Tomaszowski Upiór

Materiał powstał przy współpracy z  historykiem i regionalistą, Jarosławem Pązikiem i rekonstruktorami historycznymi. Placówka przygotowuje się do obchodów majowych rocznic związanych z patronem, płk. Witoldem Pileckim. Na 13 maja przypada 120 rocznica urodzin pułkownika. Przy tej okazji, placówka chce zwrócić uwagę również na innych Żołnierzy Wyklętych.

Nasz patron jest niewątpliwie najsłynniejszym z nich – dzięki pracy wielu historyków, po latach cenzury, zatajania historii, udało się wydobyć jego historię na światło dzienne i odtworzyć jego losy dzięki dokumentom i świadectwom rodziny i osób z nim współpracujących. Mniejszą wiedzę natomiast posiadamy, jeżeli chodzi o pozostałych Żołnierzy Wyklętych, jak choćby tych bliskich nam z racji pochodzenia.

Już 1 marca, w Narodowym Dniu Pamięci o Żołnierzach Wyklętych, na zorganizowanej w PCAS-ie wystawie zewnętrznej, można było zapoznać się z postaciami tej formacji, pochodzącymi z naszego regionu. Wśród nich był też Stanisław Jaworski ps. Upiór, urodzony w Wolborzu 1 maja 1916r., a zmarły w Tomaszowie 10 maja 1998r., zatem wpisujący się również w majowe rocznice. To właśnie jego postać przybliża film pt. „Tomaszowski Upiór”. Zwiastun dostępny jest na naszym profilu fb, pod linkiem:

https://www.facebook.com/pcastomaszowmaz/posts/1421427021536639  

Cały film będzie dostępny już 10 maja na naszym kanale YouTube, stronie internetowej i profilu Fb.

[Stanisław Jaworski ur. 1 maja 1916 w Wolborzu, polski żołnierz września 1939, więzień polityczny obozu w Buchenwaldzie, partyzant 25 pp. Armii Krajowej i powojennego podziemia antykomunistycznego powiązanego z KWP. W okresie po 1945 r. Jaworski dwukrotnie sformował oddział partyzancki, który na terenie powiatu tomaszowskiego dawał schronienie przed represjami stalinowskimi byłym żołnierzom AK.

Działalność oddziału była wymierzona w przedstawicieli komunistycznej władzy, której kosztem partyzanci zdobywali broń i środki pieniężne. Drugi oddział Stanisława Jaworskiego powstał w 1948 r. w dramatycznie trudnych warunkach, kiedy organizacje niepodległościowe dziesiątkowane przez grupy UBP działały już w rozproszeniu. Wówczas „Upiór” usiłował odbudować zaplecze i wznowić kontakty z wyższymi czynnikami konspiracyjnymi, na co wskazują zeznania jednego spośród jego podkomendnych. Jednak pod koniec 1948 r. oddział został rozbity, a jego członkowie, w tym żona Stanisława Jaworskiego – Janina, aresztowani.

Dwanaście osób – członków oddziału i osób z nimi współpracujących, zostało w 1949 r. skazanych na wieloletnie więzienie,  dwóch zaś otrzymało karę śmierci. Wyrok został wykonany, a nieujęty „Upiór” musiał ukrywać się aż do 1956 r., kiedy to objęła go ustawa amnestyjna.

Po 1991 roku członkowie oddziału „Upiora” zostali prawnie zrehabilitowani. Sąd w uzasadnieniach postanowień unieważniających skazujące wyroki zaznaczał, że działali oni na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego. Stanisław Jaworski zmarł 10 maja 1998 w Tomaszowie.

Więcej 

Zgłoś naruszenie/Błąd