Zdjęcie w tle: Michał Markowicz
Astrofotografia mgławicowa to jedna z najbardziej rozbudowanych dziedzin astrofotografii. Jej obszerność wynika z różnych metod wykonywania zdjęć w zależności od typu mgławicy. Ponadto stosuje się bardzo różne czasy naświetlenia pojedynczej klatki: od 30 sekund do aż 1200 sekund.
Sprzęt do fotografii mgławic
To, jakim sprzętem będziemy wykonywać astrofotografię mgławic, w dużej mierze zależy od typu obiektu. Do fotografowania mgławic (poza mgławicami planetarnymi) będziemy potrzebowali niewielkiego teleskopu o małej światłosile i ogniskowej, który zbiera dużo światła w porównaniu do większych teleskopów. Natomiast do fotografowania mgławic planetarnych będziemy potrzebowali większego teleskopu o większej światłosile, aby był w stanie uchwycić ich szczegóły, ponieważ mgławice planetarne są o wiele mniejsze od np. mgławic emisyjnych i refleksyjnych. W tym artykule skupimy się na fotografowaniu mgławic refleksyjnych, emisyjnych i ciemnych. Sama fotografia mgławic planetarnych nie jest tak popularna i można ją wykonywać tym samym sprzętem, co astrofotografię galaktyczną, o której będzie następny artykuł serii.
Główne typy teleskopów używane w fotografii mgławicowej to refraktory i reflektory o małej ogniskowej. Te teleskopy są przystosowane do niskich światłosił i szerokich pól widzenia. Na początek jednak zalecalibyśmy używanie refraktorów, ponieważ są one łatwiejsze w obsłudze, bardziej komfortowe i nie wymagają takiej opieki jak reflektory (tzn. łatwiej je wyczyścić i nie wymagają kolimacji).
Zdjęcie przykładowego refraktora.
Zdjęcie przykładowego reflektora w systemie Newtona do astrofotografii mgławic.
Refraktory zazwyczaj dzielą się na dublety, triplety i kwadruplety. W astrofotografii mgławicowej, jak nazwa wskazuje, dublety mają dwa elementy optyczne, triplety trzy, a kwadruplety cztery. W ogólnej zasadzie im więcej soczewek w teleskopie, tym więcej optycznych artefaktów jest eliminowanych. Bardzo ważnym aspektem w astrofotografii mgławicowej jest płaskość pola widzenia, czyli to, że gwiazdy na całym zdjęciu są punktowe i koliste, a nie wydają się rozmazane lub są eliptyczne na rogach. Kwadruplety mają najlepszą płaskość pola widzenia, potem triplety, a najgorszą dublety. Kolejnym ważnym aspektem dla mgławic refleksyjnych może być korekcja kolorów w teleskopie, czyli brak rozbieżności kolorów im dalej od środka kadru. Najgorszą korekcję kolorów mają dublety, lepszą triplety i kwadruplety. Warto także zwrócić uwagę na materiały, z których wykonane są elementy optyczne teleskopu. To z czego one są, wpłynie jednak bardziej na samą cenę teleskopu niżeli na jakość zdjęć.
Do zdjęć mgławic można również stosować obiektywy. Niektóre mgławice są tak duże, że nie mieszczą się w jednym kadrze teleskopu. Obiektywy, które wybieramy do fotografii mgławic, powinny być stałoogniskowe, czyli bez możliwości zmiany przybliżenia obiektywu, z zakresem ogniskowej od 135 do 300 mm. Obiektywy te powinny mieć również niską światłosilę i minimalne zniekształcenia optyczne.
Jeden z najlepszych obiektywów do wykonywania zdjęć mgławic – Samyang 135mm f/2.
Jeżeli chodzi o wybór kamery do astrofotografii mgławic, to w większości przypadków najlepsze są chłodzone kamery specjalizowane do astrofotografii, zwłaszcza przy fotografowaniu mgławic bogatych w wodór, takich jak emisyjne czy dyfuzyjne. Aparaty fotograficzne również mogą sobie poradzić, zwłaszcza w przypadku mgławic refleksyjnych i ciemnych, ale kamera zawsze będzie nieco lepsza. Jeżeli zdecydujemy się na aparat, powinien być on zmodyfikowany (usunięty filtr Ir-cut na powierzchni sensora — więcej o tym w artykule o astrofotografii widefieldowej) i mieć duży rozmiar piksela, co pozwoli na zebranie większej ilości światła. Kamery do astrofotografii mają przewagę nad aparatami, gdyż są chłodzone, co masywnie redukuje szum na zdjęciach. Ponadto istotną różnicą między kamerami a aparatami jest możliwość ustawienia czasu naświetlania kamer powyżej 30 sekund — astrofotografii mgławicowej nierzadko stosuje się czasy naświetlania pojedynczej klatki powyżej pięciu minut! Żeby osiągnąć takie same czasy naświetleń aparatem, trzeba zakupić oddzielny samowyzwalacz do aparatu. Najlepsze kamery do astrofotografii mgławic to kamery monochromatyczne. Co prawda robią zdjęcia w czerni i bieli, ale są ostrzejsze i mają większy kontrast niż kamery kolorowe czy aparaty. Monochromatyczne kamery wymagają jednak dodatkowych filtrów, co wiąże się z dodatkowymi kosztami i zakupem akcesoriów (o których będzie mowa w artykule o filtrach).
Rodzaje mgławic
Zdjęcia mgławic emisyjnych najlepiej wykonywać za pomocą monochromatycznych kamer astrofotograficznych i z użyciem różnych filtrów. Zalecane też jest stosowanie długich czasów naświetleń rzędu 300 sekund.
Mgławica Emisyjna Biegnący Kurczak zrobiona filtrami wodorowym, tlenowym i siarkowym.
Mgławice refleksyjne, ciemne i dyfuzyjne można równie dobrze wykonywać przy użyciu kamer, jak i aparatów. Lepsze wyniki osiągnie się tutaj nadal z kamer, ale korzystając z odpowiednich filtrów w aparacie, można naprawdę zbliżyć się do wyników z kamer. Jeżeli wykonujesz zdjęcia tylko z aparatu i obiektywu, to niepotrzebne będą montaże o dużej nośności, zupełnie wystarczający będzie montaż taki jak Sky-Watcher Star Adventurer. Przykładowy montaż do fotografii mgławic zazwyczaj musi mieć udźwig w granicach 10 kg, aby teleskop mógł bez problemu śledzić gwiazdy i mgławice. Dobrym przykładem montażu może być montaż harmoniczny ZWO czy także montaże firmy Sky-Watcher lub iOptron. Przy astrofotografii mgławicowej zaleca się dla bezpieczeństwa wybrać taki montaż, którego nośność jest minimalnie o połowę wyższa od wagi całego teleskopu z kamerami i innymi akcesoriami. Niezbędne przy fotografii mgławic będzie wspomaganie teleskopu guidingiem.
Zdjęcie kompleksu mgławic refleksyjnych i ciemnych wokół R Coronae Australis.
Dodatkowe akcesoria
Jeśli chodzi o akcesoria, często stosowane są flattenery lub reduktory. Flattener to dodatkowy element optyczny, który wyrównuje pole widzenia, aby gwiazdy na brzegach kadru były punktowe. Flattenery są jednak niepotrzebne do obiektywów i do kwadrupletów. Reduktor zmniejsza ogniskową i światłosiłę, co jest przydatne, gdy chcemy uchwycić większe pole widzenia.
Flattener TS Optics Photoline.
Jeżeli mowa o flattenerach i reduktorach to należy wspomnieć też o backfocusie. Backfocus to odległość, zazwyczaj w milimetrach, między ostatnim elementem optycznym teleskopu a sensorem aparatu lub kamery. Ustawienie backfocusa jest kluczowe, aby flattener działał poprawnie. Na przykład, jeśli specyfikacja flattenera podaje 55 mm backfocusa, a ustawimy aparat bliżej lub dalej niż 55 mm, flattener nie zadziała poprawnie. Ważne jest, aby mieć odpowiednią ilość adapterów, spacerów czy złączek, aby osiągnąć wymaganą odległość.
Przykładowe zestawy sprzętu
Na koniec podzielimy się naszymi propozycjami zestawów do wykonywania zdjęć mgławic.
- Podstawowy, lekki zestaw to obiektyw z aparatem fotograficznym na montażu takim jak Sky-Watcher Star Aventurer.
- Dalej, droższy i bardziej zaawansowany będzie refraktor z kamerą do astrofotografii na montażu takim jak Sky-Watcher EQ6R i z zestawem do guidingu.
- W skład pełnego, zaawansowanego zestawu wchodzi refraktor lub reflektor o niskiej światłosile z kamerą monochromatyczną i filtrami na montażu pokroju Sky-Watcher EQ6R i z zestawem do guidingu.
Skoro wiemy już jak zabrać się do fotografii mgławic, w kolejnym artykule serii poruszymy temat galaktyk. Życzymy udanych zdjęć i obserwacji!
Korekta – Zofia Lamęcka
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS