UM Łódź: Historia Łodzi. Jak Łódź walczyła z Moskwą? Rosji nie podobał się nasz przemysł

Walka Łodzi z Moskwą

Opisane wydarzenia pozostają w ścisłym związku z konkurencją między włókiennictwem Królestwa Polskiego i Rosji, znaną pod nazwą „walki Łodzi z Moskwą”. W połowie lat 80. XIX w. szybko wzrastający eksport łódzkich wyrobów spotkał się z ostrą reakcją rosyjskich przemysłowców. Jeden z nich, niejaki Szarapow, wystąpił w 1885 r. w Moskwie z odczytem pt. „Dlaczego Łódź i Sosnowiec zwyciężyły z Moskwą”, ostro atakując ekspansję polskiego przemysłu na rynki rosyjskie. Argumentacja sprowadzała się do tego, że przemysł włókienniczy w Królestwie Polskim, opanowany przez Niemców, ma lepsze warunki rozwoju, co godzi w rodzimy przemysł rosyjski. Natomiast coraz bardziej nowoczesne maszyny oraz dziesiątki tysięcy robotników pracowały, budując fabrykanckie fortuny w Łodzi, zwanej nie bez kozery „polskim Manchesterem”. W konsekwencji przemysłowcy rosyjscy, używając swoich wpływów, spowodowali wyznaczenie przez władze w 1886 r. specjalnej komisji do zbadania warunków rozwoju przemysłu łódzkiego. Znany jest także fakt opublikowania przez fabrykantów łódzkich polemicznej broszury pt. „Walka Moskwy z Łodzią”, w której podkreślono trudności przemysłu łódzkiego i mniejsze zyski niż w okręgu moskiewskim.

Czas wielkich fabryk

Na przełomie lat 70. i 80. XIX w. proces przewrotu technicznego w przemyśle włókienniczym Królestwa Polskiego został zakończony; wielkie zakłady dostarczały 2/3 całej produkcji tej branży, a w Łodzi – ponad 70%. W latach 1886–1888 zmechanizowane tkalnie wytwarzały ok. 80–85% globalnej produkcji materiałów bawełnianych, choć w przemyśle wełnianym, głównie tkanin ciężkich, jeszcze pod koniec lat 80. przeważały zakłady wyposażone w krosna ręczne. Szybko jednak w procesie produkcji wielkoprzemysłowej obok maszyn parowych zaczęto wprowadzać silniki gazowe, turbiny parowe, lokomobile, a także silniki benzynowe. W latach 1866–1900 decydującą rolę w przemyśle łódzkim odgrywało włókiennictwo. Udział tej branży w globalnej produkcji przemysłowej Łodzi wzrósł pod koniec XIX w. aż do 94,1%, w tym połowę stanowiła branża bawełniana, 1/3 przerób wełny, a ok. 10% działy przemysłu jedwabniczego, lniarskiego i galanterii. Interesy fabrykantów z „polskiego Manchesteru” wybiegały daleko poza granice Królestwa Polskiego, a nawet Rosji, o czym napiszemy za tydzień.