UM Lublin: Naturalnie, w mieście!

Naturalnie, w mieście! – Pod takim hasłem startuje VII edycja Zielonego Budżetu na 2024 r. Tym razem Miasto chce zwrócić uwagę na potencjał dzikiej przyrody w Lublinie. Nabór wniosków potrwa do połowy stycznia.

– Zielony Budżet to narzędzie partycypacji dające możliwość zaplanowania zieleni przez mieszkanki i mieszkańców, a jego edycje tematyczne, które wprowadziliśmy kilka lat temu, wskazują kierunek tych działań. W tym roku chcemy zwrócić szczególną uwagę na roślinność rozwijającą się na nieprzekształconych terenach, bez ingerencji człowieka. Takie miejsca posiadają ogromny potencjał. Liczymy na to, że osoby najlepiej znające swoje najbliższe otoczenie, wskażą tego typu obszary – mówi Artur Szymczyk, Zastępca Prezydenta Miasta Lublin ds. Inwestycji i Rozwoju.

VII edycja Zielonego Budżetu dotyczy obszarów miejskich, które powstały naturalnie i posiadają szczególne walory przyrodnicze, krajobrazowe, środowiskowe i estetyczne. Zakres tegorocznej edycji obejmuje również tereny, będące stanowiskiem dla specyficznych, dziko rosnących roślin i/lub siedliskiem zwierząt, zasługujących na uwagę i ochronę lub mogące służyć celom edukacyjnym oraz badawczym.

– Nieurządzona zieleń może być wykorzystana i spójnie połączona z systemem urządzonych terenów miejskich. Utrzymanie zieleni to nie tylko koszenie trawników i zakładanie rabat z krzewów ozdobnych, ale również świadome działania polegające na ograniczeniu ingerencji człowieka w przyrodę, inicjowaniu i sterowaniu naturalnymi procesami, a czasem brakiem jakichkolwiek działań. Ma to wpływ na kwestie środowiskowe, związane z retencją wód, adaptacją do zmian klimatu czy zanikiem różnorodności biologicznej – mówi Blanka Rdest, Dyrektor Wydziału Zieleni i Gospodarki Komunalnej.

W zgłaszanych projektach zakres ingerencji w naturalną przestrzeń zieloną musi być ograniczony i wyważony. Zakłada się takie działania jak: obkaszanie ścieżek, przedeptów; udostępnienie lub wydzielenie miejsc do odpoczynku z naturalnych materiałów lub wykorzystanie tego typu elementów już istniejących w danej przestrzeni; pozostawianie bezpiecznych dla roślin i zwierząt stref, z których nie można korzystać; artystyczne instalacje lub rzeźby wpisujące się w krajobraz; domki dla zwierząt i owadów. Do tego również działania edukacyjne, np. organizowanie pogadanek, spacerów czy warsztatów edukacyjnych o tematyce przyrodniczej oraz ustawienie tablic informacyjnych, oznaczeń na temat miejsca i jego przyrody. Założeniem tegorocznej edycji Zielonego Budżetu jest także ochrona obszarów cennych przyrodniczo poprzez zakwalifikowanie ich, jako użytek ekologiczny lub zespół przyrodniczo-krajobrazowy (w zależności od miejsca i jego cech) oraz w miarę możliwości oznaczanie miejsc w opisach i projektach miejskich planów zagospodarowania przestrzennego.

– Zależy nam, żeby chronić każdą taką przestrzeń i informować o tym, jakim gatunkom i procesom ma ona służyć. Niektóre miejsca chcemy tylko pokazać, oznaczyć w terenie oraz na mapie i udokumentować. W innych znaleźć kompromis pomiędzy ograniczeniami wynikającymi z ochrony przyrody, a udostępnieniem jej mieszkankom i mieszkańcom z dostosowaniem, w określonym stopniu, do funkcji rekreacji. Mamy na myśli działania z pełnym poszanowaniem przyrody – mówi Katarzyna Antoń, Miejski Architekt Zieleni.

Dzięki takim projektom powstanie sieć miejsc, których „dzikość” jest wynikiem uzasadnionym, świadomie utworzonym i eksponowanym walorem środowiska przyrodniczego w mieście. Poza rekreacyjną będą one pełnić funkcję edukacyjną – służyć obserwacji przyrody. Będzie można w nich organizować mikrowyprawy i zajęcia edukacyjne dla szkół oraz przedszkoli, propagując nowoczesną edukację ekologiczną.

Składanie wniosków online za pośrednictwem platformy decyduje.lublin.eu rusza dzisiaj (18 grudnia) i potrwa do 14 stycznia 2024 r. W formularzu należy podać lokalizację (zaznaczyć działkę na mapie), opis proponowanych działań oraz uzasadnienie miejsca. Autor lub autorzy wniosku mają także możliwość załączenia ewentualnych rysunków, pomysłów czy inspiracji.

Ocenę formalną złożonych wniosków zaplanowano od 22 stycznia do 12 lutego 2024 r. Wówczas Zespół Zadaniowy ds. Zielonego Budżetu, w skład którego wchodzą architekci krajobrazu z Wydziału Zieleni i Gospodarki Komunalnej oraz przedstawiciele innych wydziałów i jednostek organizacyjnych Urzędu Miasta Lublin, oceni pomysły i lokalizacje pod kątem możliwości realizacji wniosków. Weryfikowane będą takie dane jak: miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, bądź zapisy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego; przebieg infrastruktury podziemnej i naziemnej; planowane inwestycje bądź remonty; własności działek oraz zgodność z obowiązującymi przepisami prawa.

Po ocenie formalnej, w dniach 19-26 lutego 2024 r., autorzy projektów będą mieli możliwość odwołania się od jej wyników.

Kolejnym etapem jest ocena merytoryczna (od 27 lutego do 25 marca 2024 r.). Wnioski, które przejdą pozytywnie ocenę formalną zostaną zaprezentowane Panelowi Ekspertów, w skład którego wchodzą przedstawiciele Biura Partycypacji Społecznej, Wydziału Zieleni i Gospodarki Komunalnej oraz eksperci z zakresu zieleni, gospodarki przestrzennej i krajobrazu:

• dr hab. Ewa Trzaskowska – profesor KUL, Katedra Kształtowania i Projektowania Krajobrazu, Instytut Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu, Wydział Nauk Przyrodniczych i Technicznych Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II;
• mgr inż. Paweł Adamiec – Katedra Kształtowania i Projektowania Krajobrazu, Instytut Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu, Wydział Nauk Przyrodniczych
• i Technicznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II;
• dr Dawid Soszyński – Katedra Kształtowania i Projektowania Krajobrazu, Instytut Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu, Wydział Nauk Przyrodniczych
• i Technicznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła;
• dr inż. Adam Gawryluk – Katedra Łąkarstwa i Kształtowania Krajobrazu, Wydział Agrobioinżynierii, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie,
• dr hab. inż. arch. Natalia Przesmycka – prof. PL, Katedra Architektury, Urbanistyki i Planowania Przestrzennego, Politechnika Lubelska.

Do realizacji zostaną wskazane najciekawsze projekty, według kryteriów:

• możliwości realizacji wniosku – tereny miejskie będące własnością Gminy Lublin, nieobjęte innym opracowaniem zagospodarowania czy rewitalizacji;
• naturalny charakter zgłoszonych terenów – naturalne, spontaniczne, powstałe bez ingerencji człowieka, dzikie miejskie zakątki;
• tereny, będące stanowiskiem dla specyficznych, dziko rosnących roślin i/lub siedliskiem zwierząt, zasługujące na uwagę i ochronę lub mogące służyć celom edukacyjnym, badawczym;
• tereny o różnej specyfice i wielkości, na których o swoim istnieniu decyduje flora i fauna, miejsca z przyrodą ożywioną i nieożywioną;
• tereny o szczególnych walorach przyrodniczych, krajobrazowych, środowiskowych, estetycznych.

Listę projektów wybranych do realizacji poznamy na przełomie marca i kwietnia 2024 r.

W tym roku, edycja Zielonego Budżetu pod hasłem #SkweryOdNowa objęła 11 projektów. 9 z nich już zrealizowano, dwa są w trakcie projektowania. To przestrzenie, które od lat funkcjonowały jako zieleń publiczna, ale po latach użytkowania wymagały remontu i odświeżenia.

Lublin jako pierwsze miasto w Polsce wprowadził Zielony Budżet. Nabór do pierwszej edycji ruszył jesienią 2016 r.