Urlop bezpłatny 2021 – zus, wniosek

Podstawa prawna urlopu bezpłatnego

Podstawa prawna do wnioskowania o urlop bezpłatny to art. 174 Kodeksu pracy.

Urlop bezpłatny w Kodeksie pracy – co to jest?

Urlop bezpłatny przysługuje osobie będącej pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy. Jak sama nazwa wskazuje, jest całkowicie bezpłatny. Pracownik nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia za czas trwania tego urlopu. Zgodnie z art. 174 § 1 Kodeksu pracy na wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego. Niezbędne jest więc złożenie wniosku o ten urlop. Pracodawca może, ale nie musi go zaakceptować.

Polecamy: Kodeks pracy 2021. Praktyczny komentarz z przykładami

Ile dni?

Kodeks pracy nie przewiduje limitu dni urlopu bezpłatnego. Jedynym przepisem wskazującym niejako na czas trwania urlopu jest art. 174 § 3 Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem przy udzielaniu urlopu bezpłatnego dłuższego niż 3 miesiące, strony umowy o pracę mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn. Wiadomo więc, że urlop ten na pewno może trwać dłużej niż 3 miesiące. W przypadku urlopu w wymiarze do 3 miesięcy pracodawca nie może odwołać pracownika z urlopu i żądać powrotu do pracy, nawet z ważnych przyczyn. Nic nie stoi na przeszkodzie jednak porozumieniu się stronom umowy co do tej kwestii.

Czy można przerwać?

Jak już zostało wyżej wspomniane, urlop bezpłatny można przerwać, jeśli strony przewidzą wcześniej taką możliwość dla urlopu trwającego dłużej niż 3 miesiące. Zawsze jednak za zgoda pracownika możliwy jest powrót do pracy we wcześniejszym terminie, nawet w przypadku krótszego urlopu.

Urlop bezpłatny a staż pracy

Na podstawie art. 174 § 2 Kodeksu pracy dowiadujemy się, że czas urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy, a więc do okresu od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Wyjątek stanowi sytuacja uregulowana w art 174¹ § 1 Kodeksu pracy dotycząca udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy zgodnie z porozumieniem między pracodawcami. Okres ten wlicza się do czasu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.

Zasady udzielania urlopu bezpłatnego

Urlop bezpłatny udziela się wyłącznie na pisemny wniosek pracownika. Pracownik nie może udać się na urlop bez uzyskania wyraźnej zgody pracodawcy. Czy o urlop ten można wnioskować tylko po wykorzystaniu wypoczynkowego? Nie, Przepisy prawa pracy nie przewidują takiego warunku ubiegania się o urlop bezpłatny. W każdej chwili można skorzystać z tego uprawnienia. Czy trzeba uzasadniać chęć skorzystania z urlopu bezpłatnego? Odpowiedź na to pytanie również jest przecząca. Jednak zawsze dobrze jest podać pracodawcy przyczyny korzystania z wolnego od pracy. Na pewno będzie to pozytywnie odczytane przez pracodawcę i wpłynie na relacje między pracodawcą i pracownikiem. Podczas urlopu bezpłatnego nie można wypowiedzieć umowy o pracę.

Wniosek o urlop bezpłatny – wzór

Pobierz wzór wniosku o urlop bezpłatny.

Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy

Jak już zostało wspomniane, urlop bezpłatny można wykorzystać nawet jeśli pracownik dysponuje jeszcze dniami urlopu wypoczynkowego. Są to dwa różne urlopy i uprawnienia pracownicze. Urlop wypoczynkowy jest przeznaczony wyłącznie na wypoczynek pracownika, a bezpłatny można wziąć w różnych celach, niekoniecznie związanych z odpoczynkiem od pracy. Pracodawca nie może więc zmusić pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego zamiast urlopu bezpłatnego.

Czy można pracować na urlopie bezpłatnym?

Urlop bezpłatny można wziąć z różnych powodów – w celu opieki nad bliską osobą, dzieckiem, w nagłej sytuacji uniemożliwiającej stawiennictwo w pracy w określonym czasie, w celu odpoczynku (jeśli nie ma się już urlopu wypoczynkowego), a także w celu podjęcia innej pracy, np. sezonowej.

Pracownik wykonuję pracę na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Dodatkowo w sezonie świątecznym zajmuje się sprzedażą choinek bożonarodzeniowych, co stanowi jego dodatkowy zarobek. Może w tym celu złożyć u pracodawcy wniosek o urlop bezpłatny na 3 tygodnie.

Czy można odmówić urlopu bezpłatnego?

Tak, przepisy Kodeksu pracy jasno wskazują, że pracodawca może udzielić urlopu. Nie nakłada się więc na niego obowiązku uwzględnienia prośby pracownika. Skoro pracownik nie musi podawać przyczyny chęci skorzystania z urlopu to pracodawca nie ma również obowiązku podania przyczyny odmowy udzielenia urlopu. Jednak nie może być przyczyną odmowy posiadanie przez pracownika niewykorzystanych dni urlopu wypoczynkowego.

Czy pracodawca może bez zgody pracownika wysłać go na urlop bezpłatny (COVID-19)?

W czasie pandemii COVID-19 pracodawcy szukają sposobów na minimalizację kosztów prowadzenia biznesu – w tym kosztów pracowniczych. W czasie przestoju czy mniejszej liczby zamówień na produkty czy usługi świadczone przez firmy, wysyłają pracowników na urlopy, w tym urlopy bezpłatne. Czy mają do tego prawo? W świetle Kodeksu pracy – nie. Urlopu bezpłatnego udziela się bowiem zawsze na pisemny wniosek pracownika. Przepisy covidowe nie wprowadziły zmian w zakresie urlopów bezpłatnych.

Urlop bezpłatny a ZUS, emerytura  – czy to okres nieskładkowy?

Okres urlopu bezpłatnego to nie okres nieskładkowy, ponieważ ustawa o emeryturach i rentach z FUS nie wylicza go w katalogu okresów nieskładkowych. Tylko ściśle określone okresy urlopu bezpłatnego liczy się do emerytury jako okres nieskładkowy:

– okresy przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy – z powodu opieki nad dzieckiem:

a) w wieku do lat 4 – w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie – bez względu na liczbę dzieci – do 6 lat,

b) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny – dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko

– okres urlopu bezpłatnego oraz przerw w zatrudnieniu w razie nieudzielenia urlopu bezpłatnego małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą (art. 7 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

W czasie urlopu bezpłatnego stosunek pracy ulega zawieszeniu, ale nie ustaje. Pracownik nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Urlop bezpłatny w świadectwie pracy

Urlop bezpłatny nie jest okresem nieskładkowym, a więc nie należy wpisywać go w tym miejscu w świadectwie pracy (pkt. 6 ust. 13). Prawidłowym wykazaniem urlopu bezpłatnego jest wpisanie go w pkt. 6 ust. 2. Należy wypisać wszystkie okresy korzystania z urlopu bezpłatnego podczas całego zatrudnienia u danego pracodawcy wraz ze wskazaniem podstawy prawnej.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 1320)

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dziennik Ustaw rok 2020 poz. 53)