UM Zgierz: Zgierz pamięta – obchody 80. rocznicy Zbrodni Zgierskiej

W tym roku przypada 80. rocznica tak zwanej Zbrodni Zgierskiej – 20 marca 1942 roku niemieckie władze okupacyjne rozstrzelały w Zgierzu stu Polaków w odwecie za akcję bojową żołnierza polskiego podziemia, Józefa Mierzyńskiego, w której zginęło dwóch funkcjonariuszy gestapo. Rocznicowe obchody zaplanowane są na trzy dni (program obchodów).

Masową egzekucję stu polskich obywateli w miejscu zwanym wówczas Placem Stodół (obecnie Plac Stu Straconych) hitlerowcy przeprowadzili na oczach przymusowo spędzonych mieszkańców okolicznych miejscowości. Rozstrzelanych pochowano w Lesie Lućmierskim – dokładne miejsce pochówku określa dziś krzyż i pomnik pomordowanych.

W programie pierwszego dnia jubileuszowych obchodów znalazł się wspólny wernisaż dwóch wystaw plenerowych oraz dyskusja ekspertów, m.in. nad ostatnimi badaniami archeologicznymi w Lesie Lućmierskim.

– Łódzcy archeolodzy zamknęli niedawno kolejny etap badań nad szczątkami, odnalezionymi w miejscu pochówku nie tylko ofiar kaźni na Placu Stu Straconych, ale też ponad 2 tys. Polaków, zamordowanych w różnych okolicznościach przez hitlerowców – wyjaśnia Robert Starzyński, dyrektor Muzeum Miasta Zgierza, współorganizującego rocznicowe obchody. – Wyniki badań archeologicznych zostaną omówione w gronie ekspertów w czasie piątkowego spotkania o godz. 12:00 w Starym Młynie.

Debata będzie dotyczyć wszystkich aspektów zbrodni zgierskiej – od jej tła historycznego, poprzez przebieg, do reperkusji oraz kwestii związanych z poszukiwaniem mogiły.

Część ekspozycyjną pierwszego dnia jubileuszu (piątek 18 marca 2022 r.) tworzą dwie, wspólnie otwierane o godz. 11:00 wystawy na Placu Stu Straconych. Jedną z nich prezentuje w Zgierzu poznański oddział IPN.

– Tamtejsi historycy mają w swym dorobku opracowanie dziejów zbrodni hitlerowskich na terenie ówczesnego Kraju Warty, do którego należał Zgierz. Zebrane materiały zostaną u nas zaprezentowane – dodaje Robert Starzyński.

Należy przypomnieć, że tzw. Zbrodnia Zgierska była największą egzekucją publiczną ludności polskiej na terenach wcielonych do rzeszy. W odwecie za obydwu zastrzelonych przez Mierzyńskiego gestapowców zamordowano stu Polaków.

Drugiego dnia obchodów (sobota 19 marca 2022 r.) Muzeum Miasta Zgierza (MMZ) organizuje akcję edukacyjną na trasie: od miejsca zamachu Mierzyńskiego na gestapowców (ul. Długa 52 w Zgierzu), przez więzienie na Radogoszczu (ul. Zgierska 147 w Łodzi), Plac Stu Straconych w Zgierzu (wówczas zwany Placem Stodół), do miejsca pochówku rozstrzelanych w Lesie Lućmierskim. Przewodnikiem szlakami historii będzie Maciej Rubacha (kustosz z MMZ). Więcej informacji na stronie Muzeum Miasta Zgierza.

Trzeci dzień obchodów (niedziela 20 marca 2022 r.), będący rocznicową kulminacją, wypełnią popołudniowe uroczystości oficjalne. O godz. 16:00 przy Mogile w Lesie Lućmierskim oddany zostanie hołd zamordowanym.

– Nigdy nie zapomnimy, że oba te miejsca – Plac Stu Straconych i Las Lućmierski – były świadkami bezprzykładnego bestialstwa totalitarnego systemu, który władze okupacyjne narzuciły tej części Polski – mówi Przemysław Staniszewski, Prezydent Miasta Zgierza.

Następnie, o godz. 18:00, w Kościele pw. Św. Katarzyny odprawiona zostanie Msza Św. w intencji ofiar zbrodni zgierskiej, koncelebrowana przez Metropolitę Łódzkiego, abp. Grzegorza Rysia. W kulminacyjnym punkcie obchodów rocznicowych, na Placu Stu Straconych o godz. 19:00, nastąpi oddanie hołdu ofiarom egzekucji, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy. Przedstawiona też zostanie specjalna, trójwymiarowa instalacja historyczna.