Na przełomie 2014 oraz 2015 r. przy okazji rozpoczęcia prac związanych z pracami modernizacyjnymi linii kolejowej nr 91 Kraków Główny – Medyka w Sterkowcu ponownie wrócił temat zapomnianego grobu dwóch kobiet zamordowanych prawdopodbnie w kwietniu 1942 r. Poniosły śmierć w pobliżu przystanku kolejowego w Sterkowcu i zostały pochowane w pobliżu peronu. Ich zabójcą był psychopatyczny zbrodniarz wojenny, żandarm niemiecki Engelbert Guzdek.
Temat poruszył pochodzący z Maszkienic Henryk Pałka, który w trosce o pamięć i godne upamiętnienie zmarłych chciał ocalić ewentualny grób od zniszczenia w trakcie prowadzonych prac modernizacyjnych. W 2015 r. robotnicy nie trafili ostatecznie na żadne ślady grobu. Poza szczątkowymi informacjami długo nie udawało się ustalić konkretnych faktów – pomimo, że informacje były dostępne, ale rozproszone. Upływ lat i ulotna ludzka pamięć nie pomagały w ustaleniu lokalizacji grobu i pełnych okoliczności tragicznej śmierci dwóch kobiet. Dopiero seria przypadków, oraz współczesna technika pozwoliły na poskładanie tej historii w całość.
W styczniu 2019 tą sprawę rozwiązał Ireneusz Banek – pochodzący z Rudki (Gmina Wierzchosławice) pasjonat historii. Prowadząc kwerendę w Archiwum Narodowym w Bochni znalazł przez przypadek korespondencję pomiędzy Powiatowym Komitetem Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Brzesku, a Wojewódzkim Komitetem Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Krakowie. Korespondencja rzuca światło na całą sprawę i pozwala wyjaśnić wiele wątpliwości.
W Archiwum Narodowym w Bochni znajdują się 4 dokumenty związane ze wspomnianą sprawą. Wszystko zaczęło się od listu Kazimierza Piekarczyka, mieszkańca Sterkowca, który na początku 1969 r. skierował do redakcji Dziennika Polskiego list w związku z artykułem „Mogiła w Smęgorzewie przypomina” z 7 stycznia 1969 r. Jego list został opublikowany 6 maja 1969 r. w dziale listy do redakcji.
Czytamy w nim: „… chcę poinformować Redakcję o mogile dwóch osób, rozstrzelanych przez gestapowca na oczach ludności miejscowości Sterkowiec pow. Brzesko. Mogiła ta znajduje się opodal toru kolejowego. Jest ona całkowicie zapomniana i nie ujęta chyba w żaden rejestr, gdyż po dzień dzisiejszy nikt się o nią nie troszczy.”
W kilka dni później sprawa nabrała rozpędu. Za sprawą urzędników Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Krakowie 23 maja 1969 r. wycinek prasowy wraz z pismem z prośbą o rozeznanie stanu mogiły i rozważenie ewentualnego przeniesienia jej na cmentarz komunalny trafił do sekretariatu Powiatowego Komitetem Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Brzesku. Niespełna trzy tygodnie później – 11 czerwca w korespondencji zwrotnej możemy odczytać: „…po zasięgnięciu opinii ludności i władz miejscowych informuję uprzejmie, że mogiła przy torach kolejowych w Sterkowcu nie istnieje, gdyż w roku 1946 została przeprowadzona ekshumacja zwłok, które obecnie znajdują się na cmentarzu żydowskim w Brzesku.”
Jak się okazało zamordowane kobiety były narodowości żydowskiej. Ten fakt pojawiał się również w informacji przekazanej przez Henryka Pałkę. Skąd pochodziły i gdzie zmierzały? Wg Władysława Myślińskiego autora książki „A jednak tak było” Engelbert Guzdek spotkał w lesie zdążające do stacji kolejowej w Sterkowcu dwie młode kobiety. Pochodziły prawdopodobnie z Krakowa. Guzdek uprowadził je w las i zabił. Z kolei Kazimierz Piekarczyk w swoim liście do redakcji Dziennika Polskiego wspomina, że kobiety zostały rozstrzelane na oczach mieszkańców Sterkowca. Mając na uwadze okoliczności kobiety zostały pochowane w miejscu swojej śmierci. Już po zakończeniu wojny, w 1946 ich szczątki zostały ekshumowane i przeniesione na cmentarz żydowski w Brzesku. 13 kwietnia 1942 r. gestapo i żandarmeria zamordowała w Brzesku około 50 Żydów. Czy mord na Żydówkach przy stacji w Sterkowcu ma jakiś związek z tamtym wydarzeniem?
Kim był Engelbert Guzdek?
Engelbert Guzdek to niemiecki zbrodniarz wojenny zwany Katem Powiśla oraz Krwawym upiorem, starszy wachmistrz w Ordnungspolizei stacjonujący podczas II wojny światowej na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Charakteryzował się on bardzo dużym wzrostem (190 cm) oraz skłonnościami sadystycznymi.
Jego charakterystykę i wzmiankę o zbrodniczej działalności przynosi książka „A jednak tak było” pióra Władysława Myślińskiego, wydana przez Ludową Spółdzielnię Wydawniczą w roku 1978.
„Najwięcej przerażenia siał ten hitlerowski zbrodniarz w sąsiednim powiecie dąbrowskim, ale zaznaczył się krwawo również w powiecie brzeskim. Gdy w marcu i w kwietniu 1942 roku przebywał na posterunku w Szczepanowie, nikt jeszcze nie domyślał się, co to za niebezpieczny zbój. Tu i tam spotykało się trupy obcych, nieznanych, z niewiadomej przyczyny zamordowanych ludzi, gdyż dowody osobiste (czytaj: „kennkarty” – przyp. A.K. Musiał) im zabierał, aż się później wyjaśniło, że sprawcą ich śmierci był Guzdek.
Niedługo potem spotkał w lesie zdążające do stacji kolejowej w Sterkowcu dwie młode kobiety, prawdopodobnie z Krakowa. Uprowadził je w las i zabił” – czytamy we wspomnianej pozycji.
Najbardziej znaczącą zbrodnią Engelberta Guzdka było współuczestnictwo w mordzie 93 Romów w Szczurowej 3 lipca 1943 roku. Zmarł w wyniku przypadkowego postrzału w trakcie dożynek w Otfinowie w sierpniu 1943 r.
W październiku 2014 r. ukazała się książka „Guzdek, kat Powiśla” z filmem dokumentalnym na DVD opowiadająca o Engelbercie Guzdku. Autorem książki był zmarły nie tak dawno Zygmunt Szych, a jednym z wydawców Stowarzyszenie Regionalny Dom Medialny, założone przez tarnowskich dziennikarzy.
Film dostępny jest na youtube.
—
Foto: Ireneusz Banek
sterkowiec.pl
Źródła:
Archiwum Narodowe oddział w Bochni
https://pl.wikipedia.org/wiki/Engelbert_Guzdek
https://sites.google.com/site/cmeto2009/home/wojna-1939-45/guzdek
„A jednak tak było”, Władysław Myśliński, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1978.
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS