Znamy laureatkę Literackiej Nagrody Nobla

Han Kang to zdobywczyni nagrody International Bookre Prize for Fiction za powieść “Wegetarianka”.

Dzisiejszy werdykt ogłosił sekretarz Akademii Mats Malm, który przed wyjściem do dziennikarzy skontaktował się telefonicznie z noblistką. Przewodniczący komitetu noblowskiego Akademii Szwedzkiej Anders Olsson podkreślił, że Han Kang to pierwszy pisarz z Korei Południowej, który otrzymuje Literacką Nagrodę Nobla. Według niego laureatka “ma wyjątkową umiejętność zwracania uwagi na związek ciała z duszą, życiem i śmiercią”.

Werdykt Akademii Szwedzkiej zaskoczył. Han Kang nie była wymieniana wśród faworytów. Wysoko na listach bukmacherskich byli m.in. chińska pisarka Can Xue, australijski pisarz Gerald Murnane, Rosjanka Ludmiła Ulicka oraz kanadyjska poetka Anne Carson.

Dlaczego Akademia Szwedzka nagrodziła akurat tę południowokoreańską pisarkę. Profesor Karol Samsel z Uniwersytetu Warszawskiego podkreśla w rozmowie z dziennikarką RMF FM:

Wyjście poza Europę było konieczne. Ja mam głębokie poczucie po Noblach dla Annie Ernaux czy Jona Fossego, że musiało nastąpić potwierdzenie tej światowej klasy literackiej Nagrody Nobla – mówi ekspert Katarzynie Sobiechowskiej- Szuchcie. I dodaje: Bardzo istotne było pytanie, w jakim kierunku to będzie zmierzać. My oczywiście mieliśmy swoje typy. I nagle wielkie zaskoczenie, ponieważ Han Kang jest autorką, która znajdowała się w drugiej dziesiątce zakładów bukmacherskich. Więc jest to ogromne dowartościowanie literatury południowokoreański, rodzaj symbolicznej nagrody dla tej literatury, postawienie słupa milowego w tej literaturze i docenienie młodego dorobku. Bo zobaczmy, jak wielu pisarzy debiutujących w latach sześćdziesiątych zostało zignorowanych na rzecz pisarki, której dorobek czasowo jest taki sam jak dorobek Tokarczuk, ale jednocześnie… (wydanych – przyp. red.) sześć powieści. Ja myślę, że to bardzo symboliczne. 

Han Kang urodziła się w 1970 w Gwangju. Jest absolwentką filologii koreańskiej na Yonsei University.

Tegoroczna laureatka debiutowała w 1993 roku jako poetka. 

Jest autorką takich zbiorów opowiadań jak “Fruits of My Woman”, “Ognista salamandra” oraz powieści “Czarny jeleń”, “Twa zimna dłoń”, “Lekcja greki”, “Nadchodzi chłopiec”, “Biała elegia” i “Europa”. 

Jednym z najbardziej znanych dzieł Han Kang jest “Wegetarianka”. Przedstawia historię kobiety, która postanawia przestać jeść mięso, co prowadzi do szeregu nieoczekiwanych wydarzeń i reakcji ze strony jej rodziny. Ta metaforyczna opowieść o poszukiwaniu tożsamości i buncie przeciwko społecznym normom zyskała międzynarodowe uznanie i została przetłumaczona na wiele języków. “Wegetarianka”  nie tylko zdobyła serca czytelników, ale również skłoniła do refleksji nad kondycją współczesnego człowieka.

Niektórzy polscy eksperci twierdzą, że w literaturze Han Kang można wskazać związki z Polską.

Dr hab. Karol Samsel zwrócił uwagę, że debiut Han Kang zbiegł się w czasie z debiutem książkowym Olgi Tokarczuk. 

Oczywiście, Tokarczuk debiutuje już w latach 70. Natomiast jest pierwsza książka “Podróż ludzi Księgi” to jest 1993 r. (…). Debiut Han Kang następuje w 1993 r. To były wiersze, co też warto podkreślić – powiedział.

Zaskakujące może będzie to, że w jej twórczości możemy wskazać związki z Polską – stwierdziła dr hab., prof. UW Żaneta Nalewajk-Turecka. Wyjaśniła, że powieść Han Kang “Biała elegia” – uznawana za jej najbardziej osobisty utwór – powstała po zimowym pobycie autorki w Warszawie.

Inną książką noblistki, która w 2016 roku ukazała się w Polsce jest powieść “Nadchodzi chłopiec”. Jej bohaterem jest Tongho, nastoletni chłopiec, który ginie od żołnierskich kul mimo podniesionych rąk. Od niego rozpoczyna się opowieść o dziesięciodniowej masakrze z 1980 roku w południowokoreańskim Gwangju. Han Kang w swojej wyciszonej, bardzo poetyckiej powieści maluje uniwersalny i ponadczasowy obraz przemocy, która – pozornie epizodyczna – już na zawsze odciska w ludziach swoje piętno – pisze wydawca.

Z kolei w styczniu tego roku nakładem W.A.B. ukazała się najnowsza książka noblistki – “Nie mówię żegnaj”. Opowieść rozgrywa się w cieniu masakry, do jakiej doszło pod koniec lat 40. XX w. na południowokoreańskiej wyspie Jeju, w której zginęły dziesiątki tysięcy ludzi, w tym dzieci i starcy. Zostali oskarżeni o kolaborację i rozstrzelani (…). Bohaterowie opowieści noszą w sobie tragedię, jaka spotkała ich krewnych (…). Han Kang ukazuje nie tylko władzę, jaką przeszłość sprawuje nad teraźniejszością, ale także starania o to, by to, co zostało zepchnięte w mrok i zbiorowe zapomnienie, znów zostało wystawione na światło dzienne, a trauma przemieni się w projekt artystyczny – mówił o tej powieści sekretarz Szwedzkiej Akademii Anders Olsson.

Oto najlepsze książki Han Kang. Laureatki Literackiej Nagrody Nobla 2024

W 2023 roku literackim Noblem nagrodzono autora dramatów Norwega Jona Fossego, w 2022 roku francuską pisarkę Annie Ernaux, a w 2021 – powieściopisarza z Tanzanii Abdulrazaka Gurnaha. W 2020 roku uhonorowano poetkę z USA Louise Glück.

Literacka Nagroda Nobla jest przyznawana przez Akademię Szwedzką od 1901 roku. Składa się ona z 18 członków, wśród których znajdują się szwedzcy pisarze, poeci, filolodzy i historycy. Nad wyborem laureata pracuje Komitet Noblowski, w tym roku składający się z sześciu osób.

Każdego roku nazwiska kandydatów do nagrody mogą być zgłaszane nie tylko przez członków Akademii Szwedzkiej, ale także członków innych podobnych instytucji, profesorów literatury i filologii, laureatów literackiej Nagrody Nobla oraz przewodniczących stowarzyszeń literackich. Nominacje są tajne i zostają ujawnione dopiero po upływie pięćdziesięciu lat od przyznania nagrody.

W liczącej 123 lata historii literackiego Nobla polscy autorzy byli wyróżniani – w zależności od przyjętego kryterium – 5 lub 6 razy. Wśród laureatów najważniejszej nagrody świata znaleźli się Henryk Sienkiewicz (1905), Władysław Reymont (1924), Czesław Miłosz (1980), Wisława Szymborska (1996) i Olga Tokarczuk (2018), a także Isaac Bashevis Singer (1978) – amerykański pisarz będący z pochodzenia polskim Żydem.