Wujek ją zgwałcił, psychopatyczny ojciec uciszył, matka potakiwała

2.

Białe ściany, krzesło, materac, tak żyje rodzina nuklearna. Minimalistyczne wnętrze kryje tykającą bombę.

Kurtyna idzie w górę, a przed widzem staje scena, w której córka (Jaśmina Polak) zwinięta w kłębek, leży pod kocem i bardzo chce zniknąć. Letarg przerywa wtargnięcie psychopatycznego ojca (Bartosz Gelner) i uwikłanej w jego nastroje matki (Magdalena Popławska). Za nimi ciągnie się zalękniony, milczący syn (Piotr Polak). Wspólnymi siłami próbują dociec, co przydarzyło się dziewczynie na urodzinach taty.

„Trzy epizody z życia rodziny” fot. Maurycy Stankiewicz

Fot.: Maurycy Stankiewicz / materiały prasowe/Nowy Teatr

3.

W badaniu przeprowadzonym na zlecenie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej 30 proc. dorosłych Polaków wskazało, że było sprawcą lub sprawczynią przemocy w rodzinie. 17 proc. skrzywdziło bliskich kilka razy, a 3 proc. wiele razy. Autorzy badania podkreślają: „ponad dziewięć milionów Polaków przyznaje się do stosowania przemocy w rodzinie, a około sześciu milionów było w takiej sytuacji kilku- lub wielokrotnie”.

Temat przemocy domowej w reporterskiej książce „Beze mnie jesteś nikim”, wydanej przez Wydawnictwo Czarne, podejmuje Jacek Hołub: „Mężczyźni katują żony i dzieci. Bici synowie dorastają i znęcają się nad swoimi partnerkami i dziećmi. Krzywdzone dziewczynki wpadają w szpony toksycznych mężów. Dorosłe dzieci dręczą zniedołężniałych rodziców. Silniejsi terroryzują słabszych, zdrowi niepełnosprawnych, ci, którzy mają władzę, kontrolują i ranią swoich podopiecznych. Przez nasze domy płynie rzeka agresji, bólu, cierpienia i nienawiści”.

Niebieska Linia w ramach Czarnej Księgi Ofiar Przemocy Domowej 2021 opublikowała interaktywną mapę miejscowości, w których zdarzyły się śmiertelne przypadki związane z przemocą domową rok temu. Mapa uwzględnia bezpośrednie zabójstwa, samobójstwa oraz niewyjaśnione zaginięcia w rodzinach, w których dochodziło do przemocy: https://www.niebieskalinia.pl/czarna-ksiega-ofiar-przemocy-domowej-2021

4.

Szwedzki reżyser Markus Öhrn tematem przemocy zajmuje się od początku kariery teatralnej. „Dorastałem w Szwecji opiekuńczej, socjalistycznej, w której nie stawiało się na indywidualizm. Nie było wyboru. Był tylko jeden model do naśladowania i powielania. Robiło się to, co postanowił ojciec-patriarcha. Z tym walczę. I nie ma to żadnego związku z moją relacją z rodzicami” – mówił przed premierą „Conte d’amour”, pierwszej części słynnej transowej trylogii, która trafiła na afisz dwa lata po głośnej sprawie Josefa Fritzla.

14 lat później mamy środek fali #metoo. Pytam Markusa o osobiste powody zajęcia się tą kwestią. – Reprodukowanie przemocy na scenie przez aktorów w maskach ma dla mnie wymiar katartyczny. W tych warunkach widz nie podejrzewa, że to co widzi, dzieje się naprawdę. Choć, paradoksalnie, w masce aktor może sięgnąć czegoś dużo bardziej realistycznego, przez fetyszyzację przemocy – tłumaczy reżyser.

„Trzy epizody z życia rodziny” to spektakl, który daje wgląd w schematy przemocy domowej. To teatr przetworzonej traumy, w którym żywy aktor czai się za jaskrawą maską, wydobywając z siebie wizję człowieka przesiąkniętego złem.

5.

W trzech aktach dramatu obserwujemy sytuację traumy młodej dziewczyny, która na przyjęciu urodzinowym ojca zostaje zgwałcona przez wujka. Rodzina dowiaduje się o sprawie, dzięki grze w kalambury. W zgadywance pierwsze skrzypce gra psychopatyczny ojciec, który terroryzuje żonę i dzieci wybuchami agresji, dopuszczając się przemocy psychicznej. Gdy hasło zostaje rozszyfrowane, erupcje emocji ustają, ojciec wychodzi z pokoju, udając, że nie wie o co chodzi.

Tymczasem córka ujawnia zespół stresu pourazowego. To zaburzenie psychiczne może wystąpić u osób, które przeżyły traumatyczne wydarzenie lub były jego świadkiem. W sytuacji groźby utraty zdrowia, wojny, wypadku, w wyniku przemocy domowej. „PTSD objawia się uporczywym przeżywaniem i odtwarzaniem na nowo skrajnie stresujących sytuacji poprzez nawracające obrazy czy koszmary senne”.

,,Trzy epizody z życia rodziny”  fot. Maurycy Stankiewicz

Fot.: Maurycy Stankiewicz / materiały prasowe/Nowy Teatr

6.

Cykl przemocy w 1979 roku opisała amerykańska psycholożka Lenore E. Walker. Podzieliła go na fazy narastania napięcia, ostrej przemocy i miesiąca miodowego.

W pierwszej sprawca staje się coraz bardziej drażliwy i konfliktowy. Z byle powodu wszczyna awantury, przestaje panować nad gniewem. W fazie ostrej przemocy następuje wybuch agresji, krzywdziciel staje się nieprzewidywalny. Po czym przychodzi faza miesiąca miodowego. Dręczyciel przeprasza, twierdzi, że żałuje i cierpi. Tłumaczy, że nie był sobą. Obiecuje poprawę. Kobieta w tej fazie często wybacza, wycofuje pozew o rozwód, odmawia składania zeznań.

Zmienność nastrojów osobowości psychopatycznej widać na przykładzie ojca w spektaklu „Trzy epizody z życia rodziny”. W drugim akcie ma miejsce rekonstrukcja zdarzeń. Krok po kroku córka pokazuje rodzicom na ciele swojego brata, jak wujek ją gwałcił. Ojciec zaczyna dopytywać: ile palców wujek włożył? Jak długo trwał seks?

Nie wie, była zajęta wołaniem o pomoc. Krzyczeniem z całych sił, mając głowę przytwierdzoną przez wujka do poduszki. Dla ojca i zależnej od niego matki, to nie miało znaczenia. Ma siedzieć cicho.

Treść pytań do ofiary w przywołanej przez twórców historii została zadana przez sąd i policję. Reżyser przeniósł je na grunt rodzinny, by unaocznić spektrum nadużyć do jakich dochodzi w czterech ścianach, gdy tylko nadarzy się ku temu okazja. – To historia inspirowana zdarzeniami, do których dochodzi w życiu realnych – mówi Markus Öhrn.

„Beze mnie jesteś nikim”

Fot.: Materiały prasowe Wydawnictwo Czarne

7.

„Dręczyciel może szantażować i straszyć osobę, nad którą się znęca. Grozić śmiercią. Samobójstwem. Wyrządzeniem krzywdy dzieciom albo odebraniem córki czy syna” – czytamy w książce Jacka Hołuba. „Po dłuższym czasie regularnego krzywdzenia kobiety czują, że cokolwiek zrobią, nie są w stanie się uwolnić od przemocy ani jej powstrzymać. Że na nic nie mają wpływu. To syndrom wyuczonej bezradności. Godzą się z losem. Nie mają siły na walkę z wszechmocnym partnerem. Wpadają w apatię, depresję, odczuwają nieustanny lęk, są ciągle zmęczone. Chcą tylko przetrwać kolejny dzień i zminimalizować cierpienie”.

W książce „Beze mnie jesteś nikim” padają wstrząsające przykłady przemocy w rodzinach. Ale są też opisane sposoby wyrwania się z kręgu brutalności. Jednym z nich jest telefon zaufania Centrum Praw Kobiet, czynny całą dobę.

„Kobiety mówią o latach znęcania się fizycznego, psychicznego i gwałtów, ale nie mają siły i odwagi, żeby to przerwać”. Kiedy słyszą pytanie o to, na co czekają, mówią o świętym spokoju. „Są wyczerpane psychicznie. Mają bardzo niskie poczucie własnej wartości, uważają, że to, co je spotkało, to ich wina, bo sobie na to zasłużyły, bo prowokowały”.

Jeśli potrzebujesz pomocy, skontaktuj się z Centrum Praw Kobiet: https://cpk.org.pl/ lub Niebieską Linią: https://www.niebieskalinia.pl/

…

W przygotowaniu tekstu korzystałem z cytatów i tropów podjętych przez Jacka Hołuba w książce „Beze mnie jesteś nikim. Przemoc w polskich domach”, wydanej jesienią 2021 roku nakładem Wydawnictwa Czarne.

Najbliższe spektakle „Trzech epizodów z życia rodziny” w reż. Markusa Öhrna odbędą się w dniach 17-19 lutego w Nowym Teatrze w Warszawie. Każdego wieczora, w przeciwieństwie do pokazu premierowego, zaprezentowane zostaną wszystkie części.

Markus Öhrn (ur. 1972) – jeden z najbardziej interesujących reżyserów europejskich. Szwedzki artysta wideo i reżyser teatralny odważnie proponujący własną teatralną poetykę wywodzącą się ze sztuki wideo. Jego przedstawienia prowokują do dyskusji o granicach współczesnego teatru, czego przykładem jest słynna trylogia Contes d’amour, We Love Africa and Africa Loves Us i Bis zum Tod, prezentowana na prestiżowych festiwalach teatralnych (Avignion, Wiedeń, Bruksela, Berlin). W Nowym Teatrze przygotował dotąd Sonatę widm, punkową wersję dramatu Strinberga oraz Trzy epizody z życia rodziny, czyli jego własne Funny Games.

Jacek Hołub (ur. 1972) – dziennikarz, autor książek Żeby umarło przede mną. Opowieści matek niepełnosprawnych dzieci, Niegrzeczne. Historie dzieci z ADHD, autyzmem i zespołem Aspergera, Beze mnie jesteś nikim. Przemoc w polskich domach oraz współautor reporterskiej biografii dyrektora Radia Maryja Imperator. Sekrety ojca Rydzyka. Pracował w „Gazecie Wyborczej”, publikował również m.in. w „Dużym Formacie”, „Wysokich Obcasach”, „Ale Historii” i „Newsweeku Historii”. Z wykształcenia politolog i PR-owiec. Rzecznik Towarzystwa „J-elita”, które pomaga osobom z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit, współpracownik portalu Niepełnosprawni.pl i magazynu „Integracja”. Książka Żeby umarło przede mną znalazła się w finale Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej, zdobyła nominacje do Kryształowej Karty Polskiego Reportażu, nagrody MediaTory w kategorii ObserwaTOR oraz w plebiscycie serwisu Lubimyczytać.pl na najlepsze książki 2018 roku. Na jej podstawie w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Koszalinie powstał spektakl o tym samym tytule.

Czytaj też: Śmierć Jana Pawła II” to coś więcej niż teatr

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ