Cudze chwalicie, swego nie znacie: Tarnów (Muzeum Diecezjalne)
Maryja opłakuje zdjęte z krzyża martwe ciało syna – wysmukłe i wiotkie, ze skrzyżowanymi nogami i mocno pochyloną głową. Spoczywa na prześcieradle podtrzymywanym przez Nikodema i Józefa z Arymatei. Za Maryją stoją Jan i Maria Magdalena, trzymająca puszkę z olejami w dłoniach. Maria Kleofasowa patrzy na pełną smutku twarz matki Zbawiciela.
W głębi – trzy krzyże – jeden jest pusty, na dwóch wciąż wiszą ciała łotrów. W tle relief z motywem winorośli. To obraz Opłakiwanie z Chomranic, jedno z najsłynniejszych polskich dzieł doby późnego gotyku, datowane około 1440 roku. Dzieło anonimowego malarza, znanego w literaturze jako „Mistrz Opłakiwania”, powstało najprawdopodobniej w Krakowie. Obraz pierwotnie zdobił wnętrze kościoła św. Krzyża na Kleparzu. Dopiero później trafił do podsądeckich Chomranic. I stąd wziął nazwę – dziś znaną szeroko w kraju i poza jego granicami. Jest eksponowany w tarnowskim Muzeum Diecezjalnym.
Gdy aura nie sprzyja podróżom, a wiele okolicznych atrakcji turystycznych odbywa zimową przerwę, warto rozejrzeć się wokół – gdyż w samym Tarnowie odnaleźć można miejsca niezwykłe i cenne pamiątki czasów minionych. Niezwykłe, także w skali kraju. Bo w dzisiejszej opowieści o skarbach zgromadzonych w zabytkowych pomieszczeniach starych kamieniczek często będą padały słowa: pierwszy, jedyny, unikatowy, najcenniejszy.
Tarnowskie Muzeum Diecezjalne powinno się odwiedzać systematycznie – po to właśnie, by poczuć klimat niezwykłości i przenieść się do innego świata. Świata minionego, świata sztuki wysokiej.
Średniowieczne arcydzieła
Opłakiwanie z Chomranic to dzieło przez znawców przedmiotu uznawane za unikatowe. Obraz został namalowany techniką tempery na desce o wymiarach 176 na 139 cm. Najprawdopodobniej był częścią tryptyku – być może nawet z dwiema parami kwater, o tematyce pasyjnej na skrzydłach. Jego forma sugeruje, że autor znał twórczość różnych ówczesnych europejskich środowisk artystycznych. Widać tu połączenie wpływów włoskich (charakterystyczne typy postaci i delikatny światłocień) z niderlandzkimi – po raz pierwszy w tutejszym malarstwie tak wyraźnymi. Obraz wywarł ogromny wpływ na małopolskie malarstwo drugiej połowy XV wieku. Jego wpływy widoczne są w wielu innych dziełach, takich jak Opłakiwania z Żywca i Czarnego Potoku, Misericordia Domini ze Zbylitowskiej Góry czy znajdująca się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie Pieta. Plastyczność postaci, gra konturów i światłocienia, umiejętne operowanie paletą barw powodują niezwykłość całego przedstawienia. Możemy jej doświadczyć, bo jest na wyciągnięcie ręki.
A to dopiero początek. Będąc w muzeum, warto zwrócić uwagę na najstarszy, znajdujący się tu eksponat – drewnianą późnoromańską rzeźbę przedstawiającą głowę św. Jana na misie, powstałą w drugiej połowie XIII wieku.
Nie można nie przystanąć choć na chwilę przed obrazem Madonny z goździkiem, który zdobił ściany zamkowej kaplicy Tarnowskich. To dzieło Mistrza Zwiastowania z Jodłownika. Jak się nazywał, na pewno nie wiadomo. Jan Goraj czy może Joachim Libnau? Wiadomo, że działał w Krakowie na przełomie XV i XVI wieku, uprawiał malarstwo tablicowe i ścienne głównie dla klasztorów dominikanów i augustianów. Tworzył w tzw. stylu lśniącym – z połyskującymi w świetle włosami i tkaninami. Tła o motywach roślinnych, bogate w detale i postaci, które patrzą wprost na widza. Właśnie tak jak datowana na 1450 rok, przepiękna Madonna z dzieciątkiem trzymającym goździk, którego łodyga wbija się w serce matki – namalowana dla kościoła w Zawadzie. Jak Zwiastowanie (od którego pochodzi określenie malarza) – również cenny eksponat muzeum.
Pomiędzy Madonnami
O wszystkich zgromadzonych w muzeum bezcennych dziełach, w jednym tekście opowiedzieć nie sposób. Nie można jednak nie wspomnieć o cudownych gotyckich tryptykach, pochodzących z wielu świątyń rozsianych po całym regionie, jak choćby datowany na lata trzydzieste XV wieku tryptyk z Ptaszkowej. Na rewersie zachował się najstarszy w polskim malarstwie tablicowym cykl scen pasyjnych. W muzeum zostały zestawione ze środkową częścią tryptyku ze Szczawnicy i prezentują cztery sceny maryjne. W całości zachował się natomiast tryptyk św. Leonarda z Lipnicy Murowanej, na którego skrzydłach zobaczyć można m.in. sceny z życia świętego – modlitwę za parę królewską oraz uwolnienie więźnia.
W muzealnych salach zobaczymy wiele przepięknych przedstawień Maryi. Są to przede wszystkim figury ołtarzowe, rzeźbione w drewnie, polichromowane i złocone. Przemawiają do widza nie tylko szczególnym pięknem postaci, ale i poprzez atrybuty, które średniowieczni twórcy umieścili w ich dłoniach. Najczęściej jest to berło i jabłko. Choć zdarzają się też przedstawienia nietypowe – Jezus piszący księgę (rzeźba z Zawady) czy Maryja z gruszką – symbolem kobiety brzemiennej (przedstawienie z Ujanowic).
Oprócz madonn z dzieciątkiem w muzeum zobaczyć można także przedstawienia Matki Boskiej Bolesnej. Szczególna jest pieta z Wojnicza, powstała na początku XIV wieku – uważana za najstarszą w Polsce gotycką rzeźbę drewnianą. Niezwykłe są piety: mistyczna z Woli Mędrzechowskiej z 1420 roku, czy utrzymana w typie pieta corpusculum – z Biecza, gdzie ciało Chrystusa ma proporcje dziecka.
Ornaty, zegary i sztuka ludowa
Na piętrze Domu Mikołajowskich można poczuć atmosferę mieszkania niegdysiejszych rektorów Akademioli, dumnie określanego mianem piano nobile. W pomieszczeniach z pięknymi portalami i profilowanymi obramowaniami okien zobaczyć można m.in. tablicę erekcyjną, potwierdzającą rok powstania budynku, kopię znanego obrazu Caravaggia – Złożenie Chrystusa do grobu, prawdopodobnie autorstwa mediolańskiego artysty czy niezwykle ciekawe Epitafium doktora Adama, którego elementem jest pierwszy w malarstwie polskim realistyczny portret świecki.
Tarnowskie muzeum eksponuje również kolekcję tkanin kościelnych, głównie ornatów, datowanych od czasów średniowiecza aż po wiek XIX, wykonanych z cennych tkanin perskich, tureckich, włoskich, francuskich czy hiszpańskich.
W dziale sztuki ludowej na uwagę zasługują obrazy malowane na szkle (244 eksponaty), które podarował muzeum Norbert Lippóczy. Darem tarnowskiej nauczycielki Olgi Majewskiej jest zaś zbiór porcelany i zegarów, a także płótna kilku malarzy polskich, m.in. Jacka Malczewskiego.
Tarnowskie Muzeum Diecezjalne ma w swoich zbiorach również zabytki, które z uwagi na swoją wartość nie są eksponowane na co dzień. Można je zobaczyć tylko wyjątkowo. To romański, miedziany krzyż Bielczy, ręcznie wykonana XVII-wieczna mapa, szkic Jana Matejki przedstawiający św. Kingę czy wreszcie pałka Jakuba Szeli – pamiątka po czasach galicyjskiej rzezi.
Zanim więc zaczniemy chwalić cudze, odwiedźmy swoje – niezwykłe miejsce znajdujące się na tarnowskiej Starówce.
Podczas przygotowywania tekstu autor korzystał z filmu zrealizowanego z okazji jubileuszu 125-lecia Muzeum Diecezjalnego w Tarnowie przez wieloletniego dyrektora placówki ks. Tadeusza Bukowskiego.
Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, pl. Katedralny 6. Otwarte od wtorku do soboty w godz. 10-15, niedziele i święta 9-14.
Jest najstarszym muzeum diecezjalnym w Polsce. Zostało założone przez ks. Józefa Bąbę 25 października 1888 roku. Początkowo mieściło się w budynku seminarium. W okresie międzywojennym zbiory zostały przeniesione do ratusza, a po wojnie – do zabytkowych kamieniczek posadowionych w cieniu tarnowskiej katedry. To: Scholasteria, Akademiola (pierwsza tarnowska szkoła, później filia akademii), Dom Mikołajowskich (z 1524 r., najstarszy obecnie dom mieszczański w Tarnowie) oraz Dom Mansjonariuszy.
Eksponaty muzeum to: zabytki sztuki cechowej (gotycka rzeźba i malarstwo), tkaniny kościelne (ornaty i kapy oraz pasy kontuszowe), sztuka ludowa, salon mieszczański – zegary, porcelana i obrazy, między innymi Wojciecha Weissa, Vlastimila Hofmana, Kazimierza Sichulskiego czy Jacka Malczewskiego.
Artykuł dostępny na stronach TEMI https://www.temi.pl/rozmaitosci/podroze/tam-gdzie-maryja-syna-oplakuje
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS