Wybory do PE 2024. Czym różni się Parlament Europejski od Rady Europejskiej?

Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024 odbędą się w Polsce 9 czerwca. Warto więc zrozumieć rozbieżności między kluczowymi instytucjami unijnymi. Parlament Europejski i Rada Europejskiej często są ze sobą mylone z powodu podobnych nazw. Niemniej jednak różnią się one pod względem struktury, kompetencji i zakresu działania czy roli, jaką pełnią we wspólnocie. 

Uświadomienie, czym różni się Parlament Europejski od Rady Europejskiej, z pewnością pomoże także po wyborach, kiedy głosujący będą mogli rozliczyć polityków z obietnic wyborczych.

Parlament Europejski jest organem ustawodawczym Unii Europejskiej. Posiada jednocześnie funkcje nadzorcze i budżetowe, które są istotne do zrozumienia, czym różni się Parlament Europejski od Rady Europejskiej. Kiedy mowa o ustawodawczej roli, parlament uchwala przepisy prawa europejskiego, w oparciu o wnioski ustawodawcze Komisji Europejskiej. 

Co ważne, robi to wraz z Radą UE. Dodatkowo podejmuje decyzje w sprawie umów międzynarodowych, ale także rozstrzyga w sprawie rozszerzenia Unii Europejskiej. Oprócz tego Parlament Europejski bada roczny plan prac Komisji i występuje do niej o przedłożenie wniosków ustawodawczych.

Czym różni się Parlament Europejski od Rady Europejskiej? Co ważne, parlament sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi. Wybiera także przewodniczącego Komisji Europejskiej i zatwierdza jej skład. Ma jednocześnie możliwość zmuszenia do dymisji komisji po uchwaleniu wotum nieufności. Parlament Europejski w ramach nadzorczej funkcji zatwierdza prawidłowe wykonanie budżetu, rozpatruje petycje od obywateli, powołuje komisje śledcze, omawia kwestie dotyczące polityki pieniężnej z Europejskim Bankiem Centralnym, kieruje zapytania do Komisji i Rady oraz monitoruje wybory.

Parlament Europejski od Rady Europejskiej różni się także tym, że ten pierwszy zatwierdza tzw. wieloletnie ramy finansowe, czyli długoterminowy budżet UE. Sam ustanawia go wcześniej z Radą. Prace parlamentu przebiegają w dwóch etapach: komisji parlamentarnych i sesji plenarnych. Istnieje 20 komisji parlamentarnych oraz trzy podkomisje specjalizujące się w konkretnych obszarach działalności UE, które przygotowują akty prawne. Z kolei podczas sesji plenarnych wszyscy posłowie zbierają się w sali obrad i głosują w sprawie proponowanych przepisów i poprawek. Zwykle obywają się one w Strasburgu.

Rada Europejska to organ polityczny wspólnoty. Od Parlamentu Europejskiego różni się przede wszystkim tym, że tworzą ją przywódcy 27 państw członkowskich UE, przewodniczący Rady Europejskiej i przewodniczący Komisji Europejskiej. Spotkania Rady Europejskiej odbywają się cztery razy w roku. Czym jeszcze różni się Parlament Europejski od Rady Europejskiej? W tej drugiej omawiane są główne problemy unijne, wyznaczane kierunki rozwoju oraz podpisywane są traktaty. Rada Europejska ustala program polityczny wspólnoty na krótszy i dłuższy okres. Spotkania Rady Europejskiej nazywane są szczytami UE. Te mają miejsce zwykle w marcu, czerwcu, październiku i grudniu.

Rada Europejska zazwyczaj podejmuje decyzje w drodze konsensusu, czyli przy braku sprzeciwu któregokolwiek z członków. W niektórych przypadkach decyzje przyjmowane są większością kwalifikowaną. Tylko szefowie państw lub rządów mają prawo głosu. Rada mianuje wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, a także wybiera prezesa i zarząd Europejskiego Banku Centralnego. Gośćmi szczytów mogą być też sekretarz generalny NATO czy sekretarz generalny ONZ. 

Na spotkaniach omawiane są bieżące sprawy, które wymagają zaangażowania najwyższych szczebli decyzyjnych. Rada Europejska wyłoniła się z nieregularnych spotkań na szczycie Wspólnot Europejskich (od lat 60. ubiegłego wieku), które to Wspólnoty z czasem zostały przekształcone w Unię.

Czym różni się Parlament Europejski od Rady Europejskiej? W radzie definiowane są cele strategiczne w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. To oznacza, że jeden z takich tematów to podjęcie na przykład decyzji o ustanowieniu wspólnej europejskiej obrony. Rada Europejska ma także uprawnienia decyzyjne w zakresie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Instytucja ta sprawdza także, czy projekty aktów prawnych wspólnoty naruszają podstawowe aspekty systemu zabezpieczenia społecznego lub wymiaru sprawiedliwości.