Dziś mija 540. rocznica śmierci księdza Jana Długosza, wybitnego polskiego historyka i pisarza, autora „Roczników czyli kronik sławnego Królestwa Polskiego”.
Jan Długosz urodził się w 1415 roku w Brzeźnicy (obecnie Stara Brzeźnica w woj. łódzkim, pow. pajęczańskim) w rodzinie szlacheckiej. Jego ojciec walczył pod Grunwaldem.
Młody Jan po odbyciu w latach 1428-1431 studiów w Akademii Krakowskiej został księdzem. Od roku 1436 był kanonikiem krakowskim. W latach 1431-1455 był sekretarzem biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. Wyjeżdżał w ramach misji dyplomatycznych do Włoch. Odbył też pielgrzymkę do Ziemi Świętej.
Przez pewien czas jako stronnik biskupa Oleśnickiego, który był skonfliktowany z królem Kazimierzem Jagiellończykiem, zmuszony został przebywać poza Krakowem i tułać się po kraju. Potem jednak monarcha docenił jego zdolności, i, nie zważając na jego dawne polityczne powiązania, nie tylko zaczął go znowu wykorzystywać do misji dyplomatycznych, n. p. rozmów z Krzyżakami, ale także powierzył mu… opiekę nad swoimi synami. Był twardym wychowawcą, dbającym jednak o wiedzę podopiecznych.
To wszystko łączył z pracą pisarską. Jego największym, pomnikowym dziełem są „Roczniki czyli kroniki Królestwa Polskiego (oryginalny tytuł po łacinie: Annales seu Cronicae Regni Poloniae), nad którymi pracował w latach 1455-1480. Długosz spisywał dzieje Polski od czasów legendarnych aż po sobie współczesne. Zapisywał wydarzenia uporządkowane rok po roku, zarazem notując zdarzenia bieżące dziejące się mu współcześnie. W sumie wyszło dzieło wielkie nie tylko znaczeniem, ale wielkie także w znaczeniu dosłownym, składające się z dwunastu obszernych ksiąg! Zdołał je jednak ukończyć tuż przed swą śmiercią.
W księdze I znalazł się geograficzny opis ziem polskich oraz omówienie dziejów Polski od czasów pogańskich do Mieszka I włącznie, księga II objęła czasy panowań Bolesława Chrobrego i Mieszka II, księga III – Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Szczodrego, księga IV – Władysława Hermana i Bolesława Krzywoustego, księga V – okres od początku rozbicia dzielnicowego (1138 r.) do śmierci księcia Bolesława Kędzierzawego, księga VI – okres do pierwszego najazdu Mongołów w 1241 roku, księga VII – do koronacji Przemysława II, księga VIII – do 1300 roku. Księga IX opisywała okres władzy Wacława II, Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, księga X – Ludwika Węgierskiego, Jadwigi i Władysława Jagiełły do 1409 roku. Dwie ostatnie księgi obejmowały już czasy mu bliskie: księga XI opisywała okres 1409-1435, wreszcie księga XII i zarazem ostatnia opisywała już współczesność Długosza od 1435 roku aż do jego śmierci w 1480 roku.
Była to wielka praca. Do dziś jego wielka kronika jest uważana za cenne źródło, tym bardziej, że on sam korzystał ze źródeł później zaginionych, na przykład opisu bitwy pod Legnicą.
Oczywiście jak każde źródło ma swoje ograniczenia. Czasem bywały przypadki zbytniego ubarwiania dla uatrakcyjnienia lektury czy kontrowersyjnych interpretacji gwoli umoralniania. Jako dawny stronnik biskupa Oleśnickiego darzył niemałą dozą antypatii króla Kazimierza Jagiellończyka i w ogóle całą dynastię Jagiellonów. W tym ostatnim pewną rolę odgrywało to, iż jako Polaka trochę uwierała go dynastia obcego pochodzenia.
Z drugiej strony historycy podkreślają, że pod wieloma względami był już bliski naukowej historiografii. Potrafił być krytyczny, wyrażać zastrzeżenia, a także stosować, wzorem Liwiusza, tak zwaną metodą pragmatyczną, wiążąc opisywane fakty w ciąg przyczyn i skutków.
Ogromna była praca, jaką wykonał. Przeczytał wszystkie wcześniejsze polskie kroniki, wzmianki o Polsce w kronikach z innych krajów, liczne dokumenty.
Jego praca obok walorów poznawczych ma też literackie. Jego opisy osób i zdarzeń często są barwne.
Wpływ, jaki wywarł na historiografię i na wyobrażenia o przeszłości jest ogromny. Piszący nieco później swoją kronikę Maciej z Miechowa (Miechowita) do 1480 roku jedynie streszcza Roczniki….
Warto też dodać, że Roczniki… są największym i najważniejszym dziełem Długosza, ale nie jedynym. Jest on także autorem ogromnego opisu diecezji krakowskiej – Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis (spisany w latach 1440-1480) pierwszego polskiego herbarza (księgi z herbami polskiej szlachty) – Insignia seu clenodia… Regni Poloniae (spisany w latach 1454-1480), żywoty świętego Stanisława (spisany w latach 1460-1465) i świętej Kingi (1471-1474), katalogi polskich biskupów z 6 diecezji (powstałe w latach 1468-1478), a także katalog… krzyżackich chorągwi zdobytych pod Grunwaldem – Banderia Prutenorum (1448).
Był fundatorem kościołów: w Chotlu Czerwonym, Kłobucku, Szczepanowie, Raciborowicach i Odechowie. Wiążą się z nim także takie budynki jak: Psałteria na Wawelu, Dom Długosza w Krakowie, Dom Długosza w Wiślicy oraz Dom Długosza w Sandomierzu.
Tuż przed śmiercią Jan Długosz otrzymał nominację na arcybiskupa lwowskiego. Nie zdążył objąć tej funkcji. Zmarł 19 V 1480 roku. Pierwotnie został pochowany w podziemiach katedry wawelskiej. W 1880 roku, w 400. rocznicę jego śmierci, szczątki dziejopisa zostały przeniesione do utworzonej wtedy Krypty Zasłużonych na Skałce. Był to pierwszy pochówek w tym miejscu.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS