CK Lublin: Outsiderska sztuka mistyczna

Przedstawiamy sylwetki kilku religijnych outsiderów z nurtu, który czasem nazywa się sztuką mistyczną.

Człowiek zna różne sposoby na życie duchowe, od przynależności do oficjalnych organizacji religijnych i wiary w dogmaty do indywidualistycznego wymyślania własnych mitów i chodzenia własnymi ścieżkami z dala od wszelkich zastanych konwencji. Są też liczne możliwości pośrednie. Każda z tych postaw ma reprezentację w sztuce.

Carl Gustav Jung (1875-1961) – szwajcarski psychiatra i psycholog, stworzył też wspaniałe dzieło sztuki pod tytułem „Czerwona Księga”. Księga powstawała w latach 1914-30. Jest to zapis wewnętrznej podróży duchowej Junga, jego dojrzewania duchowego (Jung nazywał to procesem indywiduacji). W „Czerwonej Księdze” proces ten jest przedstawiony symbolicznie jako rodzaj mitu, w którym pojawiają się archetypowe postacie i sytuacje. Sama „Czerwona Księga” jest w stylu średniowiecznych manuskryptów – oryginalny egzemplarz dzieła został ręcznie napisany i zilustrowany przez Junga.
Reprodukcje z „Czerwonej Księgi” zobaczymy tu i tu.

Leonora Carrington (ur. 1917 r. w Anglii, zm. 2011 r. w Meksyku) malarka, pisarka i feministyczna aktywistka. Zalicza się ją do surrealistów. Jej główną inspiracją nie były jednak teorie Freuda, lecz magia, alchemia, okultyzm.
Jej malarstwo można zobaczyć tutaj, a jej biografię po angielsku przeczytacie tutaj.
A tu ciekawy artykuł po polsku.

Agnes Pelton (ur. 1881 r. w Niemczech, zm. 1961 r. w USA). Jej malarstwo można określić jako wizjonerską sztukę symboliczną, pokazującą bardzo osobiste podejście do duchowości. O ile Carrington i Jung stosowali symbole figuralne znane lub podobne do znanych z mitów czy baśni, Pelton tworzyła nową, bardziej abstrakcyjną symbolikę. Malowała na przykład piękne, delikatne abstrakcyjne pejzaże, które symbolizują energie duchowe w świecie.
Prace Pelton zobaczycie np. tu, a biografię Pelton po polsku tutaj.

Urszula Broll (1930-2020). Polska malarka, ok. 1970 roku zaczęła tworzyć pod wpływem idei buddyjskich. Jest autorką m.in. cyklu mandali – w tradycji buddyjskiej mandala jest połączeniem koła (symbol transcendencji, duchowości) i kwadratu (symbol człowieka i świata materialnego). U Broll, jak u Pelton (i skądinąd u twórców ikon prawosławnych), elementem procesu twórczego jest medytacja.
Przykłady prac artystki znajdziecie tu.

Katarzyna Hołda
Latające Warsztaty Rękodzieła