Jak skutecznie leczyć chrapanie

Choć uciążliwe i wstydliwe, chrapanie nie jest przypadłością, z którą chętnie udajemy się do lekarza. Traktowane raczej jako defekt, a nie problem zdrowotny, najczęściej jest bagatelizowane. Tymczasem chrapanie może prowadzić do groźnych bezdechów, które obowiązkowo wymagają leczenia.

Podczas snu nasze mięśnie się rozluźniają. Dotyczy to także mięśniówki, która wiotczeje, skutkiem czego tylna część gardzieli zaczyna zwisać, utrudniając oddychanie. Chrapanie to nic innego, jak odgłos powietrza zniekształcony drganiem wiotkich ścian górnych dróg oddechowych. Osoba chrapiąca najczęściej śpi z otartymi ustami, co jeszcze pogłębia nieprzyjemny efekt wokalny. W takiej postaci chrapania nie uznaje się jeszcze za chorobę. Nie znaczy to jednak, iż nie wymaga konsultacji lekarskiej. Pozornie niewinne chrapanie może bowiem prowadzić do tzw. obturacyjnego bezdechu sennego.

Chrapią osoby otyłe, ciepiące na nadciśnienie tętnicze, ze skrzywioną przegrodą nosową, powiększonymi migdałkami, wydłużonym podniebieniem miękkim, przerośniętym języczkiem, przerośniętymi i obrzękniętymi małżowinami nosowymi, a także innymi defektami w budowie dróg oddechowych. Przyczyną chrapania bywają też polipy nosa i zatok. Nieprzyjemne nocne odgłosy mogą się pojawić także po wypiciu nadmiernej ilości alkoholu. Chrapią również palacze – dzieje się tak ze względu na zalecającą w krtani i tchawicy ślinę.

Zdrowe dziecko, które nie ma kataru, powinno spać z zamkniętą buzią. Oddech niemowlaka i starszego dziecka czasem jest prawie niesłyszalny. Jeśli maluch chrapie w nocy, prawdopodobnie przyczyną są przerośnięte migdałki. To przypadłość dość częsta u dzieci, które nie mają jeszcze w pełni ukształtowanego układu odpornościowego, a każda infekcja wiąże się ze wzmożoną pracą migdała. Przyczyną może być również niedrożność nosa spowodowana np. infekcją zatok czy alergia.

U najmłodszych pacjentów, przede wszystkim noworodków i niemowlaków, przyczyną chrapania bywa wiotkość krtani. W większości przypadków mija ono mniej więcej wtedy, gdy dziecko się pionizuje – zaczyna stawać na własnych nogach i chodzić. Wiotkość krtani może objawiać się nie tylko chrapaniem, ale też głośnym oddechem w ciągu dnia. Jeśli nie minie mniej więcej około 1. roku życia, konieczna jest wizyta u laryngologa.

Wyjątkowo uciążliwe dla osób, które muszą spać z chorym w tym samym pokoju, chrapanie szkodzi też samemu chrapiącemu. O ile zwykle budzi się on zupełnie nieświadomy nocnych hałasów, których był przyczyną, o tyle jego organizm nie pozostaje obojętny na utrudniony przepływ powietrza podczas nocnego wypoczynku. Gdy chrapiemy, nasz mózg nie uzyskuje odpowiedniej ilości tlenu. W rezultacie w ciągu dnia zaczynamy mieć problemy z koncentracją i pamięcią. Czujemy się senni i stale zmęczeni. Często pojawiają się też uciążliwe bóle głowy i migreny. Obniża się sprawność intelektualna i wydajność w pracy.

U osób z zawężonymi drogami oddechowymi nie dochodzi do naturalnego podczas snu spowolnienia akcji serca. Przeciwnie – ciśnienie krwi wzrasta i przyspiesza tętno. Skutkiem tej nieprawidłowości może być nadciśnienie tętnicze, niedotlenienie mięśnia sercowego, a co za tym idzie także poważne schorzenia, takie jak choroba wieńcowa, a nawet zawał serca. Wzrost ciśnienia krwi nieuchronnie prowadzi do problemów z potencją u mężczyzn. Wzrasta też ryzyko cukrzycy – szczególnie, jeśli osoba chrapiąca zmaga się z otyłością.

Chrapanie jest pierwszym objawem obturacyjnego bezdechu sennego – choroby, która w zaawansowanym stadium może nawet stanowić zagrożenie dla życia. Bezdech pojawia się, gdy drożność dróg oddechowych zostaje całkowicie zablokowana. Organizm śpiącego pacjenta nie nabiera powietrza do płuc. Wzrasta stężenie dwutlenku węgla we krwi, co powoduje wysłanie do mózgu informacji o nieprawidłowości. Po otrzymaniu takiego sygnału, mózg uruchamia dodatkowe mięśnie – przepony i klatki piersiowej. Następuje gwałtowny wdech, podczas którego organizm ulega wybudzeniu. Bezdech senny trwa od 10 do 60 sekund.

Sporadyczne bezdechy są zjawiskiem normalnym. Jeśli jednak pojawiają się częściej niż 10 razy na godzinę i trwają dłużej niż 10 sekund, mamy do czynienia z bezdechem patologicznym. Ogromna rolę w zdiagnozowaniu tego problemu odgrywają bliscy chorego. To właśnie oni mogą obserwować go podczas snu i rozpoznać objawy bezdechu.

Pacjent ciepiący na obturacyjny bezdech senny wybudzają się ze snu nawet kilkadziesiąt razy na godzinę. Sen jest płytki i przerywany. Nawet jeśli o poranku chory tego nie pamięta i nie zdaje sobie sprawy, z czym walczył jego organizm, konsekwencje bezdechu są nieuniknione. Podczas każdej przerwy w oddychaniu następuje niedotlenienie tkanek. Objawy występujące przy “zwykłym” chrapaniu, u pacjenta cierpiącego na bezdech jeszcze się nasilają.

Obturacyjny bezdech senny prowadzi do nadciśnienia tętniczego i nadciśnienia płucnego. W rezultacie następuje znaczne zwiększenie ryzyka niewydolności i choroby niedokrwiennej serca, z zawałem włącznie. Ze względu na występujące nieprawidłowości w krążeniu mózgowym, zwiększa się ryzyko udaru mózgu. Bezdech senny nasila objawy chorób ogólnoustrojowych, takich jak cukrzyca typu II czy zespół metaboliczny.

Przyczyna nieprawidłowego oddechu podczas snu powinna być zdiagnozowana przez lekarza. Jeśli chrapaniu nie towarzyszy niebezpieczny bezdech senny, można spróbować poradzić sobie z nim samodzielnie. Osoby z nadwagą i otyłe przede wszystkim powinny zadbać o prawidłową masę ciała. Wskazane jest też ograniczenie spożycia alkoholu – szczególnie przed snem. Niewskazane jest też stosowanie leków nasennych – szczególnie, jeśli niewyspanie ma swoje podłoże w nieprawidłowym przepływie powietrza przez drogi oddechowe. Palacze bezwzględnie powinni rozprawić się ze swoim szkodliwym nałogiem. Warto też wykonać badania w kierunku chorób ogólnoustrojowych, jakich jak cukrzyca, miażdżyca czy nadciśnienie tętnicze, i w razie potrzeby rozpocząć leczenie. Chrapanie zwykle daje się niwelować przez spanie na boku, na płaskiej poduszce.

Diagnoza przyczyny chrapania i bezdechu sennego nie jest łatwa. Obecnie najczęstszą metodą jest nocne badanie snu przy zastosowaniu specjalistycznej aparatury. Pacjent podłączony zostaje do urządzenia sprawdzającego zachowania jego organizmu podczas snu. Wykonywane są m.in. zapisy EKG, ruchów klatki piersiowej i brzucha, ruchu powietrza wdychanego przez nos i usta. Sprawdza się także wysycenie hemoglobiny tlenem. Wykonywane są również zapisy EMG – ocena napięcia mięśniowego, EEG – ocena bioelektrycznej aktywności mózgu oraz EOG – rejestracja ruchów gałek ocznych. Czasem wykorzystywane są także mikrofony, które rejestrują głośność chrapania.

Podstawą leczenia zarówno chrapania, jak i bezdechu sennego, jest wyeliminowanie przyczyny zawężenia dróg oddechowych. Wady anatomiczne usuwane są chirurgicznie. Centrum Laryngologii Mille Medica wykonuje zabiegi z wykorzystaniem najnowocześniejszych metod.

Korekta przegrody nosowej, usuwanie polipów, wycięcie przerośniętych migdałków – w zależności od przyczyny nieprawidłowości, zabiegi te przynoszą pacjentowi szybką ulgę, pomagają zlikwidować chrapanie, a co za tym idzie podnieść ogólną kondycję organizmu.

Jeśli przyczyną nie są wady anatomiczne, lecz problemy ogólne, leczenie odbywa się u określonego specjalisty. Pomoc dietetyka może być konieczna przy otyłości. U kobiet po menopauzie chrapanie może być skutkiem niedoboru progesteronu – wskazane bywa zastosowanie terapii hormonalnej. Dzieci, u których przyczyną chrapania są przerośnięte migdałki, nie zawsze kieruje się od razu na zabieg ich usuwania. Często pożądany efekt daje wzmocnienie odporności, wyleczenie zapalenia zatok czy rozpoczęcie przyjmowania leków antyalergicznych.

Niezależnie od przyczyny, chrapanie trzeba leczyć – najlepiej zanim jeszcze pojawi się groźny bezdech senny. Pozwoli to uniknąć poważnych zaburzeń i znacznie poprawić jakość życia zarówno samego pacjenta, jak i jego bliskich.