Samoloty RWD-8 z Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Tych było najwięcej

W historii polskich skrzydeł i udziału w niej Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej istotne miejsce zajmuje samolot RWD-8. Był tu produkowany z oznaczeniem RWD-8 pws, dla odróżnienia od płatowców wytwarzanych w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych w Warszawie, gdzie były sygnowane znakiem RWD-8 dwl.

W Białej Podlaskiej wyprodukowanych zostało 500 egzemplarzy, jak policzył Andrzej Glas w 1977 roku. W 1983 roku w książce napisanej wspólnie z Leszkiem Dulębą pada liczba 470 sztuk. Z kolei w książce wydanej wespół z Tadeuszem Chwałczykiem, w 1990 roku, podana jest ponownie liczba 500. Nawet gdyby przyjąć tę mniejszą wartość egzemplarzy RWD-8 pws, był to samolot wyprodukowany w okresie dwudziestolecia międzywojennego w największej liczbie.

Prace projektowe nad konstrukcją samolotu rozpoczęły się po ogłoszeniu konkursu przez Departament Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych na samolot nadający się do szkolenia podstawowego pilotów, kandydatów do lotnictwa wojskowego i docelowego wykorzystania go w armii. Wymagania wobec płatowca określiła w 1931 roku Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. Przystąpiły do niego trzy konstrukcje: oblatany w 1931 roku BM-4h z Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów „Samolot” w Poznaniu, oblatany w lipcu 1932 roku PZL-5 bis z Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie oraz oblatany pod koniec 1932 roku RWD-8 z Warsztatów Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej (dalej: Warsztaty Sekcji Lotniczej).

Na potrzeby konkursu, z lewej strony kabiny zostały zamontowane stopnie wejściowe, zaś z przodu – konstrukcja metalowa, zwana brodą, mająca chronić silnik w razie kapotażu (wypadku lotniczego, polegającego na przewróceniu się samolotu przez nos na plecy). Konkurs wygrała konstrukcja RWD-8. Koncepcję tego samolotu przygotował inż. Stanisław Wigura. Niestety, 11 września 1932 roku zginął w katastrofie w locie z Franciszkiem Żwirką pod Cierlickiem, na czeskim Śląsku Cieszyńskim. Obliczenia konstrukcyjne wykonał już inż. Leszek Dulęba.

RWD-8 pochodził z DWL

Skrót RWD wywodzi się od inicjałów nazwisk trzech studentów Politechniki Warszawskiej, którzy rozpoczęli współpracę jeszcze na uczelni, a na celu mieli tworzenie samolotów. Byli to Stanisław Rogalski, Stanisław Wigura i Jerzy Drzewiecki. Założyli oni Warsztaty Sekcji Lotniczej. Szybko zdobyli uznanie, jako konstruktorzy serii samolotów RWD, wówczas od RWD-1 do RWD-7. Studia ukończyli w 1929 roku. LOPP wysoko ceniła i patronowała działaniom młodych konstruktorów na rzecz budowy popularnego i taniego samolotu turystycznego, upatrując w nich także zdolność do stworzenia udanego samolotu szkolnego.

RWD-8 pws SP-BAR. Wyprodukowany w PWS w 1936 roku, z numerem fabrycznym 34-210. Stanowił własność Ministerstwa Komunikacji, użytkowany był w Aeroklubie Lwowskim. Zdjęcie pochodzi z sierpnia 1938 roku i wykonane zostało na lotnisku mokotowskim podczas Krajowych Zawodów Lotniczych. Na pierwszym planie piloci: Julian Kowalski, Eugeniusz Przysiecki i Jerzy Solak

Sekcja Lotnicza, w opinii Ligi, „…wykazała największą żywotność i rokowała na przyszłość najlepsze nadzieje”. Przeto Liga w 1929 roku rozpoczęła na Okęciu budowę dla nich zaplecza technicznego. W 1930 roku Warsztaty Sekcji Lotniczej zostały tam przeniesione. W 1933 roku przekształcono je w spółkę z o.o. Doświadczalne Warsztaty Lotnicze (DWL). Jeszcze w 1932 roku powstały w nich dwa prototypy RWD-8. Niezależnie od tego ruszyła budowa serii informacyjnej w liczbie 5 egzemplarzy. W sumie w latach 1932-1938 w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych zbudowano 78 egzemplarzy tych samolotów.

Dobre osiągi samolotu i tania eksploatacja spowodowały, że zainteresowanie nim wykazały władze lotnictwa wojskowego. Z powodu niedostatecznych możliwości produkcyjnych w DWL, jak też niechęci w kręgach wojskowych do prywatnych wytwórni, szczególnie szefa Departamentu IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych gen. Ludomiła Rayskiego, zadanie produkcji RWD-8 zostało powierzone państwowej PWS.

Duża seria z RWD-8 z PWS

Dokumentację na potrzeby produkcji seryjnej przygotował zespół pod kierownictwem Antoniego Uszackiego. Konstrukcja została wyposażona w wyjmowaną przegrodę między kabinami. Powstała w ten sposób kabina wannowa, co było wymogiem wojska. Spośród wytworzonych w latach 1934-1938 w PWS samolotów RWD-8, na potrzeby wojska trafiło 350 egzemplarzy, z czego 200 było używanych do szkolenia, a 45 w plutonach łącznikowych. Inne zostały przeznaczone na obozy Przysposobienia Wojskowego Lotniczego. W lotnictwie cywilnym znalazło się 120 sztuk.

W latach 1934-36 samoloty RWD-8 zaczęły stanowić podstawowy typ używany do szkolenia lotniczego pilotów wojskowych. Do 1938 roku ich baza w całym kraju wynosiła już 560 maszyn. To pozwoliło na wyszkolenie w szkołach lotniczych i na obozach PW Lotniczego ponad tysiąca osób. Była to grupa nowych pilotów, którzy wzięli udział w kampanii wrześniowej 1939 roku, a potem stanowili podstawowe kadry Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie.

Odmiany RWD-8

Na przełomie lat 20. i 30. XX wieku w Europie Zachodniej pojawiła się moda na szybownictwo. Holowanie szybowców w powietrze przez samoloty nazywano wówczas lotami wleczonymi. W Polsce po raz pierwszy hol został wykonany 16 października 1931 roku na lotnisku Okęcie.

RWD-8 pws SP-BES – na zdjęciu z prawej strony. Został wyprodukowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów w 1937 roku. Nosił numer fabryczny 34-271. Był własnością Ministerstwa Komunikacji, w użytkowaniu Aeroklubu Krakowskiego. Po wybuchu II wojny światowej był jednym z 69 samolotów RWD-8 ewakuowanych do Rumunii. Tam został wciągnięty do służby z numerem rejestracyjnym YR-CFH. Z powodu zużycia, 6 listopada 1947 roku został skasowany

Szybowiec SG-21 Lwów był „wleczony” przez samolot PZL-5. Chociaż nosił on nazwę Lwów, pochodził z Warsztatów Szybowcowych w Warszawie. Zaczep do liny znajdował się na końcu specjalnego stelażu, swoistego rusztowania, umieszczonego nad kadłubem i statecznikiem pionowym samolotu. Było ono spawane z rur stalowych. Pogarszało to właściwości aerodynamiczne zespołu samolot-szybowiec, ale z kolei wybaczało więcej błędów szybownika, niż w przypadku zaczepu przy płozie ogonowej.

Szybko okazało się, że RWD-8 znakomicie nadaje się do holowania szybowców. W „Skrzydlatej Polsce” z tamtych lat wyrażono opinię, że jest on do tego celu samolotem „pierwszorzędnym”. Miał sporą prędkość wznoszenia: w przypadku RWD-8 pws – 4 m/s, ale RWD-8 dwl – już od 4,7 do 5,2 m/s. Jednocześnie mała prędkość lotu, 110 km/h, była bezpieczna dla szybowców. Stelaż, według projektu wykonanego w DWL, zastosowano na kilku egzemplarzach wyprodukowanych w Białej Podlaskiej.

W PWS powstała też wersja RWD-8a, o zwiększonym zasięgu, którą zaprojektował Antoni Uszacki. Zasięg wzrósł z 435 do 725 km. Pozwolił na to dodatkowy 50-litrowy zbiornik paliwa, umieszczony w baldachimie. W 1937 roku wykonano też wersję do szkolenia w lotach nocnych oraz do skoków spadochronowych, wzorowaną na RWD-8 dwl. Tu samoloty miały zamontowaną z prawej strony kadłuba deskę (ławkę) dla skoczka i uchwyty. Wojsko zamówiło również w PWS wersję RWD-8 do lotów treningowych według przyrządów, bez widoczności ziemi. Druga kabina była zasłaniana żaluzjami rozsuwanymi na boki. Opracowana także została wersja cywilna, z przeznaczeniem na eksport.

Licencje i eksport

Podejmowane były próby sprzedaży licencji oraz eksportu samolotów RWD-8. Prawa do produkcji zakupiła Estonia, jednakże w warsztatach lotniczych w Tallinie w 1934 roku zdołano wybudować tylko jeden egzemplarz. W 1935 roku w Belgradzie wybudowano trzy egzemplarze. Jugosłowiańskie wojsko nie wykazało zainteresowania tym rodzajem samolotu. Trzy RWD-8 z wytwórni DWL zostały sprzedane do Palestyny.

RWD-8 pws SP-BPY Orlę. Wyprodukowany w 1938 roku z numerem ewidencyjnym 34-405, został zakupiony przez Ministerstwo Komunikacji. W 1939 roku odkupiony przez uczniów szkół powszechnych w Łodzi, został przekazany wojsku

Jeden RWD-8, wyprodukowany w PWS, został wystawiony w 1934 roku w konkursie na samolot szkolny dla lotnictwa wojskowego Brazylii. Był to akurat pierwszy egzemplarz wykonany w Białej Podlaskiej. Nosił numer fabryczny 34-1, zaś znaki cywilne SP-ANI. Do rejestru statków powietrznych wpisany został 19 września 1934 roku. Stanowił własność bialskiej wytwórni. W konkursie zajął drugie miejsce i tym samym nie został zakwalifikowany do dalszej procedury.

W 1935 roku PWS prowadziła rozpoznanie co do możliwości sprzedaży swoich wyrobów do Egiptu. Poleciał tam RWD-8a, wyprodukowany w pierwszej połowie 1935 roku, oznaczony jako SP-APN. Z braku zainteresowania w Egipcie, został zakupiony przez Ministerstwo Komunikacji i trafił do Aeroklubu Śląskiego.

Zestawienia prawdopodobnie wszystkich samolotów RWD-8, wyprodukowanych w Doświadczalnych Warsztatach Lotniczych, dokonał niestrudzony kronikarz i badacz historii polskiego lotnictwa Andrzej Glass. W tabeli znalazło się 78 pozycji. Tego samego dokonał on w odniesieniu do samolotów RWD-8, wyprodukowanych w Podlaskiej Wytwórni Samolotów na potrzeby cywilne. Tu znalazło się 216 pozycji.

Dzięki wysiłkowi Glassa, można dziś na przykład – mając zdjęcie cywilnego RWD-8 – po znakach rejestracyjnych określić: miejsce i rok jego produkcji, w większości przypadków z dokładnością do miesiąca datę wpisania do rejestru, a także kto był właścicielem i gdzie był użytkowany.

Gdyby dodać liczbę samolotów wyprodukowanych na potrzeby cywilne i dla wojska, suma przekraczać będzie globalną liczbę wyprodukowanych RWD-8. Wynika to z faktu, że część samolotów cywilnych, na przykład w formie darowizn, przekazywana była lotnictwu wojskowemu.

zdjęcia pochodzą z Narodowego Archiwum Cyfrowego

Czytaj więcej o samolotach pasażerskich z Podlaskiej Wytwórni Samolotów:

Samoloty pasażerskie z Podlaskiej Wytwórni Samolotów

Przeczytaj też artykuł o dziejach oblatywaczy z Podlaskiej Wytwórni Samolotów:

Reakcja

0%0Pozytywnie0%0Neutralnie 0%0Negatywnie

Twoje emocje

0%0Lubię to!

0%0Super0%0Ekscytujący 0%0Ciekawy0%0Smieszny0%0Smutny0%0Wściekły0%0Przerażony0%0Szokujący0%0Wzruszający0%0Rozczarowany0%0Zaskoczony

Co sądzisz?

0%0Prawda0%0Manipulacja0%0Fake news

0

0Ulub

Oryginalne źródło ZOBACZ