Sprawiedliwi Ukraińcy – ratowali Polaków podczas rzezi

Niektóre z tych historii są niezwykle skomplikowane. Takie jak historia Ukraińca, który wydał UPA Polaków, z którymi wcześniej żył w niezgodzie. – Gdy jednak zostali na jego oczach zamordowani, przeżył prawdziwe katharsis. Uratował potem życie 21 innych Polaków. Było to tym trudniejsze, że jego syn był członkiem UPA – mówi Maryla Ścibor Marchocka, pisarka i dziennikarka, autorka mówiącej o tych tych wydarzeniach książki pt. “Sprawiedliwi”. Ukazała się ona w 2019 r. pod patronatem “Gościa Niedzielnego”.

Uratowany przez Ukrainkę – dosłownie zasłonięty jej ciałem – został także 7-letni Jurek Wójcik, późniejszy słynny operator filmowy, współtwórca ekranizacji “Potopu” i “Faraona”.

Maryla Ścibor Marchocka wspomina także Ukraińca nazwiskiem Tkaczuk – bogatego człowieka, który nie tylko oddał własne łodzie, ale także kradł łodzie innych Ukraińców, aby zagrożeni śmiercią Polacy mogli się przeprawić do miasteczka, w którym stacjonował niemiecki garnizon (ukraińskie bojówki unikały działania pod nosem oddziałów niemieckich).

Wszystko to są jednak pojedyncze świadectwa. Jaka była skala pomocy świadczonej przez Ukraińców ich polskim bliźnim? – Zjawisko to nie jest zbadane, do tej pory poświęcono mu tylko jedną pracę naukową, jedną popularno-naukową i dwie książki literackie – przyznaje Ścibor Marchocka. Podstawową pozycją pozostaje praca Romualda Niedzielki z IPN. Opierając się na dokumentach, doliczył się on 1300 Ukraińców, którzy w czasie rzezi ratowali życie Polaków. Ona sama dodała do tej listy 200 nazwisk i – jak podkreśla – nie jest to z pewnością lista pełna.

Maryla Ścibor Marchocka, powołując się na opinię swego ojca, zauważa, że jedynym sposobem, by Polacy i Ukraińcy pozostali wolni, jest wspólne przeciwstawienie się Rosji. To jeden z powodów, dla których warto przypominać pomoc, jaką Ukraińcy wyświadczyli Polakom.