​Co to jest hemodializa?

Postęp współczesnej medycyny pozwolił stworzyć innowacyjne rozwiązania, dzięki którym osoby cierpiące na choroby nerek mogą zostać poddane skutecznemu leczeniu. Jedną z takich nowoczesnych technologii jest hemodializa – terapia nerkozastępcza o wysokiej efektywności. Dzięki niej pacjenci nawet przez wiele lat mogą zachować dobrą jakość życia pomimo schorzeń nerek.

Ujmując rzecz w skrócie, hemodializa to specjalistyczna metoda leczenia, której celem jest usunięcie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii, a często także nadmiaru wody. W zabiegu wykorzystywana jest specjalistyczna aparatura do dializy nerek, nazywana też sztuczną nerką. Krew przepływa przez specjalny filtr składający się z tysięcy bardzo cienkich rurek, wokół których przepływa płyn dializacyjny. Przez błonę półprzepuszczalną do płynu tego przenikają toksyczne substancje znajdujące się we krwi chorego, gdzie są usuwane. Jednocześnie błona ta jest nieprzepuszczalna dla komórek i białek krwi.

Nadmiar wody z kolei usuwany jest dzięki zwiększonemu ciśnieniu wewnątrz rurek. W ten sposób zachodzi zjawisko ultrafiltracji. Cały proces nadzorowany jest przez elektroniczne układy aparatury do hemodializy. Dializa wykonywana jest przy asyście pielęgniarki, pod nadzorem lekarza specjalisty. Największą skuteczność wykazują krótkie dializy wykonywane codziennie. Jednak pacjenci rzadko decydują się na takie leczenie – przede wszystkim ze względu na konieczność dojazdu do kliniki. Najczęściej hemodializy wykonywane są 3 razy w tygodniu. Każdy zabieg trwa od 3 do 5 godzin.

Hemodializę stosuje się u pacjentów cierpiących na schyłkową – ostrą i przewlekłą – niewydolność nerek. Rzadziej w celu oczyszczenia organizmu u osób, które uległy zatruciu szkodliwymi substancjami, np. alkoholem metylowym, glikolem etylowym czy antybiotykami. Wskazaniem do skierowania pacjenta na dializę jest sytuacja, w której zatrucie toksynami lub nadmiar wody w organizmie stanowi zagrożenie dla życia.

Bezwzględnie wskazaniem do wykonania dializy jest ciężka hiperkaliemia, wysokie stężenie mocznika w surowicy krwi, mocznicowe zapalenie osierdzia, kwasica odporna na leczenie, a także obrzęk płuc wywołany przewodnieniem nieodpornym na leczenie diuretykami. Hemodializa pozwala na skuteczne usunięcie wielu leków i toksyn, m.in. wszelkiego rodzaju alkoholi, amfetaminy, barbituranów, arsenu, kwasu walproinowego, leków przeciwbakteryjnych (antybiotyków), przeciwnowotworowych, przeciwnadciśnieniowych czy antyarytmicznych.

Wykonanie dializy wymaga wcześniejszego wytworzenia tzw. dostępu naczyniowego. Przygotowania rozpoczyna się nawet kilka miesięcy przed planowanymi hemodializami. Dostęp naczyniowy jest konieczny do pobierania krwi z naczyń krwionośnych pacjenta, oczyszczania jej w dializatorze, a następnie zamknięcia naturalnego obiegu.

Najczęściej stosowanym sposobem na uzyskanie dostępu naczyniowego jest stworzenie tętniczo-żylnej przetoki z własnych naczyń pacjenta. Chirurgiczne połączenie tętnicy i żyły wykonuje się na przedramieniu – lewym u osób praworęcznych, prawym u osób leworęcznych. Jeśli nie jest to możliwe, zabieg wykonywany jest na przedramieniu. W wyniku takiego połączenia zwiększa się pojemność krwi przepływającej przez żyłę, a co za tym idzie rozszerza jej średnica i pogrubiają ściany. Wymaga to jednak czasu – stworzona chirurgicznie przetoka “dojrzewa” przynajmniej przez miesiąc. W tym czasie pacjent powinien wykonywać zalecone przez lekarza ćwiczenia.

W stanach zaawansowanego wyniszczenia organizmu stworzenie przetoki z własnych naczyń pacjenta może być niemożliwe. W takim wypadku stosuje się przetoki sztuczne lub – w ostateczności – cewnik naczyniowy typu permanentnego. Obie te metody niosą ze sobą większe ryzyko powikłań. Niezależnie od techniki hemodializy, bardzo ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarskich między zabiegami – przede wszystkim ograniczenie spożywania soli. Aby dializa była skuteczna, pacjent musi zachować dyscyplinę w zakresie terminowego zgłaszania się do zabiegów.

Artykuł powstał przy współpracy z zyciezdializa.pl

PLMP/MG232/19-0014, materiał zatwierdzony: grudzień 2019

***

Artykuł sponsorowany przez: Baxter Polska Sp. z o.o.