Jak korzystać z siatek centylowych?

Siatki centylowe to normy rozwojowe, określone dla danej grupy wiekowej i płci dziecka, przedstawione w graficznej formie. Składają się z poziomych osi – określających wiek i pionowych – określających wzrost, masę ciała lub BMI. Istnieją także siatki centylowe, na których zaznacza się pomiary obwodu główki – w przypadku niemowląt.

Siatki centylowe dostępne są w książeczkach zdrowia. Dzięki nim jesteśmy w stanie określić czy niemowlę rozwija się prawidłowo – czy masa ciała, tempo wzrostu oraz przybierania na wadze są w normie. Jeśli nie, niezbędna będzie analiza wyników i odnalezienie przyczyn przez lekarza pediatrę.

Pierwszy pomiar masy i długości ciała oraz obwodu głowy Twojego niemowlęcia zostanie odnotowany na siatkach centylowych tuż po jego narodzinach. W szpitalu dziecko będzie ważone każdego dnia, natomiast w domu rodzice powinni już sami kontrolować masę jego ciała.

W okresie niemowlęcym, podczas wizyt kontrolnych, pediatra w książeczce zdrowia również będzie nanosił pomiary, aby stale monitorować i porównywać przebieg rozwoju oraz oceniać, czy mieści się on w tzw. szerokiej normie, tj. centylach między 3. a 97. Jednocześnie należy mieć na uwadze fakt, że wartości pomiędzy 3. a 10. centylem oraz 90. a 97. centylem trzeba szczególnie monitorować, aby móc wykluczyć zaburzenia rozwoju dziecka[1]. Interpretując wyniki pomiarów, należy wziąć pod uwagę indywidualne cechy malucha.

Pomiaru wzrostu niemowlęcia najprościej dokonać poprzez podział na trzy etapy: zmierzenie długości ciała od czubka głowy do bioder, od bioder do kolan i od kolan do stóp. Suma wyników to całkowity wzrost malucha[2]. Większe dzieci, które potrafią stać, mierzy się już w pozycji pionowej, np. przy użyciu przymocowanej do ściany miarki.

Jeśli chodzi o pomiar masy ciała – istnieją specjalne wagi dedykowane niemowlętom, które można kupić w specjalistycznych sklepach lub wypożyczyć. Jeżeli uznasz, że waga domowa, którą posiadasz, będzie odpowiednia i bezpieczna dla tak małego dziecka – oczywiście możesz ją wykorzystać. Pamiętaj, że masa ciała może być różna w ciągu doby, należy więc dokonywać pomiaru o tej samej porze, z użyciem tej samej wagi – dzięki temu uzyskasz miarodajne wyniki.

Chcąc dokonać pomiarów w domu – przede wszystkim wybierz siatkę odpowiednią dla wieku i płci dziecka. Na osi poziomej znajdź wiek dziecka, a na pionowej – wzrost, masę ciała lub BMI. Następnie prawidłowo nanieś odpowiednie wartości na siatkę. Miejsce przecięcia obu osi to centyl, czyli jednostka statystyczna, wskazująca jak dany pomiar sytuuje się na tle grupy rówieśniczej. Przykładowo: dziewczynka znajduje się na 25. centylu, co oznacza, że 25% jej rówieśniczek ma mniejszą masę ciała, a 75% większą[3].

Kolejne pomiary dadzą Ci wykres, dzięki któremu będziesz w stanie zaobserwować, jak zmienia się rozwój danej cechy w czasie. Jeżeli zauważysz znaczny skok krzywej w krótkim czasie (jej obniżenie lub podwyższenie) – skonsultuj się z pediatrą, aby zinterpretował wynik i wyjaśnił ewentualne odchylenia od normy.

Regularne pomiary ciała są niezwykle istotne, ponieważ to dzięki nim możesz kontrolować m.in. wzrost i masę Twojego niemowlęcia – zwłaszcza w 1000 pierwszych dniach życia dziecka, kiedy jego rozwój jest najbardziej intensywny. Mierzenie oraz ważenie zaleca się zazwyczaj co miesiąc, do ukończenia 3. roku życia – chyba że pediatra zaleci inaczej. Wszelkie wątpliwości dotyczące wartości wykonywanych pomiarów powinny być na bieżąco konsultowane ze specjalistą.

[1] https://www.bebiklub.pl/rola-brzuszka/karmie-piersia/jak-czytac-siatki-centylowe

^{[2] https://www.bebiklub.pl/rola-brzuszka/karmie-piersia/jak-czytac-siatki-centylowe}

^{[3] https://1000dni.pl/0-6-miesiecy/siatki-centylowe}