Kalwarie to nie tylko kościoły i kapliczki rozmieszczone w terenie. Przy wielu kościołach istnieją kalwarie, które cechują się nie tyle walorami architektonicznymi, co artystycznymi. Do takich obiektów należy kcyńska Kalwaria przy klasztorze na Rynku w Kcyni, uchodząca za jeden z najważniejszych i najcenniejszych zabytków kultury sakralnej na Ziemi Pałuckiej. O znaczeniu krużganku dla regionu, czy szerzej dla kultury polskiej, świadczy wyraźna unikalność zabytku. Nadmienić należy, iż należy on do największych krużganków z przedstawieniami pasyjnymi w Polsce.
Kalwarie Męki Pańskiej w Polsce
Kalwaria to zbudowany zwykle na wzgórzach zespół kościołów lub kaplic, symbolizujących stacje Męki Pańskiej i służący rozpamiętywaniu tego niezwykle ważnego dla chrześcijaństwa wydarzenia. Polskie kalwarie to często wartościowe założenia architektoniczne. Ich historia sięga XV wieku. Wówczas opracowano inspirowany układem urbanistycznym Jerozolimy model miejsca, w którym Jezus Chrystus miał przebyć drogę krzyżową i ostatecznie umrzeć na krzyżu.
Już w średniowieczu na świecie powstawały kaplice nawiązujące do formy Grobu Pańskiego, a na szczytach wzgórz lokowano trzy symboliczne krzyże. Wreszcie pod koniec XV wieku w Hiszpanii, a później w innych europejskich krajach, ukształtował się zwyczaj tworzenia zespołów obiektów, który miał ułatwiać odgrywanie całej Drogi Krzyżowej. W Polsce kalwarie buduje się od początku XVII wieku. Wiele z nich zasługuje na uwagę pod względem wartości architektonicznej, inne, jak pokazuje przykład kcyńskiej kalwarii, cenne są przez wymiar artystyczno – malarski. Najstarsza polska kalwaria to oczywiście znana i ceniona na świecie Kalwaria Zebrzydowska. Wybudowana została z inicjatywy Mikołaja Zebrzydowskiego na początku XVII wieku na szczycie wzgórza Żar leżącego na terenie jego włości. Na terenie kalwarii znajdują się 42 kaplice i kościoły. Dróżki kalwaryjskie mają 5 kilometrów długości. Inna bardzo znana kalwaria to ta, zlokalizowana w Wambierzycach. Została ona założona przez Daniela Paschazjusza von Osterberga w drugiej połowie XVII wieku. Drewniane kapliczki uległy zniszczeniu na przełomie wieków. Dzisiejsze, murowane pochodzą z XVIII i XIX stulecia. Nie można zapomnieć o Kalwarii Wejherowskiej, która obok Zebrzydowskiej i Pacławskiej należy do tych najstarszych w Polsce. Znajduje się na Kaszubach i określana jest „duchowym miejscem Kaszub”. Spacerując ciężkimi, brukowymi schodami po wzgórzu na którym zlokalizowana jest Kalwaria, spotkać można mnichów, którzy z uśmiechem na twarzy witają turystów. Do zwiedzenia jest aż 26 kaplic rozciągniętych na trasie blisko 5 km.
Kalwarie przykościelne, w tym kcyńska
Jednak kalwarie to nie tylko kościoły i kapliczki rozmieszczone w terenie. Przy wielu kościołach w Polsce, funkcjonują tzw. kalwarie przykościelne lub przyklasztorne, które cechują się nie tyle walorami architektonicznymi, co artystycznymi. Do takich obiektów należy unikalna i wyjątkowa w skali całego regionu Pałuk, kcyńska Kalwaria przy klasztorze na Rynku w Kcyni. Jest ona założona na planie przypominającym literę „L” i przylega do świątyni, tworząc wirydarz. Krużganek składa się z dwóch długich skrzydeł od wschodu i południa oraz krótkich ramion łączących zespół klasztorny – od zachodu z wieżą kościoła, a od północnego wschodu z prezbiterium. W trzech narożnikach kalwarii usytuowano kwadratowe kaplice. Natomiast w arkadach ściennych znajdują się ręcznie malowane, stacje drogi krzyżowej.
– Kcyńska Kalwaria to wyjątkowe miejsce, bardzo lubimy odwiedzać ją całą rodziną, z wnukami, zwłaszcza w ciepłe, letnie miesiące, kiedy temperatura w środku jest zdecydowanie niższa niż na zewnętrz – mówi parafianka p. Zofia – Myślę, że wielu mieszkańców regionu, a nawet samej Kcyni, nigdy nie było w tym miejscu, nie wie, jaką niezwykłą perełkę kryje kcyński klasztor – dodaje.
Przez blisko 13 lat prowadzone były prace restauratorsko – konserwatorskie, które były konieczne z uwagi na zły stan zachowania zabytku. Wieloletni, niszczycielski wpływ wilgoci poważnie naruszył malowidła.
– W przeszłości kilkakrotnie podejmowano starania o odnowienie polichromii, jednak czyniono to niezgodnie z prawidłami sztuki konserwatorskiej, co zamiast uchronić zabytek przed zniszczeniem, powodowało jego degradację – mówi proboszcz ks. Proboszcz kanonik Michał Kostecki, z inicjatywy którego podjęto prace.
Nadmienić należy, iż Kalwaria w Kcyni należy do największych w Polsce, malowanych krużganków z przedstawieniami pasyjnymi. Autorstwo polichromii przypisuje się samemu Antoniemu Smuglewiczowi (1740-1810). Autor ten był jednym z nadwornych malarzy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Prace przy kalwarii kosztowały milion sto tysięcy złotych, z czego pozyskane środki dotacyjne unijne, z budżetu marszałka, gminy, powiatu nakielskiego stanowiły blisko połowę poniesionych kosztów. Zakres działań obejmował m.in. prowadzenie bieżącej dokumentacji opisowej i fotograficznej, badanie polichromii w świetle UV, prowadzenie pomiarów wilgotnościowych, podanie próbek warstw malarskich do badań, przeprowadzenie testów spoiw i zapraw celem odpowiedniego wyboru konkretnych materiałów, badanie nasiąkliwości tynku, szczególnie w miejscach nowo odkrytych spod przemalowań, wstępne zabezpieczenie łuszczącej się i pudrującej warstwy malarskiej, zdejmowanie podbiały z łuków nad stacjami i pod stacjami oraz łuków poprzecznych, usuwanie warstwy wokół stacji, oczyszczanie malowideł z zabrudzeń powierzchniowych mechanicznie i ewentualnie chemicznie.
Parafia Wniebowzięcia NMP w Kcyni przez wszystkie lata ściśle współpracowała z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków i Urzędem Miejskim w Kcyni. Wykonawcą prac była Pracownia Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki „LIM” dr. Solida Lim. Dzięki wzajemnemu zrozumieniu, zaangażowaniu stron, a także przychylności i wsparciu parafian, możliwe było przywrócenie piękna i blasku temu wspaniałemu zabytkowi.
Ewa Hałas
Autor: Pałuki
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS