Twórcy niemieckiego serialu “Nasze matki, nasi ojcowie” mają zamieścić przeprosiny

Żołnierz AK domaga się przeprosin

Proces niemieckiej stacji ZDF oraz producentowi serialu wytoczył 96-letni żołnierz AK Zbigniew Radłowski, a także Światowy Związek Żołnierzy AK. Domagali się przeprosin za naruszenie dóbr osobistych.

Dotknęły ich szczególnie sceny, w których pada sugestia, że żołnierzom AK ludność sprzedawała żywność pod warunkiem, że w formacji tej nie było Żydów, oraz kadr, gdy ludzie z opaskami AK dokonują napadu na pociąg. Po otwarciu drzwi okazuje się, że jadą nim ludzie w pasiakach. I żołnierze AK ich zostawiają, a na pytanie, dlaczego tak zrobili, pada odpowiedź: “bo to Żydzi, a ci są gorsi niż komuniści”.

Sąd I instancji w 2018 r. uznał, że Zbigniew Radłowski ma prawo domagać się przeprosin za naruszenie dóbr osobistych. – Uprawnia go do tego jego życiorys: walczył w AK, pomagał w ukrywaniu Żydów w czasie okupacji. I stwierdził, że serial naruszył dobra osobiste kombatanta i Światowego Związku Żołnierzy AK. Kluczem, jak zaznaczał sędzia Kamil Grzesik, była ocena charakteru filmu. Jego twórcy cały czas podkreślali, że był to film fabularny. Sąd się z tym nie zgodził. Decydująca okazała się opinia biegłego filmoznawcy prof. Konrada Klejsy.

– Zgodnie z nią twórcy serialu chcieli wywołać u widza wrażenie, że  film opowiada fikcyjne historie ludzi, ale na tle wydarzeń historycznych. I widz wierzy, że zdarzenia są autentyczne – argumentował trzy lata temu sędzia. Wskazywał na przeplatanie scen fabularnych fragmentami kronik, pokazywanie dat urodzin i śmierci bohaterów filmu, co miało wywołać wrażenie autentyczności. I częste “najazdy” na biało-czerwone opaski żołnierzy z napisami AK. 

Według sądu kluczowe, wspomniane w pozwie sceny wskazywać miały na powszechność antysemickich zachowań żołnierzy AK.

Sąd: To nie jest cenzura

– Sąd w żadnym stopniu nie stosuje cenzury i nie zakazuje dyskusji o antysemickich postawach niektórych żołnierzy AK. I nie przesądza, że te sytuacje nigdy nie miały miejsca. Chodzi jednak o skalę. Naruszenie dóbr może nastąpić przez jednostronne i i niewłaściwe pokazanie faktów historycznych – podkreślał sędzia Grzesik.

Zaznaczał, że z wyroku wyeliminował żądanie powodów, by sąd zakazał mówienia o antysemityzmie wśród żołnierzy tej formacji. – Ten wyrok nie oznacza, że nie można tworzyć filmu, który podejmowałby dyskusję o kwestii antysemickich zachowań niektórych żołnierzy AK. Sąd w żaden sposób nie zamyka tu dyskusji. Ale chodzi o pewne proporcje. A ta dyskusja nie była równoważna. 

– Wiele przeszedłem w swoim życiu, ale żadne z tych doświadczeń nie przygotowało mnie na  konieczność obrony prawdy historycznej w sądzie. Prawda o walce Polaków wydawała mi się dotąd oczywista – mówił po wyroku w 2018 r. Zbigniew Radłowski. 

Pełnomocnik stacji ZDF, zapowiadając apelację, stwierdził wówczas: – Producenci serialu ubolewają, że sąd nie uwzględnił w należytym zakresie wolności twórczości artystycznej. Producenci podkreślają z pełną stanowczością, że już w 2013 roku wyrażali jasno, iż intencją filmu nie było zaprzeczanie prawdzie historycznej. Prawda ta jest oczywista. Producenci niezwykłą uwagę przyłożyli do tego, by film przedstawiał wszystkie wydarzenia w sposób wyważony, i w moim przekonaniu ten film wymóg rzetelności i proporcjonalności spełniał – mówił adwokat Piotr Niezgódka, reprezentujący ZDF. 

Zgłoś naruszenie/Błąd