Sprzedaż mieszkania przez przedsiębiorcę osobie fizycznej – skutki podatkowe w VAT i PCC

Przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT nabył mieszkanie 22 kwietnia 2015 r. Mieszkanie było wykorzystywane do czynności opodatkowanych, w związku z czym Przedsiębiorca obniżył podatek należny o podatek naliczony z tytułu nabycia mieszkania. Od momentu nabycia nie ponoszono nakładów na ulepszenie mieszkania, które podwyższyłyby jego wartość jako środka trwałego. W 2020 roku Przedsiębiorca postanowił to mieszkanie sprzedać, a potencjalnym kupcem nieruchomości jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, która nie jest czynnym podatnikiem VAT.

W opisanym przykładzie znajdą zastosowanie przepisy dotyczące zwolnienia od podatku dostawy budynków, budowli lub ich części. Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:

1. dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
2. pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres 2 krótszy niż 2 lata.

W sytuacji wskazanej w przykładzie dostawa nie jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim. Mieszkanie było przedmiotem pierwszego zasiedlenia w momencie, w którym Przedsiębiorca je nabył, w związku z czym do pierwszego zasiedlenia upłynęło więcej niż 2 lata. W związku z powyższym zostaną spełnione przesłanki ku temu, aby transakcja sprzedaży mieszkania podlegała zwolnieniu z opodatkowania podatkiem VAT.

W tym miejscu warto wspomnieć, że Przedsiębiorca nie będzie mógł zrezygnować ze zwolnienia i opodatkować dostawy mieszkania na podstawie art. 43 ust. 10 ustawy o VAT. Jednym z warunków jest bowiem, aby dokonujący dostawy i nabywca mieszkania byli zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. W prezentowanym przykładzie nabywca jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, w związku z czym warunek nie zostanie spełniony.

Polecamy: VAT 2020. Komentarz

Polecamy: Biuletyn VAT

Zwolniona z podatku sprzedaż nieruchomości dokonana w ciągu 10-letniego okresu korekty (liczonego od momentu oddania obiektu do użytkowania) pociąga za sobą obowiązek korekty podatku odliczonego w części odnoszącej się do pozostałego okresu korekty, co wynika z art. 91 ust. 2 w zw. z ust. 4 ustawy o VAT. Korekta powinna być dokonana jednorazowo w odniesieniu do całego pozostałego okresu korekty. Korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła sprzedaż.

Sprzedaż mieszkania stanowi wyjątek od reguły i jako czynność zwolniona z opodatkowania podatkiem VAT, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 2 pkt 4 lit. b ustawy o PCC, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany, jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku VAT z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach. Ustawa o PCC nie dopuszcza zatem możliwości skorzystania z wyłączenia przedmiotowego przy sprzedaży mieszkania.

Warto wskazać, że na gruncie ustawy o PCC skutki podatkowe wystąpią tylko i wyłącznie dla kupującego mieszkanie. W stosunku do Przedsiębiorcy, na tym polu nie powstanie obowiązek podatkowy. Obowiązek podatkowy ciążyć będzie na kupującym (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC). Obowiązek podatkowy powstanie z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej, przy sprzedaży mieszkania będzie to data umowy sprzedaży (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustaw o PCC). W myśl art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC za podstawę opodatkowania przyjmuje się średnią rynkową wartość rzeczy lub prawa majątkowego. Ustalając wartość nieruchomości należy zwrócić uwagę na ceny mieszkań o podobnym położeniu, metrażu, a także stanu i stopnia zużycia rzeczy (art. 6 ust. 2 ustawy o PCC). Stawka opodatkowania dla umowy sprzedaży wynosi 2% podstawy opodatkowania (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC). Podatek PCC powinien być pobrany przez notariusza.

Reasumując powyższe rozważania, sprzedaż mieszkania przez przedsiębiorcę będącego czynnym podatnikiem VAT na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej będzie zwolniona z podatku VAT i pociągnie za sobą obowiązek korekty podatku naliczonego. Na gruncie ustawy o PCC podatek wynosi 2%, jednak ciężar podatku spoczywać będzie na kupującym.

Adrian Puttkammer Młodszy konsultant podatkowy ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp.k.
Alicja Ziółek, Doradca podatkowy, Kierownik Zespołu ds. Podatków Pośrednich w ECDP TAX Żuk Komorniczak i Wspólnicy sp.k.