Dziś mija 75. rocznica zakończenia II wojny światowej

Pochodzi z Równego, z polskiej rodziny. Jak wybuchła wojna w 1939 roku, Edward Róg miał 11 lat. Najpierw przyszli do miasta Sowieci, a potem Niemcy. I kiedy młody Róg nie szedł do szkoły, to spisywał numery wozów niemieckich, które przejeżdżały przez miasto. Poprosiła go o to matka kolegi, której mąż przed wojną był oficerem. Po co jej te numery, nie powiedziała. Już po wojnie dowiedział się o „Wachlarzu”, organizacji dywersyjnej, dla której zbierał te dane. Dzięki nim alianci mogli śledzić ruchy wojsk niemieckich.

Kiedy na początku 1944 znowu Sowieci weszli do Równego, wszędzie w mieście pojawiły się wielkie afisze „Niech żyje I Korpus Polski”. Potem Sowieci zrobili pobór Polaków do wojska. Róg był za młody.
— Ale moich dwóch wujków poszło i dwóch braci — wspomina. — Ja dostałem „prykaz” od władz, że mam jechać do Czelabińska za Ural.
Matka dała mu na drogę prowiant. Ucałowała i wręczyła obrazek Matki Boskiej. Żeby cię synku chroniła od złego — powiedziała.

Razem z trzema innymi chłopakami uciekli z pociągu. Potem lasami, polami, tak przez kilka dni szli do Sum, gdzie — jak słyszeli — jest wojsko polskie. Na bramie powiedzieli, że są ochotnikami i chcą do wojska.
— No i przyszedł jeden z tych moich wujków, co poszli do armii — śmieje się Róg. — Uściskał i zaprowadził nas na kuchnię, gdzie dostaliśmy jeść. Do dziś czuję ten smak amerykańskiej tuszonki i czekolady, którą nam dali — opowiada.

Potem stanęli przed pułkownikiem. Jak ich zobaczył, powiedział: my dzieci nie przyjmujemy. Idźcie do domu, do szkoły.
Jakiego domu? — zaczęli prosić. Ubłagali, to wzięli ich do pułku zapasowego. Stąd Edward Róg trafił do łączności, do 11. Samodzielnej Kompanii Łączności. I tak dla chłopaka zaczęła się prawdziwa wojna. Tylko mundur miał za duży, ale sprzedał buty, co miał z cywila, to było na krawcową. Kobieta zwęziła mundur i już leżał jak ulał.

Karabiny dostali już w Kiwercach, gdzie później trafili. Stąd pociągami przez Łuck, Chełm i dalej już autami trafili pod Garwolin. A stąd na front. Dostali pierwsze ważne zadanie.
— Kazali nam pociągnąć linię telefoniczną z Rembertowa na Pragę — wspomina. — To było w sierpniu 1944 roku. Powstanie jeszcze trwało. Do stycznia staliśmy pod Warszawą. Jak ruszyła ofensywa, po wyzwoleniu Warszawy poszliśmy na Bydgoszcz. Na Wale Pomorskim Niemcy stawiali twardy opór.
— Było strasznie, wkoło chłopaki padli od kul — wspomina Edward Róg.

Sam omal nie zginął pod Kołobrzegiem. Dostali rozkaz połączenia linią telefoniczną sztabu dywizji z punktem obserwacyjnym nad morzem.
— To jest bardzo ważna linia, bo po tej linii idą wielkie rozkazy, musi pracować — powiedział im pułkownik ze sztabu.

Róg poszedł sprawdzić, ale to tylko pasąca się na łące krowa zerwała przewód. Naprawił. Rankiem wszedł już z budynku, gdzie stał sztab, żeby pilnować swego odcinka linii. Leżał w krzakach ze słuchawkami na uszach, kiedy podjechały katiusze. Rosjanie otworzyli ogień na morze. Wystrzelili rakiety i odjechali. Róg został. W chwilę potem rozpętało się piekło. To Niemcy z okrętów odpowiedzieli ogniem. I wtedy myślał, że już po nim, odłamek ranił go w głowę. Dziś śladem po uderzeniu jest blizna na skroni.

I za Kołobrzeg dostał brązowy medal “Zasłużonym na Polu Chwały”.
Flagi na Reichstagu nie wieszał. Wprawdzie na początku maja był na przedmieściach Berlina, ale stamtąd przerzucili ich oddział nad Łabę.
Tu dostali zadanie pociągnięcia linii telefonicznej przez rzekę, ale zabrakło kabla. Czekali, aż podrzucą. Rano przyjechał dowódca: chłopcy, dalej nie ciągniemy, po drugiej stronie są Amerykanie. Koniec wojny — powiedział.
— Chwyciliśmy za karabiny i zaczęliśmy strzelać na wiwat — wspomina koniec wojny Róg. Jak dziś pamięta, że świeciło słońce, dzień był ładny.
— Dobry dzień na koniec wojny— mówi.

Co poczuł na wieść o końcu wojny? — Wielką radość, ogromną ulgę i potworne zmęczenie, bo padaliśmy z nóg — uśmiecha się.
— Żołnierz frontu nie wybiera — mówi Edward Róg z Olsztyna, dziś porucznik. — Biłem się o Polskę, spełniłem swój obowiązek i przeżyłem, ale przecież miałem obrazek Matki Boskiej — tłumaczy sobie i do dziś nie rozstaje się ze świętym obrazkiem.

Swą żołnierską drogę zakończył w Rybniku, gdzie skierowali ich jednostkę. Rok po wojnie odszedł z wojska i przyjechał do Olsztyna, gdzie byli już jego rodzice, przesiedleni z Wołynia. Pierwszy raz w Olsztynie był już w lipcu 1945, kiedy przyjechał do rodziców na urlop. Miasto było całe w gruzach, starówka spalona.
W tym roku ze względu na pandemię nie będzie wielkich obchodów Narodowego Dnia Zwycięstwa. Edward Róg miał jechać do Kołobrzegu na uroczystości. Dostał zaproszenie od władz miasta.
— Koronawirus wszystko pokrzyżował — ubolewa weteran. — Może za rok…

Andrzej Mielnicki

Zgłoś naruszenie/Błąd