Skutki ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora dla podmiotów zajmujących się windykacją

Formy prowadzenia działalności windykacyjnej – planowane zmiany

Działalność windykacyjna będzie mogła być prowadzona wyłącznie:

1. w przypadku osoby prawnej mającej siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – w formie spółki akcyjnej;
2. w przypadku osoby prawnej mającej siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym – w formie spółki akcyjnej albo spółki działającej na zasadach właściwych dla tej spółki, mającej siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, w formie oddziału o kapitale zakładowym wynoszącym co najmniej 5 milionów złotych, po uzyskaniu zezwolenia wydanego przez ministra właściwego do spraw gospodarki i wpisie tej spółki do Rejestru.

Wynika z tego, że podmioty inne niż wskazane powyżej, które przed wprowadzeniem ustawy wykonywały czynności windykacyjne lub działalność windykacyjną, po wejściu w życie nowych przepisów będą mogły jeszcze przez okres jednego roku kontynuować działalność w dotychczasowej formie. W tym czasie muszą jednak przekształcić się w spółkę akcyjną i spełnić pozostałe wymogi ustawy, m. in. uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności windykacyjnej. W przeciwnym razie konieczne będzie zakończenie prowadzenia przez nich tego rodzaju działalności.

Definicja działalności windykacyjnej

Nowa ustawa będzie miała zastosowanie do działalności windykacyjnej definiowanej jako całokształt czynności faktycznych i prawnych zmierzających do polubownego spełnienia przez osobę zobowiązaną należnego od niej świadczenia pieniężnego z wyłączeniem czynności zastrzeżonych dla komorników sądowych i wykonywanych przez organy administracji publicznej. Osobą zobowiązaną jest konsument w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) lub rolnik indywidualny, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 461 i 1846), wobec których podejmowane są czynności windykacyjne. Z kolei zgodnie z kodeksem cywilnym za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Przedsiębiorcy – dłużnicy nie będą zatem chronieni. Firmy dotychczas zajmujące się windykacją, które nie będą firmami windykacyjnymi w rozumieniu ustawy, będą mogły w dalszym ciągu podejmować względem nich czynności windykacyjne bez uzyskania stosownych zezwoleń i licencji.

Nasuwa się pytanie, czy ustawa znajdzie zastosowanie do osób fizycznych, które zawarły umowę jako osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, a przed podjęciem przez wierzyciela próby polubownego odzyskania należności zaprzestały jej prowadzenia. Z jednej strony celem ustawy jest ochrona osób fizycznych przed nadużyciami przedsiębiorstw windykacyjnych. Bez wątpienia jednak, w opisanym powyżej przypadku, długi tych osób powstają w związku z czynnościami prawnymi związanymi bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą i w relacji z wierzycielem, w zakresie windykowanego długu, nie są konsumentami. Argumentem przemawiającym za niestosowaniem ustawy do czynności windykacyjnych podejmowanych wobec osób fizycznych, które zakończyły działalność, jest zasada ścisłej interpretacji prawa karnego. Skoro art. 52 ust. 1 projektu wprowadza sankcje karne za podejmowanie bez wymaganej licencji czynności windykacyjnych, rozumianych jako czynności podejmowane wyłącznie względem konsumentów, to czynności zmierzające do polubownego odzyskania należności od osób fizycznych, które zawarły umowy jako przedsiębiorcy, nie wypełniają znamion wskazanego czynu zabronionego. Przepisy karne nie mogą być interpretowane rozszerzająco.

Działalność windykacyjna – warto śledzić zmiany legislacyjne

Podmioty, które będą w stanie spełnić wymogi ustawowe oraz zdecydują się na kontynuowanie działalności windykacyjnej, będą musiały stosować się do określonych w ustawie zasad prowadzenia windykacji. Projektodawca zdefiniował czynność windykacyjną jako każdą czynność faktyczną lub prawną podejmowaną w ramach prowadzonej działalności windykacyjnej. Jak wynika z uzasadnienia projektu, wprowadzenie tak ogólnej definicji czynności windykacyjnych podyktowane jest zamiarem objęcia nią wszelkich czynności faktycznych i prawnych zmierzających do odzyskania należności i uniknięcia łatwego obchodzenia przepisów ustawy przez podmioty zajmujące się windykacją. Dla wzmocnienia ochrony dłużnika wprowadzono otwarty katalog niedozwolonych czynności windykacyjnych. Oprócz zakazów wynikających z innych przepisów prawa, takich jak zakaz naruszania godności ludzkiej lub prawa do prywatności, wprowadzono zakazy specyficzne dla działalności windykacyjnej, do których można zaliczyć m. in. zakaz podejmowania czynności w celu ujawnienia przez osobę zobowiązaną źródeł dochodu oraz posiadanego majątku. Przywołany katalog czynności niedopuszczalnych jest szeroki i przedsiębiorstwa windykacyjne z pewnością będą musiały wdrożyć odpowiednie procedury, aby nie dochodziło do naruszeń, ponieważ w przypadku ich stwierdzenia będą narażone na karę pieniężną w wysokości od 100 tysięcy do 500 tysięcy złotych.

Projekt ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora stanowi novum w polskim porządku prawnym. Mimo że ustawa nie została jeszcze uchwalona, to projektowane regulacje, o ile wejdą w życie, na tyle istotnie wpłyną na rynek windykacji, że przedsiębiorstwa, które planują w nieodległej przyszłości w dalszym ciągu zajmować się tego typu działalnością, powinny śledzić proces legislacyjny i przygotować się na nadchodzące zmiany.

Autor: adw. Krzysztof Kleszcz, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy

Zgłoś naruszenie/Błąd