UM Przemyśl: Najważniejsza jest nadzieja – obchodzimy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Kilka dni temu przeżywaliśmy w Polsce wielkie wydarzenie, jakim była 75. rocznica wyzwolenia Obozu Koncentracyjnego i Zagłady Auschwitz, wydarzenie niezwykle ważne dla pamięci o ofiarach Holokaustu i wszystkich, którzy ponieśli w tym i wielu innych obozach śmierć. Od kilkunastu lat także na Podkarpaciu pod patronatem Marszałka Województwa odbywają się obchody Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Jednym z tych miejsc, gdzie przywracana jest pamięć pomordowanych mieszkańców narodowości żydowskiej jest Przemyśl. Jak co roku jest to żywa lekcja historii, na którą składają się nie tylko modlitwa i składanie kwiatów, ale także spotkania z żyjącymi ocalałymi, ich rodzinami oraz debaty pozwalające spojrzeć na Holokaust z dzisiejszej perspektywy. Obchody trwają dwa dni – 29 – 30  stycznia 2020 r.

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu został uchwalony przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych w w 2005 roku. Datę obchodów wyznaczono na 27 stycznia, czyli wspomniany dzień wyzwolenia obozu Auschwitz – Birkenau w 1945 roku. Podkarpackie obchody odbywają się po raz dwunasty, a w ich organizację włączyło się wiele instytucji i organizacji – przemyskie wydarzenia wspierają: Prezydent Miasta Przemyśla, Towarzystwo Przyjaciół Przemyśla i Regionu, Archiwum Państwowe w Przemyślu, Przemyska Biblioteka Publiczna im. Ignacego Krasickiego, Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 w Przemyślu, Południowo-Wschodni Instytut Naukowy w Przemyślu, Zakład Historii i Kultury Żydów w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Podkarpackie Kuratorium Oświaty, Podkarpackie Centrum Edukacji Nauczycieli, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego oraz Wspólnota Drzewo Oliwne.

Dzień Pamięci zainaugurowało spotkanie przy tablicy upamiętniającej ofiary getta żydowskiego znajdującej się przy ul. Kopernika 14. W latach 1942 – 1943 w tym miejscu zamordowanych zostało 1580 Żydów z Przemyśla i okolic. Złożeniu kwiatów odbyło się przy licznym udziale przemyskiej młodzieży i pocztów sztandarowych szkół. Modlitwę za ofiary, w której wzięli wszyscy zgromadzeni, poprowadzili wspólnie Yehoshua Ellis Rabin pomocniczy Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie oraz Ksiądz Stanisław Bartmiński reprezentujący metropolitę przemyskiego. W imieniu samorządu Miasta Przemyśla kwiaty złożył Prezydent Miasta Przemyśla Wojciech Bakun wraz z Przewodniczącą Rady Miejskiej Ewą Sawicką oraz Zastępcą Bogusławem Świeżym.

Spotkanie z ocalonymi z Holokaustu i ich rodzinami odbyło się w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2 w Przemyślu. Wzięli w nim udział zaproszeni goście, m.in. Pełnomocnik Wojewody Podkarpackiego do spraw Mniejszości Narodowych i Etnicznych Małgorzata Majka-Onyszkiewicz, reprezentujący Prezydenta Miasta Przemyśla Naczelnik Wydziału Promocji i Kultury Janusz Łukasiewicz, a także przedstawiciele instytucji zaangażowanych w organizację obchodów. Przede wszystkim jednak głównymi widzami i słuchaczami była młodzież “Szaszkiewiczówki”, dla której spotkanie z Renatą Frenkel i Jeffreym Cymblerem było żywą lekcją historii. Pierwsza bohaterka spotkania opowiedziała o historii ocalenia siebie i swojej rodziny. Poznała ją po latach z relacji swoich najbliższych, ponieważ okupację przeżyła jako małe dziecko. Nie zabrakło podczas tej rozmowy także wspomnień powojennych z Przemyśla, ponieważ do 1960 roku Pani Renata mieszkała w naszym mieście, gdzie uczyła się w obecnym I Liceum Ogólnokształcącym. O znajomości z dawnych lat przypomniało kilka osób biorących udział w spotkaniu, m.in. wieloletni, znany w Przemyślu dziennikarz Mieczysław Nyczek.

– Holokaust nie zdarzył się nagle. Nienawiść narasta przez wiele lat, a jej początkiem zawsze są słowa, gesty, czy nawet napisy na murach – tak odpowiedział na jedno z wielu pytań zadanych podczas spotkania Jeffrey Cymbler, potomek ocalałych z ludobójstwa przemyskich Żydów. Jego mama przeżyła prawie dwa lata w ukryciu w gospodarstwie w Woli Lackiej. Rodzina uciekła tam w listopadzie 1942 roku ostrzeżona przez Polaków.

Goście nie tylko opowiadali o wojennych losach swoich bliskich, ale także odpowiadali na wiele pytań zadawanych przez młodzież. Podsumowaniem spotkania były rozważania Rabina Yehoshua Ellisa, który zapytany o to co można zrobić, aby uniknąć nienawiści, która prowadzi do tak tragicznych wydarzeń jak Holokaust, odpowiedział: – Najważniejsza jest nadzieja, budowana poprzez miłość do drugiego człowieka.

tekst i zdjęcia: Witold Wołczyk

zdjęcia: Agata Czereba i Tomasz Golkowski