Pospolite i dość niepozorne przywrotniki to przykład kwiatów, którym daleko do elegancji róż czy wytworności lilii. A jednak, w swoim sielskim uroku tworzą na rabatach aranżacje niezwykle autentyczne, harmonijne, a przede wszystkim niebanalne. Co zaś najważniejsze, przywrotniki warto mieć w ogrodzie choćby tylko dla ich leczniczych właściwości!
- Przywrotniki – wymagania glebowe
- Sadzenie i uprawa przywrotników
- Podlewanie i nawożenie przywrotników
- Rozmnażanie przywrotników
- Ochrona przywrotników
- Przywrotniki w ogrodzie
- Które przywrotniki wybrać?
W przeciwieństwie do egzotycznych gatunków, które coraz chętniej zapraszamy do naszych ogrodów, przywrotniki są rośliną rodzimą, pochodzącą z Europy i doskonale radzącą sobie w klimacie umiarkowanym. Należą do rodziny różowatych i przez długie lata traktowane były jako jeden gatunek – przywrotnik pospolity (Alchemilla vulgaris), różnicujący się tylko w zakresie lokalnych warunków. Od jakiegoś czasu botanicy częściej mówią jednak o mikrogatunkach zaliczanych do wspomnianego wyżej gatunku zbiorowego. Oprócz Europy przywrotniki można spotkać w Azji, gdzie lubują się w łąkach i pastwiskach, a także w górskiej scenerii Afryki i Południowej Ameryki.
Dlaczego warto zainteresować się przywrotnikiem? Baczny obserwator nie poszukujący wyjątkowości za wszelką cenę na pewno doceni atrakcyjne, stosunkowo duże (ok. 8 cm w średnicy) i omszone liście w kolorze szarej lub brunatnej zieleni. Osadzone na długich ogonkach charakteryzują się piękną wieloklapową formą z lekko ząbkowanym brzegiem. Tworzą dość zwarte kępy dorastające do 50 cm wysokości, które w maju pokrywają się dodatkowo drobnym bezpłatkowym kwieciem w kolorze limonki. Mimo swojego mikroskopijnego rozmiaru (ok. 3 mm!) są dobrze widoczne dzięki luźnym wiechom, jakie tworzą na szczycie wydłużonych pędów. Ich ogromną zaletą jest też długość kwitnienia – od maja aż do końca września!
Sama łacińska nazwa odnosi się zainteresowania, jakim przywrotniki otaczali średniowieczni alchemicy. Rosa zbierana o świcie z liści uważana była za eliksir życia, zaś liście i kwiaty wykorzystywano jako cudowny lek na damskie boleści. W języku angielskim znane są jako „Lady’s mantle”, czyli płaszcz damy!
Przywrotniki – wymagania glebowe
Przywrotniki są bardzo łatwe w uprawie. W naturalnych warunkach porastają mokrzejsze łąki, skraje lasów i pastwiska, ale w ogrodzie przystosują się do większości rodzajów podłoża. Nie jest więc przeszkodą gleba wapnista, iłowata, gliniasta czy piaszczysta. Idealnie powodzi się im jednak w żyźniejszej ziemi o neutralnym lub lekko zasadowym odczynie.
Jeśli chodzi o nasłonecznienie, to przywrotniki preferują strefę półcienia, choć nie szkodzi im zwykle i pełne słońce, o ile nie jest przesadnie silne. Optymalnie byłoby zapewnić im popołudniowy cień.
Sadzenie i uprawa przywrotników
W swoim przyjemnym nieskomplikowaniu przywrotniki dają się z łatwością wysiewać bezpośrednio do gleby. Można to uczynić na wiosnę, w drugiej połowie maja, lub jeszcze poprzedniej jesieni przysypując nasiona 1 cm ziemi. Dla lepszych, bardziej przewidywalnych efektów poleca się jednak wysiew w warunkach domowych na 6-8 tygodni przed ostatnimi spodziewanymi przymrozkami. Gdy młode roślinki osiągną wysokość ok. 10 cm można przesadzić je na zagon.
Pomiędzy poszczególnymi przywrotnikami poleca się zachować 30-40 cm odstępy, gdyż silne podziemne kłącza rozwijają się dość intensywnie, tworząc rozłożyste kępy. Warto jednak sadzić rośliny w skupiskach po 3-5, aby uzyskać bardziej spektakularny efekt. Przy przesadzaniu gotowych sadzonek należy zadbać o zachowanie tej samej głębokości sadzenia, a do wykopanej jamy warto domieszać trochę organicznego kompostu. Po posadzeniu rośliny sowicie podlewamy!
Mulczowanie wokół jest wskazane, aby uniknąć zachwaszczenia gleby i utrzymać w niej wilgoć, ale nie pamiętajmy, aby zawsze zostawić wokół nasady okręg bez kory – przywrotnikom będzie się wówczas łatwiej rozrastać. Przywrotniki poza tym nie wymagają żadnych specjalnych zabiegów – radzą sobie dobrze bez pielęgnacji, a z czasem są tylko silniejsze i bardziej imponujące!
Podlewanie i nawożenie przywrotników
Co prawda, przywrotniki preferują wilgotniejszą glebę, ale co do zasady nie wymagają podlewania za wyjątkiem dwóch sytuacji: zaraz po posadzeniu/przesadzeniu oraz w czasie wyjątkowych upałów, jeśli umiejscowione są w pełnym słońcu. Usychające liście są wyraźnym znakiem, że roślinie brakuje wody. I wówczas jednak, raczej niż obficie podlewać, poleca się zwilżać ziemię wokół nich. Nawożenie nie jest w ogóle wymagane.
Rozmnażanie przywrotników
W niektórych warunkach przywrotniki stają się roślinami relatywnie inwazyjnymi – potrafią w klimacie umiarkowanym dość łatwo rozsiewać się bowiem za pomocą nasion. Nie jest to zwykle wielkim problemem, a przypadkowe siewki, które pojawią się w wokół, można bez przeszkód usunąć lub przesadzić w inne miejsce. W celu ograniczenia samosiewu suche kwiatostany można oczywiście konsekwentnie odcinać.
Poza rozmnażaniem przez nasiona, które można łatwo zebrać po przekwitnięciu kwiatów, przywrotniki propaguje się również poprzez podział kęp. Klasycznie przeprowadzać go można jesienią lub wiosną, wykopując całe rośliny i dzieląc na 2-3 części, wraz z kłączami. Uzyskane tym sposobem sadzonki rozmieszczamy na dowolne miejsca.
Ochrona przywrotników
Przywrotniki to rodzaj botaniczny, który zrodził się w naszym klimacie i bez trudu znosi nawet surowsze warunki w górach lub dalej na północy Europy. Polskie zimy przeżywa więc bez żadnego uszczerbku i nie wymaga żadnej ochrony. Co więcej, jego listowie pozostaje na wpół zielone przez większość zimy, będąc dodatkową ozdobą uśpionych zagonów. Jedynie zbrązowiałe, uschłe pędy i liście warto jesienią usunąć.
W cieplejszych regionach z dużą ilością opadów przywrotniki mogą wykazywać tendencję do zapadania na choroby grzybiczne, zwłaszcza, jeśli ich stanowisko jest stale wilgotne. Wówczas należy całkowicie wystrzegać się podlewania, a strukturę zagonu regularnie przerzedzać, aby umożliwić swobodną cyrkulację powietrza. Poza tym choroby i szkodniki trzymają się od przywrotników z daleka!
Przywrotniki w ogrodzie
Intensywna,
kwaskowata i orzeźwiająca zieleń przywrotników nie jest może ogrodową
sensacją, ale w zaskakujący sposób podkreśla urodę zagonów i dodaje im
pełności oraz elegancji, niczym koronka wykańczająca zdobną garderobę.
Bardzo chętnie wykorzystuje się je w charakterze ozdoby krawędzi trawników, ścieżek czy rabat z ziołami, a także w ogrodach skalnych,
gdzie łatwo wypełniają przestrzenie między kamieniami. Projektanci
ogrodów szczególnie chętnie łączą zieloną świeżość przywrotników z
kwitnącymi w podobnym okresie kwiatami o wyrazistych barwach czerwieni,
niebieskiego czy fioletu. Szczególnie polecanymi kompanami na zagon są
urodziwe bodziszki czeskie, ozdobny czosnek w kolorowych odmianach, delikatne kukliki, miesiącznice roczne, a także piwonie, penstemony, a nawet róże.
Mimo
niepozornego kwiecia przywrotniki są też doskonałym materiałem na
bukiety. Aranżowane samodzielnie są niezwykle świeżą i rustykalną ozdobą
letniego stołu, ale jeszcze piękniej prezentują się w wielogatunkowych
wiązankach z daliami, hortensjami czy ostróżkami.
Dodatkową
korzyścią z uprawy przywrotników jest możliwość wykorzystania ich ziela
w celach leczniczych. Wspomniane wcześnie historyczne wykorzystanie
przez uzdrowicieli zostało bowiem częściowo potwierdzone przez
współczesną naukę – przypisuje się mu właściwości bakteriobójcze,
ściągające, rozkurczowe i przeciwzapalne. Wszystkie nadziemne części
roślin są znanym surowcem zielarski polecanym przede wszystkim przy
problemach gastrycznych, biegunce, a także obfitych i bolesnych menstruacjach. Napary redukują również opuchliznę i spazmy mięśni oraz bywają wykorzystywane do płukania gardła przy przeziębieniach i innych infekcjach sezonowych. Ponadto można z nich przyrządzać kompresy na świeże i trudno gojące się rany, wrzody, wysypki różnego pochodzenia, a nawet egzemę.
W
celu przygotowania naparu należy 1 łyżkę świeżego lub suszonego ziela
zalać szklanką wrzątku i pozostawić pod przykryciem na 10 minut. Po
odcedzeniu taką herbatę można pić nawet 2-3 razy dziennie.
Które przywrotniki wybrać?
Oprócz przewrotników pospolitych w sklepach ogrodniczych znajdziemy również przewrotniki miękkie, zwane również ostroklapowymi (Alchemilla mollis). Odznacza się on nieco wyraźniejszymi, intensywnie żółtymi kwiatami i trochę wyższym pokrojem sięgającym nawet 60 cm. W Polsce największą popularnością cieszą się jego trzy odmiany: kępiasty „Auslee” o wyprostowanych pędach, jeszcze bujniejszy w pokroju „Thriller” oraz bardzo obficie kwitnący „Irish Silk”.
Ponadto na uwagę zasługuje również przywrotnik alpejski (A. alpina) o zdrewniałych kłączach i niewysokim wzroście – do 20 cm. Typowy dla Europy Północnej i obszarów górskich jest jeszcze bardziej wytrzymały na niesprzyjające warunki i cieszy się popularnością jako roślina okrywowa, np. w ogródkach skalnych.
Bez względu na to, który gatunek wybierzemy, przywrotnik szybko staje się wiernym i trwałym przyjacielem każdego ogrodnika, dając tak wiele, a wymagając tak mało!
Bibliografia
- Cambridge University Botanic Garden; “Alchemilla”; data dostępu: 2021-05-10
- BBC Gardeners’ World Magazine; “What to grow with Alchemilla mollis”; data dostępu: 2021-05-10
- Nikki Tilley; “How To Grow Lady’s Mantle And Lady’s Mantle Care Lady’s Mantle”; data dostępu: 2021-05-10
- Marie Iannotti; “Lady’s Mantle Plant Profile”; data dostępu: 2021-05-10
- Seasonal Gardening; “Alchemilla”; data dostępu: 2021-05-10
Zgłoś naruszenie/Błąd
Pozytywnie
Neutralnie 
Negatywnie
Lubię to!
Super
Ekscytujący 
Ciekawy
Smieszny
Smutny
Wściekły
Przerażony
Szokujący
Wzruszający
Rozczarowany
Zaskoczony
Prawda
Manipulacja
Fake news
Oryginalne źródło ZOBACZ
Dodaj kanał RSS
Musisz być zalogowanym aby zaproponować nowy kanal RSS