Zapomniany oddział powstańczy. Zobacz reportaż “Zgrupowanie Chrobry II”

1 sierpnia 2024 r. przypada już 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. Uczestnicy powstania żyjący poza granicami kraju przybyli do Polski na zaproszenie m.st. Warszawy, aby móc świętować okrągłą rocznicę.

Powstanie Warszawskie to największy zryw wolnościowy w czasie całej II wojny światowej. Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego nie jest dniem wolnym od pracy, ale obchodzony jest z dużym szacunkiem i powagą. Główne uroczystości odbywają się w Warszawie, gdzie przybywają najważniejsi urzędnicy państwowi, przedstawiciele organizacji kombatanckich oraz mieszkańcy miasta.

Najbardziej symboliczny moment obchodów to tzw. “Godzina W”. O godzinie 17:00, w momencie, gdy 1 sierpnia 1944 roku wybuchło powstanie, całe miasto zamiera w bezruchu. Syreny alarmowe rozbrzmiewają w całej Warszawie, ale i innych miastach i miasteczkach, przypominając o wydarzeniach powstania.

1 sierpnia o godz. 18:00 na antenie Polsat News swoją premierę miał reportaż “Zgrupowanie Chrobry II” Magdaleny Mioduskiej, dziennikarki Polsat News. Dokument jest poświęcony pamięci wuja dziennikarki – Gerarda “Pozornego” Niewiadomskiego oraz wszystkich żołnierzy Zgrupowania “Chrobry II”.

Odrobinę zapomniany “Chrobry II” był największym oddziałem Powstania Warszawskiego. Liczył ok 3200 powstańców i działał na pograniczu Śródmieścia i Woli. 

– Dlaczego zainteresowałam się historią Zgrupowania Chrobry II? To był przypadek – wyjaśnia autorka reportażu, Magdalena Mioduska.

– Po śmierci wuja Gerarda, brata mojej babci jako pamiątkę po nim otrzymałam książkę dr Katarzyny Utrackiej “Zgrupowanie AK Chrobry II”, a w niej odręczne zapiski wuja jako komentarze do umieszczonych fotografii i wspomnień. Zapragnęłam poznać losy tych ludzi i pójść dalej śladami zapisków “Pozornego” – dodaje dziennikarka.

Magdalena Mioduska wraz z dr Katarzyną Utracką odwiedzają istniejące do dziś budynki, które stanowiły ważne punkty działań obronnych. “Chrobry II” zaciekle broniło placówek wzdłuż ul. Towarowej.

Z archiwalnego wywiadu ze Zbigniewem Jerzym Brymem, pseudonim “Zdunin” – Dowódcy 3 kompanii Zgrupowania Chrobry II z 2005 r. znajdującego się w zbiorach Muzeum Powstania Warszawskiego dowiadujemy się, że w czasie jednego z ataków na Kurzą Stopkę młodziutki Gerard Niewiadomski został ranny w głowę. W warunkach polowych prof. Kosakowski wykonywał trepanację jego czaszki po tym, jak “Pozornego” wyciągnięto go spod stosu zabitych kolegów.

To właśnie na terenie walk “Chrobrego II” poległ najmłodszy powstaniec – 11-letni Wojtuś “Orzeł biały” Zalewski. W czasie Powstania Warszawskiego z całego Zgrupowania “Chrobry II” poległo około 600 powstańców.

Do reportażu wywiadu udzielił ostatni żyjący żołnierz “Chrobrego II” – Janusz “Czarny” Walędzik. W momencie wybuchu powstania miał 14 lat i pełnił funkcję łącznika. Wspomina Witolda Pilewskiego, który, jak sam mówi, wydawał mu rozkazy. Pan Janusz opowiada też historię o tym, jak życie uratował mu… pies. 

– W pewnym momencie doleciał do mnie taki mały, czarny piesek – mówi “Czarny”. – Usiadł przede mną i patrzył mi się w oczy, przyglądał się.

W momencie kiedy pochylił się, aby psa pogłaskać, nad nim przeleciała kula, a pies zniknął.

– Jeden ksiądz mi powiedział: “synu, to był twój anioł stróż” – wspomina.

Po powstaniu do dnia dzisiejszego zachowała się duża liczba dokumentów “Chrobrego”. Można z nich wyczytać, jakie rany odnieśli poszczególni żołnierze i gdzie zostali pochowani zmarli. Przetrwały też rozkazy i listy.

Dziennikarka oprócz historii swojego wuja uwzględnia też inne ważne dla historii powstania i “Chrobrego II” osoby. Możemy poznać m.in. historię Mirosława “Generała” Biernackiego, który był dowódcą placówki u zbiegu ul. Siennej i Towarowej. Do końca powstania była broniona przez polskie oddziały. Zostaje nam przedstawiony też kpt. Antoni “Badur” Czajkowski, który był jedynym kapelanem, który nie tylko walczył z bronią w ręku, ale i pełnił posługę duszpasterską.

Nie zabrakło też kobiet powstania: Stanisławy “Zofii” Palolog, która przed wybuchem wojny była komendantką policji żeńskiej, a podczas powstania pracowała przy produkcji amunicji czy niedawno zmarłej Zofii “Sosenki” Czekalskiej, która podczas walk pełniła rolę sanitariuszki i łączniczki.

Zobacz cały reportaż “Zgrupowanie Chrobry II” Polsat News: