Kiedy przemoc rodzi przemoc – krzywdzenie i surowe praktyki wychowawcze jako czynnik ryzyka rozwoju zaburzeń opozycyjno-buntowniczych. Model Proaktywnego rozwiązywania problemów przez współdziałanie – metoda pracy z dzieckiem i jego środowiskiem

Zaburzenia opozycyjno-buntownicze (oppositional defiant disorder – ODD) przejawiają się w uporczywie pojawiających się nieposłusznych, złośliwych lub prowokacyjnych zachowaniach. Bez stosownej interwencji terapeutycznej zachowania te mogą utrwalić się i przybrać na sile, prowadząc do konfliktów z prawem czy nawet rozwoju antyspołecznych zaburzeń osobowości. Chociaż wskazuje się na wiele czynników rozwoju ODD, szczególnie ważna wydaje się interakcja cech indywidualnych dziecka ze środowiskiem, w którym wzrasta. Dzieci częściej przejawiające zachowania trudne to dzieci, które jednocześnie są bardziej narażone na doznawanie przemocy i surowych praktyk wychowawczych. To z kolei może prowadzić do wystąpienia jeszcze większej liczby zachowań niepożądanych i utrwalenia destrukcyjnego wzorca funkcjonowania. Ze względu na złożoność ODD wskazana jest terapia obejmująca nie tylko dziecko, ale też jego środowisko rodzinne i szkolne. Niniejszy artykuł stawia sobie dwa cele. Pierwszym z nich jest przyjrzenie się związkowi, jaki występuje między krzywdzeniem i surowym rodzicielstwem a rozwojem ODD. Drugi natomiast to przedstawienie modelu Proaktywnego rozwiązywania problemów przez współdziałanie (Collaborative and Proactive Solutions), który jest opartym na dowodach podejściem pomagającym zrozumieć przyczyny trudnych zachowań i przezwyciężyć trudności stojące u ich podstaw.