Mogłoby się wydawać, że w Polsce nie ma rejonów pustynnych. Jednak okazuje się, iż kraj kojarzony głównie z hektarami zielonych lasów i tysiącami jezior, posiada jedną z największych pustyń w Europie. Zresztą takich piaszczystych obszarów w Polsce mamy kilka. Jest jedno ale… Niestety istnienie tych miejsc jest bezpośrednio zagrożone, dlatego warto je odwiedzić, zanim całkowicie znikną i będziemy mogli je podziwiać wyłącznie na fotografiach.
- Pustynia Błędowska
- Pustynia Siedlecka
- Pustynia Borów Dolnośląskich
- Pustynia Kozłowska
- Pustynia Starczynowska
Pustynia Błędowska
Nie, to nie miraż: w środku Polski naprawdę jest pustynia. Pustynia Błędowska – lub, jak niektórzy wolą ją nazywać, polska Sahara – od wieków wprawia odwiedzających w osłupienie. Pustynia Błędowska rozciąga się od Dąbrowy Górniczej na zachodzie do gminy Klucze na wschodzie (Małopolska i Śląsk). Ma 10 kilometrów długości i 4 kilometry szerokości. Głębokość piasków Pustyni Błędowskiej wynosi od 17 do 20 metrów. Tworzą je drobne ziarna kwarcu z domieszką innych minerałów. Pustynia Błędowska jest w zasadzie podzielona na dwa odcinki przecięte porównywalnie bujną doliną Białej Przemszy: odcinek północny (na południe od Chechła) i odcinek południowy. Na południowym odcinku, w pobliżu miejscowości Klucz znajduje się teren rekreacyjny „Róża Wiatrów”. Utworzony w 2018 roku obiekt jest idealnym punktem wyjścia na pustynię i składa się z zespołu drewnianych altan, platform i pomostów w kształcie gwiazdy, a także słupów informacyjnych i platformy widokowej.
Jak powstała Pustynia Błędowska? Według legendy piasek ten wysypał się z worka diabła, który przywiózł go znad Bałtyku, by napełnić olkuskie kopalnie. To tyle jeżeli chodzi o bajki. Mówiąc o prawdziwej historii Pustyni Błędowskiej, musimy cofnąć się do epoki lodowcowej. W wyniku zlodowacenia na obszarze dzisiejszej pustyni pojawił się piasek i żwir. Po tym okresie teren pokrył las. Sytuacja ta trwała bardzo długo, aż w XIII wieku pojawił się człowiek, który potrzebował drewna do pobliskich kopalni srebra. Górnictwo na tym obszarze spowodowało również obniżenie poziomu wód gruntowych. Tak powstała dzisiejsza pustynia. Błędów wyrzeźbił wyjątkowe miejsce w historii swojego kraju. W czasie II wojny światowej służył do szkolenia niemieckich wojsk okupacyjnych przed udaniem się na front północnoafrykański. Opuszczone bunkry wojskowe wciąż można znaleźć na obu końcach pustyni, a do dziś polska armia wykonuje skoki spadochronowe w północnej części pustyni wiosną i latem. Obecnie, przez wdzierające się drzewa posadzone w latach 50. przez okolicznych mieszkańców, zajmuje zaledwie 32 kilometry kwadratowe. Niestety pustynia nadal kurczy się dzięki powracającej rodzimej florze, takiej jak sosny i jodły. Dopiero w XXI wieku podjęto prace nad przywróceniem pustyni jej wyglądu. Pieniądze z programu Natura 2000, ogólnounijnej inicjatywy na rzecz ochrony delikatnych ekosystemów, próbują to powstrzymać. Dziś uroku Pustyni Błędowskiej dodają liczne imprezy plenerowe, od festiwali kultury afrykańskiej po długodystansowe biegi konne, poza oczywiście całoroczną obserwacją roślinności, fauny i najciekawszych procesów przyrodniczych.
Pustynia Siedlecka
Pustynia Siedlecka to mniej znana polska pustynia – nie jest tak rozległa ja pustynia Błędowska. Ten piaszczysty obszar położony jest w pobliżu wsi Siedlec, w gminie Janów, w powiecie częstochowskim, w województwie śląskim, na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.
Jak powstała Pustynia Siedlecka? To dawne wyrobisko po kopalni piasków. Kopalnia piasku została ostatecznie zamknięta w latach 60-tych. A skąd się wziął piasek na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej? Te czwartorzędowe utwory piaszczyste to pozostałość dawnego, ciepłego morza, które zalewało te tereny w okresie górnej jury.
Obecnie pustynia zajmuje około 30 hektarów, z czego 25 hektarów to piasek, a resztę stanowi staw i sosny. Główną atrakcją pustyni są wydmy, które osiągają nawet 30 m wysokości. Na pustyni można również spotkać rośliny typowe dla piaszczystych terenów – wydmuchrzycę piaskową, kocankę piaskową czy szczotlichę siwą. Pustynia jest terenem, na którym można poruszać się samochodami i quadami. Dlatego często odbywają się tutaj rajdy terenowe.
Pustynia Borów Dolnośląskich
Ta pustynia, jak sama nazwa wskazuje, znajduje się na terenie Borów Dolnośląskich. Skąd wzięły się wydmy i drobny piasek w samym centrum lasu? Jest to wynik ostatniego zlodowacenia. Przez wieki pustynny krajobraz porastał roślinnością, by w XX wieku, przez działalność człowieka, znowu pojawiły się złote piaski. Manewry wojskowe armii niemieckiej, a następnie radzieckiej, przyczyniły się do odkrycia piaszczystych połaci. Pustynię Borów Dolnośląskich tworzą mniejsze obszary piaszczyste, z których najbardziej znane są Pustynia Kozłowska oraz Pustynia Strachowska.
Pustynia Kozłowska
Położona na zachodzie województwa dolnośląskiego, na terenie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego – pustynia Kozłowska – wyrasta w środku lasu niczym fatamorgana. Piaszczyste wydmy w Borach Dolnośląskich powstały w wyniku procesów eolicznych, po ustąpieniu ostatniej epoki lodowcowej, aż do momentu kiedy zostały pokryte roślinnością. Jak w przypadku pustyni Borów Dolnośląskich, do jej odkrycia przyczyniły się manewry wojskowe. Do 1945 ćwiczyli tu artylerzyści niemieccy, a po II Wojnie Światowej żołnierze radzieccy. Piaszczysta wydma była idealnym miejscem do testowania pocisków artyleryjskich i rakiet. Ćwiczenia wojskowe przyczyniały się do pożarów lasów, które odsłoniły białe piaski.
Kiedyś Pustynia Kozłowska miała160 hektarów powierzchni, dziś, z powodu naturalnej inwazji roślinności zajmuje powierzchnię jedynie ok. 20 ha. Można obserwować jak jałową glebę zarastają m.in. sosna, mchy i porosty.
Pustynia Starczynowska
Pustynia Starczynowska położona jest na terenie gminy Bukowno i gminy Olkusz, w województwie małopolskim, powiecie olkuskim. Nie jest tak znana i spektakularna, jak poprzedniczki. Obecnie została niemal całkowicie obsadzona drzewami – sosnami i brzozami, by chronić Olkusz przed lotnymi piaskami. Ale jeszcze w latach 30. XX wieku zajmowała obszar 5 km2. Powstała w efekcie działalności człowieka – w średniowieczu przeprowadzono tam masową wycinkę drzew na potrzeby miejscowego górnictwa – lotne piaski niesione przez wiatr zaczęły zasypywać coraz większy obszar. Obecnie teren ten jest niemal całkowicie zalesiony i nie przypomina pustynnego krajobrazu.
Bibliografia
- Paula Newton and Laura Chubb, for CNN; “Poland’s hidden oddity: A mini Sahara desert”; cnn.com; 2022-03-01
- : Rybak A., Wójcik A.J., Woźnicka Z.; “Pustynia Błędowska – fenomen krajobrazu”; Dąbrowa Górnicza, Monografia, Tom I, Środowisko przyrodniczo-geograficznego (pp.293-317);
- Szlak Orlich Gniazd; “Pustynia Siedlecka”; orlegniazda.pl; 2022-03-02
- PolskieSzlaki.pl; “Pustynia Kozłowska na Dolnym Śląsku”; polskieszlaki.pl/; 2022-03-04
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS