Polska flora i fauna wydaje się nam mało egzotyczna i dobrze poznana. Wysokogórskie gatunki zwierząt są poddawane ciągłemu monitoringowi, dzięki czemu, co roku możemy dowiedzieć się o liczebności Tatrzańskich kozic, o trasach wędrówek niedźwiedzi brunatnych zarejestrowanych za pomocą obroży radiotelemetrycznych oraz o kryjówkach wilków uchwyconych przez fotopułapki. Jednak grupa ssaków, do której należy darniówka tatrzańska przysparza sporo problemów w obserwacji, w głównej mierze za sprawą małego rozmiaru, ale także nieuchwytnego trybu życia. Wszystkie te czynniki w połączeniu z faktem jej złudnego podobieństwa do innych gatunków wysokogórskich gryzoni sprawiają, że darniówka tatrzańska pozostaje w cieniu innych, bardziej reprezentatywnych ssaków Tatr, a jej liczebność i tryb życia są słabo zbadane do dziś.
- Darniówka tatrzańska to nieuchwytny mieszkaniec Tatr
- Jak wygląda darniówka tatrzańska?
- Rozmnażanie darniówki tatrzańskiej
- Postępujące zagrożenie dla darniówki tatrzańskiej
Darniówka tatrzańska to nieuchwytny mieszkaniec Tatr
Darniówka tatrzańska (Microtus tarticus) jako gatunek została opisana dopiero na początku lat 50. XX wieku – wcześniej sądzono, że w Tatrach żyją wyłącznie ich kuzyni – norniki darniowe, czyli inaczej darniówki zwyczajne, urzekająco do nich podobne. Darniówka jest karpackim endemitem, co oznacza że zasięg występowania obejmuje tylko i wyłącznie pasmo gór karpackich. Jej nazwa gatunkowa wynika z faktu, że do lat 60 XX. wieku uważano ją za endemit tatrzański. Dopiero z czasem odkryto inne izolowane populacje na terenie Karpat polskich, słowackich, ukraińskich i rumuńskich, ustalając tym samym zasięg występowania. W Polsce można spotkać ją w Tatrzańskim Parku Narodowym oraz Beskidzie Żywieckim. „Można” to jednak dużo powiedziane – nawet najbardziej wytrwały obserwator może mieć problem z dostrzeżeniem tego nieuchwytnego gryzonia pośród bujnej, wilgotnej ściółki, którą preferuje. Typowym dla nich stanowiskiem są głazowiska w pobliżu potoków leśnych z bogatym runem oraz powalonymi pniami drzew. Bujna roślinność oraz szczeliny skalne dostarczają niezliczonej ilości kryjówek tak potrzebnych małemu, praktycznie bezbronnemu gryzoniowi.
Jak wygląda darniówka tatrzańska?
Skrytemu trybowi życia sprzyja także wygląd zewnętrzny darniówki – niewielkie, osiągające zaledwie 13-36 gramów, ciało pokryte jest brązowym futerkiem z kasztanowym odcieniem, perfekcyjnie maskującym ją na tle otoczenia. Cechą morfologiczną, która wyróżnia gatunki darniówek są ich małe, okrągłe oczy. Jeśli chcemy potwierdzić gatunek spotkanego osobnika, musimy przyjrzeć się gryzoniowi bliżej – pole wibrysów, czyli włosów czuciowych, wokół pyszczka darniówki tatrzańskiej jest większe oraz bogatsze, a same włoski – dłuższe. Najbardziej wyraźną różnicą będzie liczba modzeli, czyli charakterystycznych wypustek na podeszwach stóp tych gryzoni. Nornik darniowy będzie miał ich pięć, czyli o jedną mniej niż nornik tatrzański. Obie wspomniane różnice są jednak tak trudno zauważalne, że oba gatunki nornikowatych dla laika będą praktycznie nieodróżnialne. A problem z oznaczeniem nie kończy się na tylko na nich dwóch.
Poza darniówkami zwyczajnymi i tatrzańskimi, podobną niszę ekologiczną zajmuje kilka innych, łudząco do siebie podobnych gryzoni. Nornik zwyczajny (Microtus arvalis) oraz nornica ruda (Clethrionomys glareolus) to tylko dwa z wielu innych, których wzajemna morfologia odbiega od siebie takimi szczegółami jak milimetry długości ogona, wielkość uszu czy odcień futerka. Do wszystkich tych czynników utrudniających obserwację darniówki tatrzańskiej, czyli jej znikomego rozmiaru, łudzącego podobieństwa do kuzynów oraz stosunkowo niewielkiej populacji należy dodać fakt, że gryzoń ten jest zwierzęciem nocnym, czyli opuszcza swoje kryjówki tylko po zmroku. Czas aktywności poświęca głównie na żerowanie, a że jest roślinożercą, to w jego menu można znaleźć głównie zielone części roślin, korzonki, nasiona oraz okazjonalne owoce.
Rozmnażanie darniówki tatrzańskiej
Okres rozrodczy tych gryzoni zaczyna się już wczesną wiosną, czasami jeszcze gdy świat pokrywa gruba warstwa śniegu, a kończy się wraz z końcem sierpnia. Samica wydaje w tym czasie na świat tylko jeden miot młodych, składający się z reguły od 2 do 4 łysych i ślepych osesków, które dojrzałość płciową osiągną dopiero po kolejnej zimie. Ze względu na długość życia darniówek nieprzekraczającą 18 miesięcy oraz przypadający rocznie tylko raz sezon rozrodczy, jednej parze będzie zwykle dane wydać na świat zaledwie jeden miot. Nie jest to godny podziwu wynik, szczególnie jeśli porównamy go do innych gatunków nornikowatych, które dojrzałość płciową osiągają w kilka tygodni, a rocznie mogą wydać na świat dziesiątki młodych. Warunki klimatyczne Tatr nie należą do najprzyjaźniejszych, a lato trwa krótko i zdarza się, że młode darniówki przychodzą na świat pod koniec sierpnia, gdy schyłkowi lata towarzyszą już nie tylko niskie temperatury, ale nawet opady śniegu. Dodać do tego cały arsenał drapieżników czających się na praktycznie bezbronne norniki – łasice, gronostaje, a od czasu do czasu również kuny i lisy – i przestaje dziwić niska liczebność populacji tych gryzoni.
Postępujące zagrożenie dla darniówki tatrzańskiej
Obok specyficznych wymogów środowiskowych oraz niesprzyjającej intensywnemu rozmnażaniu biologii, darniówki tatrzańskiej muszą zmierzyć się z poważniejszą przeszkodą, czyli wpływem człowieka. Mimo że jako gatunek endemiczny, nornik Tatrzański objęty jest w kraju ochroną ścisłą i został wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, wciąż grozi mu destrukcyjny wpływ ludzkiej działalności na zajmowane przez niego stanowiska. Chociaż większość tych terytoriów na terenach objętych ochroną w ramach programu Natura 2000, a także Tatrzański oraz Babiogórski Park Narodowy, niedawno odkryto nową populację znajdującą się poza obszarem rezerwatu chroniącego szczytową partię Pilska.
Wysokogórskie obszary, w tym także Tatry to znane ośrodki turystyczne. Podczas gdy panujące tam trudne warunki utrudniają działalność człowieka pod względem budowy osiedli mieszkaniowych, tras komunikacyjnych czy też zakładów przemysłowych, a słabe gleby nie sprzyjają rolnictwu, często głównym źródłem utrzymania mieszkańców pozostaje turystyka. Inwestorzy wciąż poszukują okazji, by wycinać kolejne połacie lasów pod stoki narciarskie i przyciągać, tym samym, coraz to większe grupy turystów. Latem z kolei kwitnie popularność pieszych wędrówek po wysokogórskich szlakach. Tatry są jednym z najbardziej obleganych przez turystów obszarów Polski, goszcząc nawet 100 tys. turystów dziennie. Rozum podpowiada, że nie może pozostać to zupełnie bez wpływu na przyrodę. Zmiana naturalnej struktury lasów na uprawy monokulturowe, intensyfikacja procesów erozji oraz niszczenie zwartej szaty roślinnej to jedne z wielu konsekwencji intensywnej turystyki. Na tych zmianach szczególnie cierpią zamieszkujące te tereny gatunki dzikich zwierząt, w tym również darniówka. Chociaż udowodniono, że zimowa aktywność narciarzy przy wysokiej pokrywie śnieżnej nie zagraża bytowi tych gryzoni, ogromny problem stanowi tworzenie tras zjazdowych i wyciągów związany z całkowitym niszczeniem roślinności. Tak właśnie stało się we wspomnianym wcześniej Pilsku. Dzięki działaniom ochronnym populacja nornika pozostaje na stosunkowo stabilnym poziomie, a na liście IUCN ma status zagrożenia najmniejszej troski, ale stan ten może ulec gwałtownej zmianie. Różnorodność gatunkowa jest ważnym czynnikiem w każdym ekosystemie, a zachowanie gatunków endemicznych, do których należy darniówka tatrzańska powinna być absolutnym priorytetem w działaniach mających na celu ochronę przyrody. Korzystając z dobrodziejstw natury i spędzając czas na górskich wędrówkach musimy pamiętać, że każda ludzka działalność pozostawia za sobą ślad. Przestrzeganie takich zasad, jak pozostawanie na ściśle wytyczonym szlaku samo w sobie stanowi sposób na wsparcie tych działań i w efekcie umożliwia przetrwanie takim gatunkom jak darniówka tatrzańska.
Darniówka tatrzańska, nazywana również nornikiem tatrzańskim to bez wątpienia jeden z ciekawszych i mniej poznanych mieszkańców Tatr. Jego rozmiary, a także tryb życia nie ułatwiają zadania badaczom, którzy chcą poznać to zwierzę. Kiedy przeszukuje się naukowe bazy danych, informacji o tym ssaku jest naprawdę bardzo niewiele. Miłośnicy przyrody o darniówce jeszcze nie raz zapewne usłyszą, a zwłaszcza wtedy, kiedy już opracujemy metody oraz procedury przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii, jakie umożliwią odkryć nam to, co jeszcze jest ukryte.
Bibliografia
- Ważna, Agnieszka & Cichocki, Jan. (2015); “2612 Darniówka tatrzańska Microtus tatricus (Kratochvil, 1952).”; Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część IV (pp.337-352;
- Rączkowska, Zofia. (2018). ; “Human impact in the Tatra Mountains. ”; Cuadernos de Investigación Geográfica. 45;
- Mirek, Z. (1992).; “ Threats to the Natural Environment in the Polish tatra Mountains. ”; Mountain Research and Development, 12(2), 193-203;
- “http://magazyn.salamandra.org.pl/m39a04.html”; data dostępu: 2021-04-25
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS