Strona główna Informacje regionalne Wielki triumf po 28 latach! RAŚ wygrał batalię o prawo Ślązaków do...

Wielki triumf po 28 latach! RAŚ wygrał batalię o prawo Ślązaków do zrzeszania się

15 marca 2024

A A⁺ A⁺⁺

14 marca 2024 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu opublikował wyrok w sprawie Stowarzyszenia Osób Narodowości Śląskiej, w którym uznał, że polskie sądy złamały artykuł 11 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, gwarantujący prawo do swobodnego stowarzyszania się.

Tym samym zakończyła się rozpoczęta przez Ruch Autonomii Śląska w 1996 roku batalia o poszanowanie wolności tworzenia stowarzyszeń osób deklarujących śląską narodowość.

RAŚ: to wielka chwila dla przywiązanych do swej tożsamości Ślązaków

O sprawie informuje w oświadczeniu Jerzy Gorzelik, przewodniczący Ruchu Autonomii Śląska i pełnomocnik Komitetu Założycielskiego Związku Ludności Narodowości Śląskiej w latach 1996-2004.

Wiele lat pracy naszego środowiska przyniosło zamierzony efekt – nie kryje entuzjazmu. – To wielka chwila dla przywiązanych do swej tożsamości Ślązaków. Dziękujemy wszystkim, którzy towarzyszyli nam w tej drodze i przyczynili się do dzisiejszego sukcesu.

I wylicza: założycieli ZLNŚ z 1996 roku i SONŚ z roku 2011, prawników, służących fachową pomocą, dziennikarzom, relacjonującym kolejne procesy.

A także tym wszystkim, którzy mimo uporu, z jakim polskie władze i sądy odmawiały uznania naszej odrębności, w kolejnych spisach powszechnych deklarowali narodowość śląską – zaznacza przewodniczący RAŚ.

RAŚ: wszyscy jesteśmy aktorami w spektaklu śląskości

– Wszyscy jesteśmy aktorami w wielkim spektaklu śląskości, którego jeden z aktów doczekał się dziś szczęśliwego zakończenia. Wyrok Trybunału utwierdza nas w przekonaniu, że determinacja zostaje nagrodzona, co dobrze wróży wysiłkom na rzecz rozwoju naszej wspólnoty – podsumowuje Jerzy Gorzelik.

Kalendarium batalii o prawo Ślązaków do stowarzyszania się

– 11 grudnia 1996 – grupa członków Ruchu Autonomii Śląska składa w Sądzie Wojewódzkim w Katowicach wniosek o rejestrację stowarzyszenia Związek Ludności Narodowości Śląskiej, które wg statutu jest „stowarzyszeniem śląskiej mniejszości narodowej” i ma działać w celu „rozbudzenia i ugruntowania świadomości narodowej Ślązaków”. Pojęcie „mniejszości narodowej” nie jest wówczas definiowane w polskim prawie. Pełnomocnikiem Komitetu Założycielskiego ZLNŚ jest Jerzy Gorzelik.

– 24 czerwca 1997 – Sąd Wojewódzki rejestruje ZLNŚ

– 2 lipca 1997 r. – wojewoda katowicki składa apelację do Sądu Apelacyj-nego

w Katowicach, wnosząc o uchylenie postanowienia pierwszej instancji

– 24 września 1997 r. – Sąd Apelacyjny w Katowicach przeprowadził rozprawę apelacyjną, uchylił postanowienie pierwszej instancji i oddalił wniosek

o rejestrację ich stowarzyszenia

– 3 listopada 1997 r. – Komitet Założycielski ZLNŚ składa skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego

– 18 marca 1998 r. – Sąd Najwyższy oddalił kasację

– 18 czerwca 1998 – Komitet Założycielski ZLNŚ wnosi skargę do Europejskiej Komisji Praw Człowieka, zarzucając naruszenie artykułu 11 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, gwarantującego prawo do swobodnego stowarzyszania się

– 1 listopada 1998 – skarga zostaje przekazana do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

– 20 grudnia 2001 – Izba Czwartej Sekcji Trybunału wydaje wyrok, w którym stwierdza, że nie doszło do naruszenia Konwencji

– 20 marca 2002 – Komitet Założycielski ZLNŚ występuje o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby Trybunału

– 2 lipca 2003 – przed Wielką Izbą w Budynku Praw Człowieka w Strasburgu odbywa się rozprawa publiczna, w imieniu ZLNŚ głos zabierają Jerzy Gorzelik i prawnik Sławomir Waliduda

– 17 lutego 2004 – Wielka Izba wydaje wyrok, oddalając skargę ZLNŚ. Trybunał podkreśla, że nie jest jego zadaniem rozstrzygać o istnieniu śląskiej mniejszości narodowej, lecz że w jego opinii polskie sądy miały prawo odmówić rejestracji stowarzyszenia, która skutkowałaby automatycznie nabycie praw przewidzianych m.in. w ordynacji wyborczej (zwolnienie mniejszości narodowych z progu 5% w skali kraju)

– 15 marca 2011 – na zebraniu założycielskim w Opolu powołane zostaje Stowarzyszenie Osób Narodowości Śląskiej. Założyciele na czele z przewodniczącym opolskich struktur Ruchu Autonomii Śląska Piotrem (Pejtrem) Długoszem uwzględniają w statucie uwagi Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i zmieniony stan prawny (w styczniu 2005 przyjęta została Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym). Odwołują się do pojęcia „narodowości”, zdefiniowanym w Ustawie z dnia 4 marca 2010 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2011 r., w punkcie 6. artykułu 2. jako przynależność narodowa lub etniczna — rozumie się przez to deklaratywną, opartą na subiektywnym odczuciu, indywidualną cechę każdego człowieka, wyrażającą jego związek emocjonalny, kulturowy lub związany z pochodzeniem rodziców, określonym narodem lub wspólnotą etniczną.

– 21 grudnia 2011 – Sąd Rejonowy w Opolu rejestruje SONŚ

– 12 stycznia 2012 – Prokuratura Okręgowa w Opolu składa apelację do Sądu Okręgowego w Opolu skarżąc decyzję sądu I instancji, twierdząc, że definicja narodowości, na którą powołują się założyciele SONŚ, służyła wyłącznie potrzebom spisu

– 7 września 2012 – Sąd Okręgowy w Opolu oddala apelację prokuratury

– 5 grudnia 2013 – Sąd Najwyższy na skutek skargi kasacyjnej Prokuratury Okręgowej w Opolu uchyla postanowienie Sądu Okręgowego i przekazuje mu sprawę do ponownego rozpoznania

– 7 marca 2014 – Sąd Okręgowy w Opolu przekazuje sprawę do Sądu Rejonowego

– 9 stycznia 2015 – Sąd Rejonowy w Opolu decyduje o wykreśleniu SONŚ z rejestru stowarzyszeń. Powodem jest odmowa zmiany nazwy stowarzyszenia i usunięcia ze statutu odwołań do narodowości śląskiej

– 18 czerwca 2015 – Sąd Okręgowy w Opolu odrzuca apelację założycieli SONŚ

– 12 października 2016 – Sąd Najwyższy odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej SONŚ

– 29 marca 2017 – założyciele SONŚ, reprezentowani przez adwokata Waldemara Murka, członka zarządu Ruchu Autonomii Śląska, składają skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

– 14 marca 2024 – Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uznaje skargę SONŚ za dopuszczalną i jednomyślnie orzeka, że doszło do złamania artykułu 11 Konwencji.