Jak zmieniać system podatkowy, by podatki były sprawiedliwe?

„O sprawiedliwy podatek dochodowy dla Polaków”

Konferencja „O sprawiedliwy podatek dochodowy dla Polaków” odbyła się w dniu 8 kwietnia 2021 r. w Senacie w Sali Plenarnej.

Konferencja zorganizowana została przez Senacki Zespół ds. Monitorowania Modernizacji Systemu Ochrony Zdrowia, Polityki Senioralnej i Wdrażania w Samorządach Holistycznej Gospodarki Komunalnej. Otworzył ją marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki.

Całe wydarzenie było transmitowane na stronie internetowej Senatu oraz na kanałach Senatu w mediach społecznościowych.

Zobacz transmisję: „O sprawiedliwy podatek dochodowy dla Polaków”

Nowy Ład a podatki

Zorganizowana w Senacie konferencja podatkowa koresponduje z planami Ministerstwa Finansów, o których głośno się mówi od pewnego czasu – w ramach „Nowego Ładu” mają zostać podniesione podatki dochodowe w Polsce dla osób lepiej zarabiających i zlikwidowane pewne ulgi.

Nieoficjalnie mówi się też o tym, że propozycje podniesienia podatków w ramach „Nowego Ładu” Ministerstwo Finansów może przedstawić już w najbliższy piątek (9 kwietnia).

Sprawiedliwe podatki – program konferencji

Program konferencji przedstawiał się następująco:

11.00-11.15
Uroczyste otwarcie posiedzenia  – prof. Tomasz Grodzki, Marszałek Senatu

11.15-11.25
Otwarcie posiedzenia przez współprowadzących – poseł Izabela Leszczyna i senator Krzysztof Kwiatkowski

11.25-11.50
Wprowadzenie do dyskusji Mity o (nie)sprawiedliwości opodatkowania dochodu – prof. dr hab. Adam Mariański – Przewodniczący Krajowej Izby Doradców Podatkowych

11.50-12.05
Nowoczesny system podatkowy – prof. Konrad Raczkowski – Dyrektor Instytutu Ekonomicznego w Społecznej Akademii Nauk

12.05-12.20
Proporcjonalny podatek dochodowy – mniejsza niesprawiedliwość – prof. dr hab. Robert Gwiazdowski – profesor Uczelni Łazarskiego

12.20-12.35
Czy opodatkowanie pracy musi być tak skomplikowane? – dr Sławomir Dudek – przedstawiciel Forum Obywatelskiego Rozwoju 12.35 -12.50 System podatkowy a rynek pracy – dr Jakub Sawulski – Polski Instytut Ekonomiczny, SGH

12.50 -14.00
Wystąpienia przedstawicieli organizacji gospodarczych – (ew. wystąpienie przedstawiciela rządu) – dyskusja uczestników posiedzenia

Co zrobić, by system podatkowy był sprawiedliwy i mniej skomplikowany?

Otwierając konferencję marszałek Senatu Tomasz Grodzki mówił, że jest zadowolony, iż w Senacie debatuje się po to, by “w sposób racjonalny, rzeczowy, oparty na faktach, a nie na mitach i teoriach spiskowych porozmawiać o tym, co zrobić, by system podatkowy w Polsce był nie tylko naprawdę sprawiedliwy, ale też zdecydowanie mniej skomplikowany”. Zauważył, iż nawet biegli w temacie przyznają, że im niezwykle trudno się zorientować w meandrach podatkowych, a co dopiero mają powiedzieć obywatele.

Wyraził przekonanie, że ważne jest to, by przed wyzwaniami czekającymi Sejm i Senat parlamentarzyści “posłuchali mądrzejszych i byli lepiej przygotowani do tego, by owocem prac parlamentu były podatki, które są zrozumiałe dla Polaków, akceptowalne w społeczeństwie, a jednocześnie rzeczywiście równo rozkładające akcenty w grupach społecznych tak, by nikt nie czuł się wyróżniony czy preferowany ani pokrzywdzony, o co zwłaszcza w obecnej kadencji rządowej jest niezmiernie trudno”.

Sprawiedliwy podatek dochodowy – powszechny, proporcjonalny, bez zwolnień politycznych

– Sprawiedliwy podatek dochodowy powinien przede wszystkim zapewniać powszechność opodatkowania (wszystkich równo), czyli: powinny obowiązywać identyczne zasady rozliczania kosztów podatkowych, podstawą powinien być dochód rzeczywisty, a nie wymyślony przez ustawodawcę, powinna być wysoko kwota wolna od podatku. Podatek powinien być również proporcjonalny, a zwiększenie progresji podatkowej, zwłaszcza w przypadku dochodów z pracy, zwiększy niesprawiedliwość tego podatku. Zwolnienia podatkowe powinny natomiast mieć charakter ograniczony, przede wszystkim stymulacyjny, gospodarczy i prorodzinny, bez zwolnień politycznych, czyli pod kątem określonych grup społecznych, zawodowych czy innych – powiedział na konferencji prof. dr hab. Adam Mariański, przewodniczący Krajowej Izby Doradców Podatkowych.

– Najważniejszym postulatem jest to, żeby prawo podatkowe było tworzone przez ekspertów. Politycy oraz Ministerstwo Finansów nie są właściwymi podmiotami do określania sprawiedliwych podatków – podkreślił przewodniczący KIDP.

Podatki proporcjonalne, a nie progresywne

Prof. Robert Gwiazdowski, który był jednym z prelegentów konferencji, opowiedział się za podatkami proporcjonalnymi, a przeciwko podatkom progresywnym.

– Proporcjonalność jest zasadą, progresja dowolnością – mówił Gwiazdowski. Przekonywał, że wbrew powszechnej opinii progresja nie oznacza, że to najbogatsi płaca największe podatki, bo “ci naprawdę najbogatsi nie płacą w ogóle”. Najbogatsi Polacy nie są bowiem rezydentami podatkowymi w Polsce – wyjaśniał.

Jego zdaniem progresja szkodzi klasie średniej, “tym, którzy nie są bogaci, ale chcieliby być”. Tym samym progresja szkodzi demokracji, bo opiera się na klasie średniej.

Na systemie progresywnym traci też państwo, bo co prawda do państwa wpływa większy przychód niż z podatków proporcjonalnych, ale dochód państwa jest mniejszy, bo znacznie większe są koszty ściągnięcia podatków progresywnych niż proporcjonalnych. Progresja podatkowa jest zatem nieefektywna i niesprawiedliwa – przekonywał Gwiazdowski.

Przypomniał, że w 2009 roku ówczesny Rzecznik Praw Obywatelskich Janusz Kochanowski skierował pytanie do Trybunału Konstytucyjnego czy progresja podatkowa jest zgodna z konstytucją. Niestety, dodał, jego następczyni prof. Irena Lipowicz wycofała ten wniosek. “Nie daliśmy Trybunałowi Konstytucyjnemu szansy wypowiedzenia się w tej materii” – mówił Robert Gwiazdowski.

Dziś główny argument na rzecz systemu progresywnego jest taki, że obowiązuje on w większość państw. Z kolei opinia publiczna jest za albo przeciw systemowi progresywnemu w zależności od tego, jak się zada pytanie. Jeżeli zapyta się, czy jak ktoś zarabia dwa razy więcej, to podatki powinien też płacić dwa razy większe, czy trzy razy większe – to okaże się, że większość będzie za podatkiem proporcjonalnym, a nie progresywnym – mówił ekspert Centrum im. Adama Smitha.

System podatkowy powinni tworzyć eksperci, a nie politycy

Debatę podsumowała prowadząca ją wraz z senatorem Krzysztofem Kwiatkowskim posłanka KO i była wiceminister finansów Izabela Leszczyna.

Jak powiedziała, jednym z wniosków z debaty jest konkluzja, że system podatkowy powinni tworzyć raczej eksperci, a nie politycy oraz że rewolucje w systemie podatkowym są niekorzystne.

Stąd należy zbudować taki system podatkowy, żeby był sprawiedliwy i był na tyle akceptowany społecznie, żeby mógł być stały.

Dziś w Polsce, jak mówiła, potrzebna jest reforma naszego systemu podatkowego, ale nie powinien się on zmieniać rewolucyjnie, tylko ewolucyjnie.

“Na pewno nie może to być reforma punktowa, podporządkowana interesom partyjnych, ustawy nie powinny powstawać w zaciszu gabinetów, a ludzie nie powinni się o nich dowiadywać z przecieków prasowych” – powiedziała Leszczyna.

Natomiast system podatkowy powinien być taki, aby wspierał aktywność zawodową i chęć przedsiębiorców do inwestowania, co ważne będzie zwłaszcza po pandemii.