Wystawa o rodzinie Matejków w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach

Impulsem do podjęcia prac nad projektem – wystawą i publikacją pod tym samym tytułem – było odkrycie w prywatnej kolekcji obrazu Jana Matejki przedstawiającego nieznaną, młodą dziewczynę – zaznacza kurator wystawy ks. dr Robert Mirończuk, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach.

Jak mówi kurator, badania specjalistów dotyczące sposobu malowania oraz porównań z innymi portretami wykonanymi w technice olejnej lub rysunku pozwoliły ustalić, “że portret należy do wczesnych prac mistrza i przedstawia siostrę Matejki, Marię. Tytuł wystawy odnosi się do ważnych wydarzeń dla Matejków”.

“Zapewnienie materialnego bytu nie wypełniało całkowicie ich życiowych celów i aspiracji, które sięgały znacznie dalej – działań na rzecz wolnej i niepodległej ojczyzny, rozwijania zainteresowań przez zaangażowanie w życie naukowe, społeczne, kulturalne i artystyczne Krakowa, a wreszcie – troski o staranne wykształcenie potomstwa mimo mieszczańskiego statusu rodziny. Rozwojowi społecznemu, intelektualnemu, muzycznemu i artystycznemu towarzyszył rozwój duchowy, nieeksponowany, ale obecny, który dawał Matejkom impuls do przezwyciężenia najtrudniejszych kryzysów rodzinnych” – napisały w towarzyszącej wystawie publikacji Barbara Ciciora i Małgorzata Buyko.

Studia nad życiorysem siostry Matejki oraz relacjami rodzeństwa odkryły postać niemal zapomnianą i niewymienianą w biografiach artysty. “A przecież Maria – zdaniem autorek publikacji – odgrywała ważną rolę w jego młodzieńczym dorastaniu. Maria, pełna melancholii, ciepła i miłości, była oparciem dla młodszego o dwa lata brata, jego towarzyszką i muzą”.

Jak wskazują badaczki “jej rysy, a nawet pewne cechy charakteru, jak spokój i subtelność, noszą Barbara Radziwiłłówna, Jadwiga Andegaweńska, dwórka na obrazie “Otrucie królowej Bony”, “Polonia”, a nawet “Matka Boska”.

W pierwszej części wystawy wyeksponowane są postacie ojca Franciszka Ksawerego Matejki i jego dzieci, blisko związanych miłością i atmosferą rodzinnego domu.

Wytworzone związki emocjonalne wspierały pracę nad edukacją i intelektualnym kształtowaniem rodzeństwa, a także cierpliwość w długotrwałym pozowaniu jako modeli do obrazów. Świadczą o tym korespondencja, szkice Jana Matejki, zależności widoczne między badaniami naukowymi brata Franciszka a treścią prac młodszego Jana, wreszcie angażowanie się braci Matejków w wydarzenia Wiosny Ludów i Powstania Styczniowego.

W drugiej części wystawy akcent położony jest na rodzinę Jana Matejki, która dzięki sukcesowi sławnego ojca doświadczyła znaczącego awansu społecznego i materialnego.

Szkice, obrazy, rekwizyty i korespondencja, które znalazły się na wystawie, ukazują – zdaniem kuratora ks. Mirończuka – “wpływ rodziców na kształt i atmosferę życia domowego, ich postawy przyjmowane wobec pojawiających się kryzysów i skuteczność prób ich przełamywania.”

Obok znanych prac Matejki zaprezentowane są obiekty rzadko pokazywane lub znajdujące się na co dzień w prywatnych kolekcjach, dla których temat projektu “Amor Deo, Amor Patriae, Amor Familiae. Rzecz o rodzinie Matejków” stał się – według kuratora – dobrą okazją do ich opracowania, a niejednokrotnie do identyfikacji przedstawionych na nich osób.

Ekspozycji towarzyszy film edukacyjno-promocyjny pt. “Maria”. Wystawę czasową pt. “Amor Deo, Amor Patriae, Amor Familiae. Rzecz o rodzinie Matejków” można oglądać w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach od 5 listopada do 15 grudnia 2022 r.