Ślady życia na Wenus? To może być przełomowe odkrycie

Wenus jest jedną z najbardziej tajemniczych planet naszego Układu Słonecznego. Temperatura na jej powierzchni jest niezwykle wysoka i wynosi ponad 465 stopni Celsjusza. Planeta jest pozbawiona wody. Ciśnienie na powierzchni Wenus jest ponad 90 razy większe niż na Ziemi. Atmosfera planety jest złożona prawie wyłącznie z dwutlenku węgla – 96,5 proc. (3,5 proc. to azot). Wenus jest całkowicie pokryta chmurami, złożonymi z kropel ciekłego stężonego kwasu siarkowego z bardzo niewielkimi śladami wody. Pokrywa chmur znajduje się na wysokości około 48-60 km, czyli znacznie wyżej niż chmury w atmosferze ziemskiej. Temperatura w dolnych warstwach chmur sięga około 90 stopni Celsjusza, w górnych spada do około zera. Ciśnienie atmosferyczne na wysokości pokrywy chmur na Wenus jest mniej więcej takie samo, jak na powierzchni Ziemi.

Odkryty w pokrywie chmur Wenus fosforowodór, to gaz łatwopalny i toksyczny. Na Ziemi występuje w środowiskach beztlenowych, na przykład mokradłach, czy… jelitach, zarówno zwierząt, jak i ludzi, gdzie jest produkowany przez bakterie. Powstaje też w procesach przemysłowych. Fosforowodór wykorzystujemy na co dzień w walce ze szkodnikami niszczącymi uprawy, głównie owadami czy gryzoniami. Podczas I wojny światowej był używany jako chemiczny środek bojowy – tłumaczy dr Janusz Pętkowski, astrobiolog, który od 5 lat pracuje naukowo w grupie badawczej prof. Sary Seager w Massachusetts Institute of Technology (MIT).

W dwudziestoosobowym zespole naukowców to właśnie dr Pętkowski jest jednym z dwóch badaczy odpowiadających za badania właściwości chemicznych i biologicznych fosforowodoru. Wspólnie z dr Williamem Bainsem, biochemikiem z MIT wykazali, że ziemski gaz może być sygnałem życia w kosmosie. Artykuł opisujący szczegółowo właściwości fosforowodoru przechodzi obecnie przez proces recenzji w redakcji czasopisma “Astrobiology”. Informację o odkryciu ogłosiło dziś oficjalnie, podczas specjalnej konferencji prasowej, Królewskie Towarzystwo Astronomiczne. 

W przeszłości Wenus była planetą, na której być może były rzeki, jeziora i oceany. Doszło tam jednak do katastrofy klimatycznej, w wyniku której przez setki milionów lat powierzchnia planety stawała się coraz bardziej wroga. Jeśli w przeszłości, w wenusjańskich oceanach, istniało życie, to możliwe, że udało mu się przetrwać katastrofalną zmianę klimatu i “uciec” w chmury. Tylko tam – wysoko w atmosferze, daleko od rozgrzanej powierzchni Wenus, panuje temperatura, która może sprzyjać życiu – tłumaczy Pętkowski. Astrobiolog zaznacza jednak, że odkrycie śladów fosforowodoru nie jest ostatecznym dowodem na istnienie życia pozaziemskiego. Taki dowód uzyskamy, gdy wyślemy tam statek kosmiczny i uda nam się to “życie” przechwycić i zobaczyć na własne oczy. 

Niezależnie od tego, czy fosforowodór jest sygnałem życia czy nie, wykrycie tego gazu na Wenus jest odkryciem niezwykłym i oznacza przełom w badaniach nad planetami skalistymi typu ziemskiego, które znajdują się w naszym Układzie Słonecznym – podkreśla dr Pętkowski. Jeśli fosforowodór nie jest wytwarzany przez organizmy żywe, to musi być wytwarzany przez bardzo nietypową geologię planety lub bardzo nietypową chemię atmosfery – dodaje polski astrobiolog. 

Zespół naukowców pod kierunkiem prof. Jane Greaves z Uniwersytetu w Cardiff realizował badania Wenus przez ponad dwa lata. Przedsięwzięcie zostało sfinansowane zarówno z pieniędzy publicznych, jak i prywatnych w ramach grantów od organizacji w USA i UK oraz grantu z programu Horyzont 2020. Ślady fosforowodoru wykryto dzięki dwóm potężnym teleskopom James Clerk Maxwell Telescope i Atacama Large Millimeter/submillimeter Array. 

Informacja prasowa: dr Janusz Pętkowski (MIT)/Science PR