr Dawid Sześciło, prawnik z Uniwersytetu Warszawskiego. – Upadł już thatcherowski mit „there is no alternative” – polegający na przekonaniu, że od kontraktowania i prywatyzacji nie wymyślono nic lepszego. Okazuje się, że nie ma modeli usług publicznych a priori lepszych ani gorszych, a lokalne władze mają przede wszystkim dążyć do zapewnienia mieszkańcom równego dostępu do wysokiej jakości tych usług. Nie muszą do tego zatrudniać prywatnych firm – wyjaśniał w swoim tekście dr Dawid Sześciło.

Paryż, Berlin i Trondheim. Miasta przejęły usługi

Jako przykład dobrze przeprowadzanej rekomunalizacji podawał Trondheim. Przed lokalnymi wyborami w 2002 roku tutejsi związkowcy przedstawili lokalnym politykom plan zmian w mieście. Znakomita jego część dotyczyła rezygnacji z praktyki kontraktowania miejskich usług i zleceń w prywatnych firmach.

Wybory wygrały komitety, które przyjęły postulaty związków. Po jakimś czasie Trondheim odkupiło udziały w firmie autobusowej, anulowało planowaną sprzedaż miejskich kin, pożegnało się z firmą, która prowadziła dom opieki dla seniorów. Jednocześnie zwiększono miejskie wydatki na inwestycje w szkołach.

Inne przykład pochodzi z Niemiec. W Bergkamen samorząd wykupił prywatną firmę zajmującą się odbiorem śmieci. W efekcie ceny spadły o jedną trzecią. Paryż przejął firmę wodociągową, co dało mu roczne oszczędności na poziomie 35 mln euro. W ślad za nim poszły inne miasta, które też zaczęły rezygnować z prywatnych przewoźników na miejskich liniach autobusowych. Z kolei w kilku miastach w Wielkiej Brytanii samorządy stworzyły własne spółki energetyczne, które zaczęły dostarczać mieszkańcom prąd. Celem była walka z tzw. ubóstwem energetycznym oraz wsparcie odnawialnych źródeł energii. Z kolei Newcastle samo zadbało o modernizację sieci światłowodowej. Później oceniano, że gdyby powierzyć prace prywatnej firmie, to rachunek wyniósłby 22 mln funtów, a nie 11 mln.

Głośny jest też przykład rekomunalizacji sieci energetycznej Berlina. Na początku XXI wieku przejął ją Vatennfall, ale potem miasto założyło spółkę Berlin Energie, która wygrała kolejny przetarg na obsługę sieci i dostarczanie energii mieszkańcom.

Miasta Idei w Jaworznie

O tym, czym jest rekomunalizacja, jakie ma wady i zalety będziemy rozmawiać podczas debaty online, którą organizujemy 23 czerwca w ramach cyklu Miasta Idei.

Konferencję, która rozpocznie się o godz. 13, będzie można śledzić na naszej stronie internetowej oraz fanpage’u katowickiej redakcji Gazety Wyborczej na Facebooku.

Naszymi gośćmi będą: Paweł Silbert, prezydent Jaworzna, Krzysztof Mejer, wiceprezydent Rudy Śląskiej, Marek Wójcik, pełnomocnik zarządu Związku Miast Polskich ds. legislacyjnych oraz dr Dawid Sześciło, prawnik i nauczyciel akademicki z Uniwersytetu Warszawskiego, ekspert instytucji międzynarodowych i organizacji pozarządowych.

W czasie debaty nasi widzowie będą mogli zadawać pytania uczestnikom.

Zgłoś naruszenie/Błąd