Historia 37 Łęczyckiego Pułku Piechoty im. ks. Józefa Poniatowskiego

Dziś obchodzimy Święto Wojska Polskiego. Korzystając z tej okazji, chcemy przybliżyć historię i szlak bojowy jednostki bezpośrednio związanej z Łęczycą i Kutnem czyli 37 Łęczyckiego Pułku Piechoty im. ks. Józefa Poniatowskiego. Swoją historią sięga on do czasów napoleońskich i Księstwa Warszawskiego, przejmując w późniejszych latach formowania tradycje 4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego (1806-1813). Tworzenie zalążka pułku nastąpiło w listopadzie 1918 r.  w Przemyślu.

Pierwszymi dowódcami byli por. Leon Kazubski a po nim ppłk. Adam Jaroszewski. Chrzest bojowy jednostka przeszła już w walce z Ukraińcami 9 – 11 listopada 1918 r. na przemyskim Zasaniu. Ostatecznie 25 lutego 1919 r. formacji nadano nazwę 37 pułk piechoty. Już od wiosny 1919 r w trakcie wojny polsko – ukraińskiej pułk zdobywał Sambor, Drohobycz czy Stanisławów. Bronił przeprawy przez Dniestr, czy brał udział w walkach nad rzeką Zbrucz, a następnie na froncie wołyńskim.

Od 3 kwietnia 1920 r. przyjął nazwę 37 pułku piechoty Ziemi Łęczyckiej, który znalazł się w składzie 4 Dywizji Piechoty. Nowym dowódcą został mjr. Józef Kuś. Szlak bojowy podporządkowany był działaniom operacyjnym na froncie wschodnim. Ulokowany został na linii rzeki Berezyny, gdzie powstrzymał ataki Sowietów, zadając napastnikom poważne straty.

Datę zwycięskiej Bitwy pod Żukowcem (26 maja 1920 r.) przyjęto jako datę  święta pułkowego. Niestety, wydarzenia na froncie w połowie lipca uległy sporym zmianom i pod naciskiem konnicy Budionnego rozpoczął się odwrót polskiej formacji, podczas którego część została okrążona i zniszczona przez kawalerię sowiecką. Po przeformowaniu w Łęczycy i Kutnie pułk stawił się 13 sierpnia 1920 r. w Górze Kalwarii, skutecznie broniąc dostępu do przeprawy mostowej. Jednostki 37 pułku piechoty Ziemi Łęczyckiej po zwycięskiej Bitwie Warszawskiej zostały przerzucone koleją w rejon Płońska, gdzie brały udział bitwę pod Boboszowem.

Następnie, w składzie 4 Dywizji Piechoty pułk skierowany na front południowy w okolicach Lwowa, tam toczyły się nadal ciężkie walki. Po udanych działaniach w okolicach Chodorowa i sforsowaniu rzeki Stryj doszło do znaczącej bitwy pod Rohatynem, gdzie po 4 dniach krwawych walk, polskie wojsko 9 września 1920 r. odniosło spektakularny sukces. Kompania polsko – bolszewicka zakończyła się dla naszej jednostki pobytem w Grodnie, Łomży, skąd 12 listopada 1920 r. odeszli do Ostrołęki. Tam do 28 kwietnia 1921 r. pełnili służbę graniczną, po czym rozlokowani zostali w Kutnie i Łęczycy.

Podczas dwuletnich walk o kształt wschodnich granic Polski, pułk stracił 232 żołnierzy. Za bohaterskie czyny 28 jego żołnierzy otrzymało Order Wojenny Virtuti Militari klasy V, zaś 110 Krzyż Walecznych, w tym 30 oficerów. Dowództwo i sztab pułku wraz z dwoma batalionami przejął w Kutnie koszary po byłym rosyjskim wojsku (później dawne budynki Mifleksu). III batalion został zakwaterowany w Łęczycy. Siedzibę miał w charakterystycznym budynku z czerwonej cegły przy ulicy Kaliskiej. Wybudowany on był pod koniec XIX w i znajdowała się tam rosyjska gorzelnia a w czasie I wojny światowej gmach pełnił rolę seminarium nauczycielskiego. Koszary istniały do wybuchu wojny we wrześniu 1939 r.

Pułk był bardzo popularny w naszym mieście, służyło w nim wielu łęczycan, a obecna ulica Kazimierza Odnowiciela nosiła imię 37 pułku. Losy kutnowsko-łęczyckiej formacji w okresie międzywojennym przechodziły wielokrotnie przeobrażenia jak i wysyłane były na różne misje. Pod koniec 1921 r. 37 pp został włączony do 26 Dywizji Piechoty, w której dotrwał do II wojny światowej. Po przewrocie majowym w 1926 r. wziął udział w walkach w Warszawie po stronie marszałka Józefa Piłsudskiego. Jako tzw. „normalny” typ pułku piechoty w każdym roku otrzymywał 610 rekrutów. Stan osobowy jednostki wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców.

Minister Spraw Wojskowych rozkazem z 12 kwietnia 1937 r. nadał pułkowi „szefostwo honorowe” księcia Józefa Poniatowskiego, tworząc nową nazwę 37 Łęczycki Pułk Piechoty im. Księcia Józefa Poniatowskiego. Już o takiej nazwie brał udział z końcem 1938 r. w misji w Karpatach związanej z rozbiorem Czechosłowacji, na mocy układu monachijskiego.

Od 23 marca 1939 r. oddziały zostały zmobilizowane i kilka dni później przetransportowane w okolice Wągrowca i Żnina gdzie przechodzili intensywne szkolenie. Z końcem sierpnia 1939 r. zajęły pozycje obronne wzdłuż granicy z Niemcami na wysokości jeziora Żnińskiego. Nieatakowane do 3 września, wieczorem jednostki 26 DP, działające już w strukturach Armii „Pomorze” rozpoczęły odwrót. Po kilku dniach przemarszu przez Inowrocław, Lubień, Żychlin 13 września dotarły nad Bzurę, kilka kilometrów na wschód od Łowicza. Właściwie prosto z marszu, następnego dnia wzięła udział w natarciu Grupy Operacyjnej „Wschód” gen. Mikołaja Bołtucia, docierając do Bolimowa. W efekcie złych decyzji dowództwa armii „Pomorze”, kilkudniowa bitwa na przedpolach Sochaczewa doprowadziła do ogromnych strat i 18 września uległa praktycznie rozsypce. Części pułku udało się przedrzeć do Puszczy Kampinoskiej i z stamtąd podążyć na odsiecz Warszawie. Po kampanii wrześniowej ta historyczna formacja związana z naszym terenem nie została odtworzona.

O tym, jak ważną rolę 37 Łęczycki Pułk Piechoty odgrywał w czasach swego istnienia, może świadczyć fakt, że społeczność łęczycka oraz kutnowska chętnie fundowały sztandary, tablice pamiątkowe i inne rzeczy związane z funkcjonowaniem pułku. W czerwcu 1933 roku w Kutnie Prezydent RP Ignacy Mościcki  wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo ziemi łęczyckie. Rodzicami chrzestnymi chorągwi był wojewoda łódzki Aleksander Hauke-Nowak i pani Maria Pajdakowa, żona starosty łęczyckiego dr Zygmunta Pajdaka.