Tego na pewno nie wiecie. Nasza skarbnica

Czytam na przykład w najnowszej znakomitej monografii Starego Przedmieścia, w równie znakomitym rozdziale o dawnych gdańskich drukarzach, że dotąd nie udało się dokładnie wskazać położenia sławnej drukarni przy ul. Rzeźnickiej, założonej w 1538 r. przez Franciszka Rhodego, prowadzonej potem przez jego potomków i przez przedstawicieli rodziny Rhete, kupionej w 1694 r. przez Jana Zachariasza Stollego. Pięć lat temu, przygotowując książkę „Z dziejów gdańskiej wody” zainteresowałem się planami wodociągów Michała Wittwercka z 1717 r., pomyślanymi jako załączniki do tzw. Księgi Wodnej (Wasser-Buch) Urzędu Budowlanego. Obie pozycje, są oczywiście w zbiorach Biblioteki Gdańskiej. W spisie pomp i studni na ul. Rzeźnickiej „po prawej stronie, od ulicy Kocurki do Podwala Przedmiejskiego” znalazłem zapisy: „4. parcela Evert Hein rzeźnik ma 1 pompę. 5. parcela Joh. Zachar. Stoll ma 1 pompę i wodę z 4. parceli”.

Czwarta działka od Kocurek 

Nie ulega wątpliwości, że to nasz drukarz. Czwarta parcela od Kocurek – jaki to numer? Za czasów Stollego gdańskie domy nie były jeszcze ponumerowane. W zbiorach Biblioteki jest kolekcja ksiąg adresowych, wydawanych w Gdańsku od 1741 r. Od 1794 do 1853 r. podawano w nich tzw. numery serwisowe, od 1854 obowiązującą w Śródmieściu do 1945 r. (gdzieniegdzie do dziś), numerację obiegową, ulicami. Czwarta działka od Kocurek otrzymała nr 77, piąta 78 i to tutaj była drukarnia. Oba domy stały do zagłady w 1945 r. Po wojnie powstał w tym miejscu blok, przypisany do Żabiego Kruku (!), oznaczony nr. 3. Historycznie jest to adres bezsensowny, ale powinna się na tym domu znaleźć tablica upamiętniająca naszą sławną drukarnię.

CZYTAJ TAKŻE: Od 1 stycznia już tylko e-recepty. Co się zmieni?

Warto też zajrzeć do innych ksiąg. Oto np. fragment rozporządzenia o właściwym obchodzeniu świąt z 1427 r.: „Po pierwsze… nie wolno w dzień świąteczny wystawiać na sprzedaż żadnych towarów… z wyjątkiem soboty, która wedle starego zwyczaju ma być pozostawiona ze względu na targ. Jednakowoż mięso i ryby można sprzedawać każdego dnia (!).

Tawerny zamknięte?

Takoż winny wszystkie tawerny i winiarnie w dni świąteczne… być zamknięte przed południem, dopóki zegar nie wybije dziewiątej [od wschodu słońca – AJ].

Tudzież postanawia się, że należy święcić niedzielę Zielonych Świąt i Boże Ciało na równi z Wielkanocą czy świętami Chrystusowymi, tak by w te dni nie urządzać żadnych zebrań ani piwnych popijaw cechowych.

Tudzież żeby ci ze strzelnic nie wychodzili na strzelanie do ptaka [drewnianego – AJ], dopóki dzwon nie wybije dziewiątej, ani nie robili żadnych brewerii, iżby innym ludziom nie zakłócać nabożeństwa”. Ciekawe, co by powiedzieli ówcześni prawodawcy na nasze dzisiejsze zwyczaje świąteczne?