Wolna Wielkanoc nie tylko dla katolików

Większość dni ustawowo wolnych od pracy wymienionych w ustawie z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, obok niedziel, jest skorelowana z wyznaniem rzymskokatolickim. Należą do nich m.in. pierwszy i drugi dzień Wielkiejnocy, wypadające w najbliższą niedzielę i poniedziałek. Te dni są wolne dla wszystkich pracowników, bez względu na wyznawaną religię. Oznacza to, że pracownik – nawet jeśli według jego obrządku religijnego dni świąteczne przypadają w innym terminie – nie może zrezygnować z wolnego i domagać się od pracodawcy, aby zamienił przysługujące ustawowo dni wolne na dni świąteczne jego religii. Nie oznacza to jednak, że jest on pozbawiony prawa do obchodzenia swoich świąt.

Poniżej dalsza część artykułu

Wolność wyznania

Prawo pracy przewiduje różnorodność religii w miejscu pracy. Istotną gwarancję w tym zakresie zapewnia ustawa z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (tekst jedn. DzU z 2017 r., poz. 1153).

Zgodnie z tą ustawą, pracownicy należący do kościołów i innych związków wyznaniowych, których święta religijne nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, mają możliwość uzyskania zwolnienia na czas niezbędny do obchodzenia tych świąt, zgodnie z wymogami wyznawanej przez siebie religii.

Uprawnienia do zwolnień od pracy z tego tytułu potwierdzają ustawy o stosunku Rzeczypospolitej Polskiej do niektórych kościołów, określając jednocześnie, jakie święta religijne obchodzone w danym kościele uprawniają do zwolnień od pracy. Przykładowo, pracownicy – członkowie Kościołów: Ewangelicko-Augsburskiego, Ewangelicko-Reformowanego, Ewangelicko-Metodystycznego, Chrześcijan Baptystów i Zielonoświątkowego mają prawo do zwolnienia od pracy w Wielki Piątek i w święto Wniebowstąpienia Pańskiego. Pracownikowi należącemu do Kościoła prawosławnego przysługuje natomiast zwolnienie m.in. w drugi dzień Wielkiejnocy, obchodzonej według kalendarza juliańskiego.

Ustawa nie wyjaśnia, czy zwolnienie od pracy przysługuje wszystkim kościołom i związkom wyznaniowym, czy tylko tym o uznanym statusie prawnym. Przyjmuje się, że z dnia wolnego mogą skorzystać jedynie osoby przynależące do Kościołów lub związków wyznaniowych wpisanych do rejestru prowadzonego przez ministra spraw wewnętrznych i administracji.

Czytaj także:

Podanie z wyprzedzeniem

Tryb udzielania zwolnień od pracy z tytułu uczestniczenia w świętach religijnych przez pracowników innych wyznań reguluje rozporządzenie ministrów pracy i polityki socjalnej oraz edukacji narodowej z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy (DzU nr 26, poz. 235). Prośbę o udzielenie zwolnienia pracownik powinien zgłosić pracodawcy co najmniej 7 dni przed dniem zwolnienia. Rozporządzenie nie wskazuje, czy taka prośba jest wiążąca dla pracodawcy. Dominuje jednak stanowisko, że na pracodawcy ciąży obowiązek udzielenia wolnego, jeżeli pracownik nie uchybił 7-dniowemu terminowi. Uniemożliwianie realizacji prawa do obchodzenia świąt zgodnie z kalendarzem religijnym może być bowiem potraktowane jako przejaw dyskryminacji ze względu na religię lub wyznanie.

Jeśli pracownik złoży wniosek z przekroczeniem terminu, udzielenie zwolnienia zależy od woli pracodawcy.

Zwolnienie do odpracowania

Pracodawca może uzależnić udzielenie zwolnienia od jego odpracowania przez pracownika bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w dni ustawowo wolne od pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych. Zawiadamia zatrudnionego o warunkach odpracowania zwolnienia nie później niż 3 dni przed dniem zwolnienia. Jednostronnie ustala, w jakim terminie odpracowanie ma nastąpić. Dzień odpracowania może wypadać w dzień ustawowo wolny od pracy, jeśli dopuszcza to art. 15110 k.p.

Szczególne zasady

Powyższe zasady nie są jednak jednakowe dla wszystkich religii czy wyznań. W niektórych ustawach omawiane kwestie uregulowano odmiennie.

Osobom należącym do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego przysługuje, na czas świąt – jeżeli nie są to dni ustawowo wolne od pracy – prawo do zwolnień od pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia. Pracodawca nie może domagać się wówczas odpracowania czasu zwolnienia. Za zgodą pracodawcy pracownik może jednak odpracować czas zwo … czytaj dalej