Sprawcy medycznego krzywdzenia dzieci (przeniesionego zespołu Munchausena) – przegląd systematyczny 796 przypadków

Wprowadzenie. Niewiele wiadomo o sprawcach medycznego krzywdzenia dzieci (MKD, medical child abuse), często nazywanego także przeniesionym zespołem Munchausena lub udzielonym zaburzeniem pozorowanym. Do tej pory na podstawie danych pochodzących z wystarczająco dużej próby nie opisano demograficznej ani klinicznej charakterystyki sprawców. Postanowiliśmy zająć się tym zagadnieniem i przeprowadzić przegląd systematyczny opisów przypadków oraz serii przypadków dostępnych w piśmiennictwie.

Metoda. Systematyczne wyszukiwanie opisów i serii przypadków opublikowanych od 1965 r. przeprowadzono przy użyciu baz danych MEDLINE, Web of Science i EMBASE. Przejrzano 4100 pozycji, a następnie przeprowadzono wyszukiwanie uzupełniające przy użyciu Google Scholar i bibliografii podanych w zakwalifikowanych artykułach. Wyszukiwanie wygenerowało próbę złożoną z 796 sprawców – 309
z opisów przypadków i 487 z serii przypadków. Uzyskane informacje obejmowały cechy demograficzne i charakterystykę kliniczną sprawców, a także metody krzywdzenia i następstwa każdego przypadku.
Wyniki. Prawie wszyscy sprawcy byli płci żeńskiej (97,6%), przy czym niemal zawsze sprawczynią była matka ofiary (95,6%). Większość żyła w związku małżeńskim (75,8%). Średni wiek opiekunów w chwili kontaktu dziecka z ochroną zdrowia wynosił 27,6 roku. Osoby dopuszczające się MKD w wielu wypadkach wykonywały zawody związane z opieką zdrowotną (45,6%), doświadczyły powikłań położniczych (23,5%) lub padły ofiarą krzywdzenia w dzieciństwie (30%). Najczęstszymi zdiagnozowanymi u nich zaburzeniami psychicznymi były zespół Munchausena, czyli pozorowane zaburzenie wywołane u siebie (30,9%), zaburzenie osobowości (18,6%) i depresja (14,2%).

Wnioski. Na podstawie największej przeprowadzonej dotąd analizy sprawców MKD można sformułować kilka zaleceń klinicznych. W szczególności apelujemy do klinicystów, aby traktowali matki, które w dzieciństwie doświadczyły krzywdzenia, u których wystąpiły komplikacje położnicze lub u których rozpoznano zespół Munchausena, jako osoby o podwyższonym ryzyku MKD. Niezbędne są badania podłużne, aby ustalić rzeczywistą wartość prognostyczną tych czynników, ponieważ nasza metoda mogła być podatna na wpływ tendencyjności publikacyjnej.