W wyniku przetwarzania i produkcji żywności mogą powstawać tzw. tłuszcze trans, które stanowią poważne zagrożenie dla naszego zdrowia. Ich spożycie może skutkować rozwojem chorób układu krążenia, cukrzycy i nowotworów. Niestety znajdują się one w produktach, które większość z nas spożywa na co dzień.
- Czym są tłuszcze trans?
- Gdzie znajdują się tłuszcze trans?
- Jak wpływają na nasze zdrowie tłuszcze trans?
- Ile możemy spożyć tłuszczów trans?
- Jak sprawdzić zawartość tłuszczów trans w produkcie spożywczym?
- Jak ograniczyć spożycie szkodliwych tłuszczów?
- Podsumowanie
Czym są tłuszcze trans?
Tłuszcze trans, a dokładniej izomery trans kwasów tłuszczowych (TFA, ang. trans fatty acids) to wspólne określenie dla wszystkich kwasów tłuszczowych nienasyconych, które posiadają w swojej cząsteczce podwójne wiązania w konfiguracji trans. Pod względem budowy chemicznej przypominają kwasy tłuszczowe nasycone.
Gdzie znajdują się tłuszcze trans?
Tłuszcze trans są obecne naturalnie w żywności, głównie w tłuszczu mlecznym (np. w mleku i maśle) i tłuszczu mięsnym. Powstają w żołądkach przeżuwaczy (np. krów, jeleni, kóz), w wyniku działania obecnej w nich flory bakteryjnej. Najbardziej popularnymi tłuszczami trans występującymi w tych produktach są kwas wakcenowy i CLA (sprzężony kwas linolowy, ang. conjugated linoleic acid).
Tłuszcze trans mogą również powstawać w wyniku różnych procesów technologicznych. Są syntetyzowane podczas uwodorniania (utwardzania) kwasów tłuszczowych obecnych np. w olejach roślinnych. Dlaczego producenci żywności utwardzają wspomniane oleje? Proces uwodornienia powoduje, że tłuszcze z konsystencji płynnej przechodzą w konsystencję stałą. W efekcie, uzyskuje się produkt o bardziej pożądanych właściwościach sensorycznych. Dodatkowo, produkty zawierające w swoim składzie tłuszcze stałe charakteryzują się dłuższym okresem przydatności do spożycia. Kwasy tłuszczowe trans znajdziemy przede wszystkim w częściowo uwodornionych tłuszczach, czyli w margarynie, tłuszczach piekarniczych i tłuszczach smażalniczych (tzw. frytur). Zgodnie z powyższym, najwięcej tłuszczów trans dostarczamy naszemu ustrojowi spożywając fast-foody, ciastka, ciasteczka, krakersy, wafelki, cukierki, wyroby czekoladopodobne, smażone ziemniaki, chipsy ziemniaczane, popcorn.
Wbrew obiegowej opinii, margaryny miękkie, tzw. „kubkowe” (czyli te przeznaczone do smarowania) zawierają tylko śladowe, „bezpieczne” ilości kwasów tłuszczowych trans. Więcej tłuszczów trans znajdziemy w margarynach twardych (w kostce), wykorzystywanych do pieczenia.
Dane literaturowe pokazują, że głównym źródłem tłuszczów trans w naszej diecie jest przetworzona żywność. Dostarcza ona aż ok. 80% łącznej puli spożywanych kwasów tłuszczowych trans. Pozostałe 20% pochodzi z tłuszczów naturalnie występujących w pokarmie (np. w postaci mleka).
Jak wpływają na nasze zdrowie tłuszcze trans?
Uważa się, że kwasy tłuszczowe trans są składnikami diety szczególnie niebezpiecznymi dla naszego zdrowia. Ich szkodliwość jest porównywana do cukru i soli, a nawet większa. Co o ich negatywnym działaniu mówią najnowsze wyniki badań naukowych?
Wyniki metaanalizy opublikowanej w 2019 roku na łamach renomowanego czasopisma Clinical Nutrition wykazały, że wysokie spożycie tłuszczów trans jest związane z większym ryzykiem (o 37%) rozwoju raka piersi u kobiet w wieku postmenopauzalnym. Dodatkowo, naukowcy odnotowali, że kwasy tłuszczowe trans mogą przyczyniać się do rozwoju raka okrężnicy i prostaty. Ograniczenie spożywania produktów spożywczych bogatych w tłuszcze trans może w pewnym stopniu chronić nas przed rozwojem niektórych rodzajów nowotworów.
Kwasy tłuszczowe trans mogą przyczyniać się do rozwoju nadwagi i otyłości. Wielokrotnie wykazano, że tłuszcze te powodują wzrost masy ciała. Spożywanie tłuszczów trans może również skutkować zwiększeniem poziomu tkanki tłuszczowej trzewnej (wewnątrzbrzusznej, otaczającej narządy wewnętrzne). Co ciekawe, wyniki badań pokazują, że tłuszcze trans mają większy wpływ na przybranie na masie ciała niż kwasy tłuszczowe nasycone.
Wspomniany rodzaj kwasów tłuszczowych jest głównym wrogiem naszego układu krążenia. Spożywanie kwasów tłuszczowych trans wiąże się z rozwojem zaburzeń gospodarki lipidowej ustroju. Nadmiar tłuszczów trans prowadzi do podwyższenia stężenia cholesterolu całkowitego, „złego” cholesterolu LDL i triglicerydów we krwi. Jednocześnie skutkuje obniżeniem poziomu „dobrego” cholesterolu HDL. Naukowcy udowodnili też, że spożywanie tłuszczów trans jest związane ze wzrostem ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, w tym miażdżycy i udaru mózgu. Tłuszcze te zwiększają również poziom śmiertelności z powodu schorzeń układu krążenia.
Do dnia dzisiejszego nie odpowiedziano jednoznacznie na pytanie, czy kwasy tłuszczowe trans przyczyniają się do wystąpienia cukrzycy typu 2. Analiza kilku badań naukowych opublikowanych w czasopiśmie American Journal of Clinical Nutrition wykazała, że tłuszcze trans nie powodują zmian w stężeniu glukozy i insuliny we krwi. Z drugiej strony zaobserwowano, że spożywanie tych tłuszczów może skutkować wzrostem oporności tkanek na insulinę. Ma to istotne znaczenie, ponieważ insulinooporność jest jednym z czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy.
Istnieją również pewne przesłanki naukowe świadczące o niekorzystnym wpływie tłuszczów trans na zdrowie kobiet ciężarnych. Kilka badań naukowych wykazało, że spożywanie kwasów tłuszczowych trans może zwiększać ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego
Ile możemy spożyć tłuszczów trans?
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) zaleca, aby obniżyć całkowite spożycie tłuszczów trans do poniżej 1% całkowitego spożycia energii. Oznacza to, że w przeciętnej diecie o wartości energetycznej 2000-2400 kcal nie powinniśmy dostarczyć więcej niż ok. 2,0-2,5 g kwasów tłuszczowych trans. Dane literaturowe pokazują, że niestety w wielu krajach na świecie poziom spożycia tłuszczów trans jest wyższy od zalecanego. Szacuje się, że Polacy spożywają aż 2,8-6,9 g kwasów tłuszczowych trans dziennie.
Jak sprawdzić zawartość tłuszczów trans w produkcie spożywczym?
Niestety w wielu krajach (w tym na terenie Unii Europejskiej) nie ma obowiązku zamieszczania na etykiecie produktów spożywczych informacji o zawartości kwasów tłuszczowych trans. W konsekwencji, konsumenci nie mają możliwości dowiedzenia się, ile tego typu tłuszczu znajduje się w poszczególnych produktach. Jednak o obecności podwyższonej ilości tłuszczów trans możemy być pewnie wówczas, gdy składnikiem produktu są uwodornione tłuszcze. Dlatego też, jeżeli na etykiecie, w wykazie składników wymieniona jest pozycja o nazwie „tłuszcz xxx częściowo uwodorniony” lub „tłuszcz xxx częściowo utwardzony”, to możemy być pewni, że będą się znajdować w nim tłuszcze trans. W tym miejscu należy zaznaczyć, że tłuszcze całkowicie uwodornione nie są źródłem kwasów tłuszczowych trans.
Jak ograniczyć spożycie szkodliwych tłuszczów?
Istnieje tylko jeden sposób na zmniejszenie spożycia kwasów tłuszczowych trans. Jest nim ograniczenie lub wyeliminowanie z naszej diety produktów będących ich źródłem. Zasada jest prosta: sięgajmy rzadziej po pączki, drożdżówki, ciastka, biszkopty, krakersy, słone przekąski, frytki.
Podsumowanie
Tłuszcze trans, to obok soli i cukru jeden z najważniejszych elementów naszej diety przyczyniający się do rozwoju chorób metabolicznych, w tym m.in. chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów. Głównym źródłem tych tłuszczów są produkty wysoko przetworzone, do wyprodukowania których wykorzystano oleje roślinne częściowo utwardzone. Ograniczenie spożycia wyrobów cukierniczych i fast-foodów pozwoli obniżyć ilość dostarczanych kwasów tłuszczowych trans do bezpiecznego dla zdrowia poziomu.
Bibliografia
- Dhaka V. i wsp; “Trans fats—sources, health risks and alternative approach – A review. ”; J Food Sci Technol, 2011, 48, 5: 534-541.;
- Anjom-SHoae J. i wsp.; “Dietary intake and serum levels of trans fatty acids and risk of breast cancer: A systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. ”; Clin Nutr, 2019, 19, 30138-30140.;
- Hu J. i wsp.; “Dietary transfatty acids and cancer risk. ”; Eur J Cancer Prev, 2011, 20, 6: 530-538.;
- Aronis KN. i wsp.; “Effects of trans fatty acids on glucose homeostasis: a meta-analysis of randomized, placebo-controlled clinical trials. ”; Am J Clin Nutr, 2012, 96, 5: 1093-1099;
- Zhu Y. i wsp.; “Dietary total fat, fatty acids intake, and risk of cardiovascular disease: a dose-response meta-analysis of cohort studies.”; Lipids Health Dis, 2019, 18, 91.;
- de Souza RJ. i wsp.:; “Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all cause mortality, cardiovascular disease, and type 2 diabetes: systematic review and meta-analysis of observational studies. ”; BMJ, 2015, 351.;
- Angelieri CT. i wsp.; “Trans fatty acid intake is associated with insulin sensitivity but independently of inflammation. ”; Braz J Med Biol Res, 2012, 45, 7: 625-631.;
- Hyseni L. i wsp.; “Systematic review of dietary trans-fat reduction interventions. ”; Bull World Health Organ, 2017, 95, 12: 821-830.;
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS